Publisher:

Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Place of publishing:

Kraków

Abstract:

Artykuł przedstawia analizę tekstów korpusowych opisujących relację na ty w polskim społeczeństwie. Materiał badawczy stanowi ponad 600 tekstów z hasłem na ty oraz per ty zaczerpniętych z Narodowego Korpusu Języka Polskiego, które pozwalają zobrazować ogólny zarys relacji na ty. Zaprezentowana analiza pokazuje, że w relacji na ty istnieje jedna lub więcej z trzech więzi między rozmówcami: więź dla korzyści, więź dla swobody oraz więź uczuciowa. Więź dla korzyści łączy interlokutorów w realizowaniu wspólnego celu i taką relację na ty czasami można obserwować w środowisku politycznym. Niektóre teksty pokazały, że w dążeniu do swobody w interakcji również rodzi się więź łącząca osoby przechodzące na ty, a więź uczuciowa może dotyczyć rodziny czy długo znających się rozmówców. Przejście na ty można traktować jako akt potwierdzający istnienie jednej lub kilku z wyżej wymienionych więzi, nie zawsze jest on jednak równoznaczny z pozwoleniem na przekroczenie granicy prywatności. Wyniki analizy dowiodły również, że wyznaczniki społeczne takie jak wiek, hierarchia czy płeć mogą spowodować poczucie skrępowania przy przejściu na ty. Zasygnalizowane przez niniejszą analizę elementy stanowią istotną bazę do dalszych badań przedmiotu.

References:

Brown, R., i A. Gilman. 1960. „The Pronouns of Power and Solidarity”. W Style in Language, red. T.A. Se-beok. Cambridge: MIT Press, 253–276.
Grybosiowa, A. 2002. „Nowe sytuacje – nowe zachowania grzecznościowe”. Poradnik Językowy2: 3–8.
Handke, K. 2021. Socjologia języka, wyd. 1 (2. dodruk). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hudson, R.A. 1991. Sociolinguistics, wyd. 2. Cambridge: Cambridge University Press.
Huszcza, R. 1980. „O gramatyce grzeczności”. Pamiętnik Literacki 71 (1): 175–186.
Huszcza, R. 1996. Honoryfikatywność. Gramatyka, pragmatyka, typologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Huszcza, R. 2000. „Jeszcze o honoryfikatywności polskich zaimków osobowych”. Poradnik Językowy6: 21–30.
Jabłoński, A. 2017. „Wewnątrz i na zewnątrz kultury. Komu potrzebna jest «grzeczność»?”. Tertium Lin-guistic Journal 2 (1): 129–141.
Kotikowa, W. 2002. „Formy adresatywne we współczesnym języku rosyjskim, polskim i w amerykańskim wariancie języka angielskiego. Charakterystyka socjolingwistyczna”. Poradnik Językowy 1: 43–51. Łaziński, M. 2006. O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marcjanik, M. 1997. Polska grzeczność językowa. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kocha-nowskiego.
Marcjanik, M. 2006. „ABC grzeczności językowej”. W Polszczyzna na co dzień, red. M. Bańko. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marcjanik, M. 2007. Grzeczność w komunikacji językowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marcjanik, M. 2014. Słownik językowego savoir-vivre’u. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu War-szawskiego.
Marcjanik, M. 2015. „Współczesna etykieta językowa – zmierzch wartości?”. Studia Medioznawcze4 (63): 115–119.
Markowski, A. 2018. Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, wyd. 2. Warszawa: Wy-dawnictwo Naukowe PWN.
Narodowy Korpus Języka Polskiego. http://www.nkjp.uni.lodz.pl/ (9 marca 2021).Nowakowska, M. 2011. „Podstawy etykiety językowej w wybranych podręcznikach do nauki języka polskiego jako obcego”. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców18: 201–209.
Ożóg, K. 2001. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów: Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne „Fraza”.
Ożóg, K. 2018. „Słowa dobre i słowa złe w komunikacji między Tobą a mną”. W W obliczu emocji, red. A. Myszka, i K. Bieńkowska. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 15–30 (Głos – Język – Komunikacja, t. 5).
Pisarkowa, K. 1979. „Jak się tytułujemy i zwracamy do drugich”. Język Polski 1: 5–17.

Relation:

Socjolingwistyka

Volume:

35

Start page:

303

End page:

317

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

PDF

Resource Identifier:

click here to follow the link ; oai:rcin.org.pl:233331

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Prawa zastrzeżone - dostęp nieograniczony

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. Korzystanie dozwolone w zakresie określonym przez przepisy o dozwolonym użytku.

Access:

Otwarty