Publisher:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Place of publishing:

Kraków

Description:

24 cm

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

W artykule przedstawiono częściowe wyniki badań dotyczące literackich reprezentacji międzywojennego Krakowa. Ich podstawę stanowią prospołeczne poematy Usta na pomoc Jalu Kurka (Kraków 1933) i Reporter róż Mariana Czuchnowskiego (Kraków 1932), w których można zaobserwować inspiracje gatunkami pozaliterackimi. Kraków w tekstach poetyckich z lat 1918-1939 ukazywany jest zazwyczaj dwojako. Pierwszy sposób podkreśla subiektywny ogląd miejskiej przestrzeni, dowodzący silnego związku podmiotu z miastem, jego zabytkową architekturą i terenami zielonymi. Drugi stanowi próbę obiektywnego jej ukazania, co najczęściej ma miejsce w utworach o cechach reportażu, gdzie mamy do czynienia z rejestracją faktów. Teksty te zazwyczaj cechuje język perswazyjny i dydaktyzm, będące właściwościami twórczości programowej. Ich egzemplifikacją są między innymi poematy Kurka i Czuchnowskiego, pisarzy związanych ze środowiskiem Awangardy Krakowskiej.

References:

Adamczewska I. 2015. Powieść reportażowa czy dziennikarska? Uwagi o międzywojennej twórczości prozatorskiej Jalu Kurka. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 2 (28), 253-272.
Adamczyk E. 1997. Społeczność Krakowa i jej życie. [W:] J. Bieniarzówna, J.M. Małecki (red.), Dzieje Krakowa 4. Kraków w latach 1918-1939. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 27-50.
Brzoza C. 1997. Kraków polityczny. [W:] J. Bieniarzówna, J.M. Małecki (red.), Dzieje Krakowa 4. Kraków w latach 1918-1939. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 97-101.
Brzoza C., Sowa A.L. 2006. Historia Polski 1918-1945. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Cichla-Czarniawska E. 1987. „Heretyk awangardy” – Jalu Kurek. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Czuchnowski M. 1978. Poezje wybrane, wybrał i posłowiem opatrzył J. Kryszak. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Dużyk J. 1997. Życie literackie. [W:] J. Bieniarzówna, J.M. Małecki (red.), Dzieje Krakowa 4. Kraków w latach 1918-1939. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 341-374.
Giżycki M. 1996. Awangarda wobec kina. Film w kręgu polskiej awangardy artystycznej dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Małe.
Jasieński B. 2008. Poezje zebrane, wstęp, oprac. i komentarze B. Lentas, współpraca M. Ogonowska. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Jaworski S. 1972. Pisarz społecznej pasji – Jalu Kurek. [W:] B. Faron (red.), Prozaicy dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 413-443.
Kłak T. 1978. Reporter róż. Studia i szkice literackie. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Kołoniecki R. 1934. Społeczne zadania literatury. Szkic publicystyczno-krytyczny, przedmowa A. Skwarczyński. Warszawa: Droga.
Kopaliński W. 1991. Róża. [W:] W. Kopaliński, Słownik symboli. Warszawa, 361-364.
Kryszak J. 1978. Posłowie. [W:] M. Czuchnowski, Poezje wybrane, wybrał i posłowiem opatrzył J. Kryszak. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 315-318.
Kulczyńska J. 2013. Od inspiracji do realizacji. Tekst poetycki i obraz filmowy w dwudziestoleciu międzywojennym. [W:] Literatura w kalejdoskopie sztuki. Twórczość poetów i pisarzy polskich XX wieku jako inspiracja dla dzieł muzycznych, plastycznych i filmowych. W 100-lecie urodzin Czesława Miłosza, red. naukowa G. Darłak, I. Melson, I. Mida. Katowice: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, Bytom: Frodo, 157-172.
Kulczyńska J. 2014. Miejsce doświadczone. Kraków w poezji międzywojennej. [W:] A. Ogonowska, M. Roszczynialska (red.), Kraków. Miejsce i tekst. Kraków: Universitas, 117-127.
Kulczyńska-Kruk J. 2018. Paradokumentalizm w polskiej poezji dwudziestolecia międzywojennego (praca doktorska, Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków).
Kurek J. 1926. Kim był Andrzej Panik? Andrzej Panik zamordował Amundsena. Kraków: Zwrotnica.
Kurek J. 1930. Śpiewy o Rzeczypospolitej. Warszawa: Dom Książki Polskiej.
Kurek J. 1926. Kino – zwycięstwo naszych oczu. Głos Narodu 67, 2.
Kurek J. 1933. Objaśniam „OR”. Linia 5, 118.
Kurek J. 1963. Mój Kraków. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Kurek J. 1974. Przedmowa. [W:] T. Peiper, Myśli o poezji, przedmowa J. Kurek, J. Brzękowski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 27-29.
Kurek J. 1980. Pisma wybrane. Poezje. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Kuźma E. 1980. Granice porównywalności poezji z malarstwem i filmem (na przykładzie wczesnej fazy polskiej poezji awangardowej). [W:] T. Cieślikowska, J. Sławiński (red.) Pogranicza i korespondencje sztuk. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 257-269.
Kwiatkowski J. 1972. Świat poetycki Juliana Przybosia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Norwid C. 1968. Promethidion. [W:] C. Norwid, Pisma wybrane 2. Poematy, wybrał i objaśnił J.W. Gomulicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 305.
Nowakowska A. 2001. Róża w języku i kulturze. Acta Univeristatis Wratislaviensis 2282, Język a kultura 16, 18-20.
Pawłowski L. 2014. Zamiast epickiej syntezy. Problemy konstruowania rzeczywistości społecznej II Rzeczypospolitej w prozie fabularnej lat dwudziestych. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Piwowar L. 1934. Idąc z Marjanem Czuchnowskim. Tygodnik Artystów (22 grudzień 1934), 2. DOI: https://doi.org/10.25291/VR/1934-VLR-22
Przyboś J. 1967. Sens poetycki 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Przyboś J. 1984. Utwory poetyckie 1, Pisma zebrane, oprac. R. Skręt, przedmowa J. Kwiatkowski. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Przyboś J. 1959. Linia i gwar. Szkice 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Rybicka E. 2003. Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej. Kraków: Universitas.
Stabro S. 1975. Od Awangardy do ody. O liryce Jalu Kurka. Magazyn Kulturalny 1(13), 11-13.
Tarnogórska M. 1997. Poemat międzywojenny. Studium z poetyki historycznej gatunku. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej.
Wierzyński K. 2021. Poezje zebrane, tom I, wstęp A. Nasiłowska, oprac. i noty, P. Kądziela. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Głos Narodu 1926 (22.03), nr 67, Kraków.
Głos Narodu 1931 (2.05), nr 117, Kraków.
Ilustrowany Kuryer Codzienny 1931 (3.05), nr 121, Kraków.
Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (8.09), nr 249, Kraków.
Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (16.09), nr 257, Kraków.
Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (19.09.), nr 260, Kraków.
Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (22.09), nr 263, Kraków.
Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (25.09), nr 266, Kraków.
Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (26.09), nr 267, Kraków. DOI: https://doi.org/10.1524/klio.1933.26.26.267
Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (28.09), nr 269, Kraków.
Robotnik 1931 (23.05), nr 187, Warszawa.
Pocztówka Częstochowa. Ulica 7-iu Kamienic pod Jasną Górą, https://fotopolska.eu/Czestochowa/u8711,ul_7_Kamienic.html?f=3120-foto, 15.05.2023.
Pocztówka Pozdrowienie z Częstochowy. Ulica 7 kamienic, https://polona.pl/preview/b3291962-3b35-43fd-aa24-bd44d2dbd87c, 15.05.2023.

Relation:

Journal of Urban Ethnology

Volume:

21

Start page:

177

End page:

194

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:240888 ; 1429-0618 ; e-ISSN 2719-6526 ; doi:10.23858/JUE21.2023.011

Source:

IAiE PAN, sygn. P 714 ; IAiE PAN, sygn. P 1505 ; click here to follow the link

Language:

pol

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Instytutu Archeologii i Etnologii PAN

Access:

Otwarty