Modes of Folk-linguistic Awareness and Relationships between them

Lustanski, Joanna

doi:https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.35.16

Pobierz

Tytuł: Modes of Folk-linguistic Awareness and Relationships between them

Abstrakt:

This article presents modes of folk-linguistic awareness as defined by Dennis R. Preston, who first introduced them to American folk linguistics in the 90. of the past century. These modes are as follows: overt availability of language phenomena that are being commented, the degree of the opinion’s accuracy, the level of the specificity of folk knowledge, and the ability to control language varieties. The essential feature of the modes is that – unlike typical linguistic awareness research tools that help to analyze the layers and levels of language awareness – they allow the study of the ways in which the linguistic awareness of the averagelanguage user, so-called language layman, is revealed. In Polish studies on linguistic awareness, these determinants have not been described and used, although they present new possibilities for research explication. In this article, the explanations of Dennis R. Preston’s concept are partly based on the examples used by the researcher in his publications, and partly on comparable examples, but coming from Polish linguistic sources that include linguistic examples excerpted among the Polish ethnic group in Canada. The paper also presents the relationships between the modes of folk-linguistic awareness which are illustrated graphically. A preliminary diagnosis of the suitability of the characterized determinants in research on the linguistic awareness of Polish speakers invites in-depth studies to what extent these relatively objective tools may turn out to be useful in the analyses of the modes by which the linguistic awareness of social groups is revealed.

Bibliografia:

Baudouin de Courtenay, J. 1915. „Charakterystyka psychologiczna języka polskiego”. W Encyklopedya Polska, red. J. Łoś, J. Rozwadowski, A. Brückner, J. Baudouin de Courtenay, i T. Benni. T. 2, dz. 3, cz. 1. Kraków, 154–268.
Bloomfield, L. 1944. „Secondary and tertiary responses to language”. Language 20: 45–55.
Bounds, P. 2015. „Perceptual regions in Poland: An investigation of Poznań speech perceptions”. Journal of Linguistic Geography 3: 34–45.
Bugajski, R. 1999. Pół wieku kultury języka w Polsce (1945–1995). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Carter, R. 2003. „Language Awareness”. ELT Journal 57 (1): 64–65.
Crystal, D. 2001. A Dictionary of Linguistics and Phonetics, 4th Edition. Oxford: Blackwell Publishers.
Cygan, S. 2002. „Zagadnienie świadomości językowej w literaturze językoznawczej”. Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica 1: 47–57.
Dubisz, S. 2017. Językoznawcze studia polonistyczne (pisma wybrane, uzupełnione, zmienione). Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Dunaj, B. 1989. Język mieszkańców Krakowa. Cz. 1: Zagadnienia teoretyczne, fonetyka, fleksja. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Dunaj, B. 1991. „Dwa dyskusyjne problemy polskiej fonologii”. W Prace językoznawcze 19. Studia po-lonistyczne, red. A. Kowalska, i A. Wilkoń. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 40–46.
Gajda, S. 1994. „O kulturze porozumiewania się w nauce”. W Polszczyzna a/i Polacy u schyłku XX w., red. K. Handke, i H. Dalewska-Greń. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 227–237.
Gębal, P.E. 2013. Modele kształcenia nauczycieli języków obcych w Polsce i w Niemczech. W stronę glotto-dydaktyki porównawczej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Hoenigswald, H. 1966. „A proposal for the study of folk-linguistics”. W Sociolinguistics. Proceedings of the UCLA Sociolinguistics Conference 1964, red. W. Bright. The Hague – Paris: Mouton & CO, 16–26.
Kłosińska, K., A. Hącia, S. Mandes, M. Adamczyk, i K. Kiełpińska. 2017. Postawy wobec języka. Raport z badań przeprowadzonych w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Ob-serwatorium Kultury” 2016–2017. Warszawa: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Lustanski, J. 2021. „Jak można badać potoczną świadomość językową”. Poradnik Językowy 2: 58–75.
Maćkowiak, K. 2011. U źródeł polskiej świadomości językowej (X–XV wiek). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Maćkowiak, K. 2020. „Podstawowe problemy teorii świadomości językowej”. Poradnik Językowy2: 29–45.
Markowski, A. 2008a. Kultura języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Markowski, A. 2008b. „Panel dyskusyjny: O świadomości językowej współczesnych Polaków”. W Polska polityka językowa w Unii Europejskiej, red. J. Warchala, i D. Krzyżyk. Katowice: Wydawnictwo Uni-wersytetu Śląskiego, 219–243.
Miodunka, W. 2017. „O potrzebie opisu i kształtowania świadomości językowej współczesnych Polaków”. Język Polski 47 (3): 5–18.
Miodunka, W. 2020. „Kształtowanie się świadomości językowej rodzimego użytkownika polszczyzny. Stu-dium przypadku”. W Język a Kultura, t. 28, red. A. Burzyńska-Kamieniecka. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 9–24.
Niedzielski, N., i D.R. Preston. 2000. Folk linguistics. Berlin – New York: Mouton de Gruyter.
Paveau, M. 2007. „Perceptual Norms in Folk Linguistics”. Langage et société 1 (119): 93–109.
Preston, D.R. 1996. „Whaddayaknow?: The Modes of Folk Linguistic Awareness”. Language Awareness 5 (1): 40–74.
Sagan-Bielawa, M. 2014. Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Sękowska, E. 1994. Język zbiorowości polonijnych w krajach anglojęzycznych. Zagadnienia leksykalno- -słowotwórcze. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Sękowska, E. 1996. „Wstęp”. W Świadomość językowa – kompetencja – dydaktyka. Materiały ogólnopolskiej konferencji „Z badań nad kompetencją i świadomością językową dzieci i młodzieży”. Warszawa: Elipsa.
Stachowski, K. 2018. „Przyczynek do dialektologii percepcyjnej Polski: Szczecin”. Język Polski1: 5–17.
Urbańczyk, S., i M. Kucała, red. 1999. Encyklopedia języka polskiego.Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.