Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 94 z. 4 (2022)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Abstract:

Celem opracowania było przedstawienie wielkości i struktury wybranych zanieczyszczeń atmosferycznych dostarczanych głównie z opadem do zurbanizowanej zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu oraz określenie ich wpływu na skład chemiczny wody na kolejnych etapach jej obiegu. Badania realizowano w latach hydrologicznych 2016‑2020 w ramach ogólnopolskiego programu Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego (ZMŚP) przy wykorzystaniu infrastruktury Stacji ZMŚP „PoznańMorasko” Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wymieniona jednostka jest pierwszą Stacją Bazową w programie ZMŚP w Polsce zlokalizowaną w granicach dużej aglomeracji miejskiej. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że w badanej zlewni występuje dodatni bilans jonów biogennych, dostarczanych w wyniku działalności człowieka (np. poprzez nawożenie) – NO3 - , NH4 + i K+ . Z kolei pozostałe składniki chemiczne (jony denudacyjne) występujące w wodach krążących w zlewni cechują się ujemnym bilansem.

References:

Chmal, R. (1990). Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Poznań. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny.
Degórska, A. (2021). Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program B1 - Zanieczyszczenia powietrza. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 91-100). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Degórska, A., & Żyfka-Zagrodzińska, E. (2021). Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program C1 - Chemizm opadów atmosferycznych. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 100-111). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Degórska, A., & Żyfka-Zagrodzińska, E. (2021). Zapewnienie jakości danych. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 344-354). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Galon, R. (1972). Geomorfologia Polski t. 2 Niż Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Gołdyn, R., Jankowska, B., Kowalczak, P., Pułyk, M., Tybiszewska, I., & Wiśniewski, J. (1996). Wody powierzchniowe Poznania. W: L. Kurek (red.), Środowisko naturalne miasta Poznania. Część 1 (s. 45-68). Poznań: Urząd Miasta Poznania, Wydział Ochrony Środowiska.
Isidorov, W., & Jaroszyńska, J. (1998). Chemiczne problemy ekologii. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Jansen, W., Block, A., & Knaack, J. (1988). Kwaśne deszcze, Historia, powstawanie, skutki. Aura, 4, 18-19.
Kaczorowska, Z. (1962). Opady w Polsce w przekroju wieloletnim. Prace Geograficzne, 33. Warszawa: Instytut Geografii PAN.
Kejna, M. (2021). Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program A1 - Meteorologia. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 7291). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Keresztesi, A., Nita, I.A., Birsan, M.V., Bodor, Z., Pernyeszi, T., Micheu, M.M., & Szép, R. (2020). Assessing the variations in the chemical composition of rainwater and air masses using the zonal and meridional index. Atmospheric Research, 237. https://doi.org/10.1016/j.atmosres.2020.104846
Kostrzewski, A. (1986). Zastosowanie teorii funkcjonowania geosystemu do badań współczesnych środowisk morfogenetycznych obszarów nizinnych Polski północnozachodniej. Spr. PTPN 1984, 103, 26-28.
Kostrzewski, A., Majewski, M., & Szpikowski, J. (2021). Założenia metodologiczne i metodyczne Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 21-37). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Kostrzewski, A., Mazurek, M., & Stach, A. (1995). Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Zasady organizacji, system pomiarowy, wybrane metody badań. Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Kostrzewski, A., Szpikowski, J., & Szpikowska, G. (2011). Stan geoekosystemów Polski - ocena na podstawie wybranych geowskaźników w programie Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego. Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 12, 9-83.
Kotowski, T., Motyka, J., Knap, W., & Bielewski, J. (2020). 17-Year study on the chemical composition of rain, snow and sleet in very dusty air (Krakow, Poland). Journal of Hydrology, 582, 124-543.
Krygowski, B. (1961) Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej. Cz. 1 Geomorfologia. Warszawa: PTPN, Wyd. Matem-Przyrod. Kom. Fizjogr.
Lenartowicz, M. (2021) Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program H1 - Wody powierzchniowe rzeki. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 195-228). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Lepistö, A., Kenttämies, K., & Rekolainen, S. (2001). Modeling combined effects of forestry, agriculture and deposition on nitrogen export in a northern river basin in Finland. AMBIO: A Journal of the Human Environment, 30(6), 338‑348. https://doi.org/10.1579/0044-7447-30.6.338
Lorenc, H. (1998). Ocena stopnia realizacji programu "obserwacje meteorologiczne i badania klimatyczne w systemie zintegrowanego monitoringu środowiska" oraz synteza uzyskanych wyników badań za okres 1994-1997. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i tendencje rozwoju geoekosystemów Polski (s. 113-119). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Macioszczyk, A. (1987). Hydrogeochemia. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne.
Majewski, M., & Kostrzewski, A. (2021). Stan geoekosystemów Polski w 2020 roku. Pobrane z http://centrumzmsp.home.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2021/11/Raport_2020.pdf (20.12.2021).
Majewski, M., Kostrzewski, A., & Tylkowski, J. (2020). Indywidualność przyrodnicza geoekosystemów Polski w 2019 r. W: A. Olszewski, A. Andrzejewska (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego, Aktualny stan i przemiany środowiska przyrodniczego geoekosystemów jako cecha wskaźnikowa zmian klimatu (s. 23-33), Izabelin: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Major, M. (2010). Możliwości zastosowania teorii funkcjonowania geoekosystemu do badań obszarów bezodpływowych. Przegląd Geograficzny, 82(1), 103-113.
Major, M. (2012). Funkcjonowanie zagłębień bezodpływowych w zróżnicowanych warunkach morfolitologicznych (dorzecze Parsęty, Pomorze Zachodnie). Poznań: Studia i Prace z Geografii i Geologii, 27, Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Major, M., Chudzińska, M., Kolendowicz, L., Kruszyk, R., Majewski, M., Marciniak, M., Półrolniczak, M., Okońska, M., Olejarczyk, M., & Zięba, M. (2018). Raport z realizacji programu badawczopomiarowego Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Stacji Bazowej Różany Strumień w 2017 roku. Poznań: mscr.
Major, M., Chudzińska, M., Majewski, M., & Staszak-Piekarska, A. (2016). Stacja Bazowa Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Różany Strumień - założenia, struktura, funkcjonowanie. W: A. Kostrzewski (red.), Stacje Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (s. 153-180). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Major, M., Chudzińska, M., Majewski, M., & Zięba, M. (2018). Podstawowe składowe bilansu materii rozpuszczonej w zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu w roku hydrologicznym 2017. Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 20, 79-86.
Major, M., Chudzińska, M., Majewski, M., & Zięba, M. (2019). Characteristics of the dissolved matter balance in the Różany Strumień catchment in Poznań, Poland, in the hydrological year 2017. W: 70 years Macedonian Geographical Society, New trends in Geography, Physical Geography (s. 65-75). Ohrid: Macedonian Geographical Society.
Major, M., Majewski, M., Olejarczyk, M., & Zięba, M. (2017). Stan i funkcjonowanie geoekosystemu zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu w roku hydrologicznym 2016. Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 19(1), 31-39.
Major, M., Pietruszyński, Ł., & Cieśliński, R. (2021). Zróżnicowanie przestrzenne wybranych składników biogennych w śródpolnych oczkach w Polsce Północnej. Przegląd Geograficzny, 93(1), 59‑81. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.1.4
Manual for Integrated Monitoring. (1998). Finnish Environment Institute, ICP IM Programme Centre, Helsinki, Finland. Pobrane z: www.syke.fi/nature/icpim (10.06.2021).
Manual for the GAW Precipitation Chemistry Programme: Guidelines. (2004). Data Quality Objectives and Standard Operating Procedures, 160. Pobrane z: https://qasacamericas.org/files/manualforthegaw-precipitation-chemistry-programme-wmo-gaw-report-no-160.pdf (12.06.2021).
Marciniak, M. (2021) Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program F2 - Wody podziemne. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 175-188). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Moczko, A. (2012). Prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego "MoraskoRadojewoUmultowo" - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu. Poznań: Miejska Pracownia Urbanistyczna.
Pietruszyński, Ł., & Cieśliński, R. (2018). The effects of different land use and hydrological types on water chemistry of young glacial ponds. Journal of Hydrology, 564, 605‑618. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2018.07.049
Puczko, K. & Jekatierynczuk-Rudczyk, E. (2020). Extreme Hydro-Meteorological Events Influence to Water Quality of Small Rivers in Urban Area: A Case Study in Northeast Poland. Scientific Reports, 10:10255. https://doi.org/10.1038/s41598-020-67190-4
Pułyk, M. (2017). Stan środowiska w Wielkopolsce. Raport 2017. Poznań: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Richling, A., Solon, J., Macias, A., Balon, J., Borzyszkowski, J., & Kistowski, M. (red.). (2021). Regionalna geografia fizyczna Polski. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Rosa, B., & Kozarski, S. (1980). Przeglądowa mapa geomorfologiczna Polski 1:500 000, arkusz Poznań. Warszawa: Instytut Geografii PAN.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 11 października 2019 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oraz sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych, a także środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dz.U. 2019, poz. 2149.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 11 października 2019 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych. Dz.U. 2019, poz. 2148.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Dz.U. 2012, poz. 1031.
Ruiz, M., & Velasco, J. (2010). Nutrient Bioaccumulation in Phragmites australis: Management Tool for Reduction of Pollution in the Mar Menor. Water Air and Soil Pollution, 205(1‑4), 173‑185. https://doi.org/10.1007/s11270-009-0064-2
Szpikowska, G., & Tylkowski, J. (2006). Denudation balance of the Upper Parseta catchment in the years 20002004. Quaestiones Geographicae, 25a(25), 75-82.
Szép, R., Mateescu, E., Niță, I.A., Marius-Victor, Birsan, M.V., Bodor, Z., & Keresztesi, A. (2018). Effects of the Eastern Carpathians on atmospheric circulations and precipitation chemistry from 2006 to 2016 at four monitoring stations (Eastern Carpathians, Romania). Atmospheric Research, 214, 311‑328. https://doi.org/10.1016/j.atmosres.2018.08.009
Tylkowski, J., & Kostrzewski, A. (2017). Stan geoekosystemów Polski w 2016 roku. Pobrane z: http://zmsp.gios.gov.pl/wpcontent/uploads/2016/11/raport_2016.pdf (20.06.2021).
Tylkowski, J., Czyryca, P., Samołyk, M., & Winowski, M. (2019). Raport z realizacji programu badawczo-pomiarowego Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Stacji Bazowej Wolin w 2018 roku. Biała Góra: mscr.

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

94

Issue:

4

Start page:

415

End page:

436

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:237291 ; doi:10.7163/PrzG.2022.4.1 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2022.4.1

Source:

CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Projects co-financed by:

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, lata 2010-2014, Priorytet 2. Infrastruktura strefy B + R ; Unia Europejska. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Access:

Otwarty