Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 94 z. 4 (2022)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Abstract:

The main aim of the work detailed here was to identify the level and composition of selected atmospheric pollutants supplied mainly with precipitation to the urbanized Różany Strumień catchment in Poznań, Poland; and to determine their impact on the chemical composition of water at subsequent stages of its circulation. The research was conducted in the hydrological years 2016-2020 as part of the Integrated Monitoring of the Natural Environment in Poland (ZMŚP) program, using the infrastructure of the ZMŚP’s "Poznań-Morasko" Base Station – of Adam Mickiewicz University in Poznań – the first such Base Station to be located within the boundaries of a large urban agglomeration. A key finding concerned a positive ion balance among nutrients supplied as a result of human activity (e.g. through fertiliser use) – involving NO3-, NH4+ and K+. Remaining chemical components (denudation ions) present in the waters circulating in the catchment are in turn characterised by a negative balance.

References:

Chmal, R. (1990). Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Poznań. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny.
Degórska, A. (2021). Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program B1 - Zanieczyszczenia powietrza. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 91-100). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Degórska, A., & Żyfka-Zagrodzińska, E. (2021). Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program C1 - Chemizm opadów atmosferycznych. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 100-111). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Degórska, A., & Żyfka-Zagrodzińska, E. (2021). Zapewnienie jakości danych. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 344-354). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Galon, R. (1972). Geomorfologia Polski t. 2 Niż Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Gołdyn, R., Jankowska, B., Kowalczak, P., Pułyk, M., Tybiszewska, I., & Wiśniewski, J. (1996). Wody powierzchniowe Poznania. W: L. Kurek (red.), Środowisko naturalne miasta Poznania. Część 1 (s. 45-68). Poznań: Urząd Miasta Poznania, Wydział Ochrony Środowiska.
Isidorov, W., & Jaroszyńska, J. (1998). Chemiczne problemy ekologii. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Jansen, W., Block, A., & Knaack, J. (1988). Kwaśne deszcze, Historia, powstawanie, skutki. Aura, 4, 18-19.
Kaczorowska, Z. (1962). Opady w Polsce w przekroju wieloletnim. Prace Geograficzne, 33. Warszawa: Instytut Geografii PAN.
Kejna, M. (2021). Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program A1 - Meteorologia. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 7291). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Keresztesi, A., Nita, I.A., Birsan, M.V., Bodor, Z., Pernyeszi, T., Micheu, M.M., & Szép, R. (2020). Assessing the variations in the chemical composition of rainwater and air masses using the zonal and meridional index. Atmospheric Research, 237. https://doi.org/10.1016/j.atmosres.2020.104846
Kostrzewski, A. (1986). Zastosowanie teorii funkcjonowania geosystemu do badań współczesnych środowisk morfogenetycznych obszarów nizinnych Polski północnozachodniej. Spr. PTPN 1984, 103, 26-28.
Kostrzewski, A., Majewski, M., & Szpikowski, J. (2021). Założenia metodologiczne i metodyczne Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 21-37). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Kostrzewski, A., Mazurek, M., & Stach, A. (1995). Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Zasady organizacji, system pomiarowy, wybrane metody badań. Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Kostrzewski, A., Szpikowski, J., & Szpikowska, G. (2011). Stan geoekosystemów Polski - ocena na podstawie wybranych geowskaźników w programie Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego. Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 12, 9-83.
Kotowski, T., Motyka, J., Knap, W., & Bielewski, J. (2020). 17-Year study on the chemical composition of rain, snow and sleet in very dusty air (Krakow, Poland). Journal of Hydrology, 582, 124-543.
Krygowski, B. (1961) Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej. Cz. 1 Geomorfologia. Warszawa: PTPN, Wyd. Matem-Przyrod. Kom. Fizjogr.
Lenartowicz, M. (2021) Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program H1 - Wody powierzchniowe rzeki. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 195-228). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Lepistö, A., Kenttämies, K., & Rekolainen, S. (2001). Modeling combined effects of forestry, agriculture and deposition on nitrogen export in a northern river basin in Finland. AMBIO: A Journal of the Human Environment, 30(6), 338‑348. https://doi.org/10.1579/0044-7447-30.6.338
Lorenc, H. (1998). Ocena stopnia realizacji programu "obserwacje meteorologiczne i badania klimatyczne w systemie zintegrowanego monitoringu środowiska" oraz synteza uzyskanych wyników badań za okres 1994-1997. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i tendencje rozwoju geoekosystemów Polski (s. 113-119). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Macioszczyk, A. (1987). Hydrogeochemia. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne.
Majewski, M., & Kostrzewski, A. (2021). Stan geoekosystemów Polski w 2020 roku. Pobrane z http://centrumzmsp.home.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2021/11/Raport_2020.pdf (20.12.2021).
Majewski, M., Kostrzewski, A., & Tylkowski, J. (2020). Indywidualność przyrodnicza geoekosystemów Polski w 2019 r. W: A. Olszewski, A. Andrzejewska (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego, Aktualny stan i przemiany środowiska przyrodniczego geoekosystemów jako cecha wskaźnikowa zmian klimatu (s. 23-33), Izabelin: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Major, M. (2010). Możliwości zastosowania teorii funkcjonowania geoekosystemu do badań obszarów bezodpływowych. Przegląd Geograficzny, 82(1), 103-113.
Major, M. (2012). Funkcjonowanie zagłębień bezodpływowych w zróżnicowanych warunkach morfolitologicznych (dorzecze Parsęty, Pomorze Zachodnie). Poznań: Studia i Prace z Geografii i Geologii, 27, Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Major, M., Chudzińska, M., Kolendowicz, L., Kruszyk, R., Majewski, M., Marciniak, M., Półrolniczak, M., Okońska, M., Olejarczyk, M., & Zięba, M. (2018). Raport z realizacji programu badawczopomiarowego Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Stacji Bazowej Różany Strumień w 2017 roku. Poznań: mscr.
Major, M., Chudzińska, M., Majewski, M., & Staszak-Piekarska, A. (2016). Stacja Bazowa Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Różany Strumień - założenia, struktura, funkcjonowanie. W: A. Kostrzewski (red.), Stacje Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (s. 153-180). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Major, M., Chudzińska, M., Majewski, M., & Zięba, M. (2018). Podstawowe składowe bilansu materii rozpuszczonej w zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu w roku hydrologicznym 2017. Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 20, 79-86.
Major, M., Chudzińska, M., Majewski, M., & Zięba, M. (2019). Characteristics of the dissolved matter balance in the Różany Strumień catchment in Poznań, Poland, in the hydrological year 2017. W: 70 years Macedonian Geographical Society, New trends in Geography, Physical Geography (s. 65-75). Ohrid: Macedonian Geographical Society.
Major, M., Majewski, M., Olejarczyk, M., & Zięba, M. (2017). Stan i funkcjonowanie geoekosystemu zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu w roku hydrologicznym 2016. Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 19(1), 31-39.
Major, M., Pietruszyński, Ł., & Cieśliński, R. (2021). Zróżnicowanie przestrzenne wybranych składników biogennych w śródpolnych oczkach w Polsce Północnej. Przegląd Geograficzny, 93(1), 59‑81. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.1.4
Manual for Integrated Monitoring. (1998). Finnish Environment Institute, ICP IM Programme Centre, Helsinki, Finland. Pobrane z: www.syke.fi/nature/icpim (10.06.2021).
Manual for the GAW Precipitation Chemistry Programme: Guidelines. (2004). Data Quality Objectives and Standard Operating Procedures, 160. Pobrane z: https://qasacamericas.org/files/manualforthegaw-precipitation-chemistry-programme-wmo-gaw-report-no-160.pdf (12.06.2021).
Marciniak, M. (2021) Programy pomiarowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego: Program F2 - Wody podziemne. W: A. Kostrzewski, M. Majewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Organizacja, system pomiarowy, metody badań. Wytyczne do realizacji (s. 175-188). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Moczko, A. (2012). Prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego "MoraskoRadojewoUmultowo" - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu. Poznań: Miejska Pracownia Urbanistyczna.
Pietruszyński, Ł., & Cieśliński, R. (2018). The effects of different land use and hydrological types on water chemistry of young glacial ponds. Journal of Hydrology, 564, 605‑618. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2018.07.049
Puczko, K. & Jekatierynczuk-Rudczyk, E. (2020). Extreme Hydro-Meteorological Events Influence to Water Quality of Small Rivers in Urban Area: A Case Study in Northeast Poland. Scientific Reports, 10:10255. https://doi.org/10.1038/s41598-020-67190-4
Pułyk, M. (2017). Stan środowiska w Wielkopolsce. Raport 2017. Poznań: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Richling, A., Solon, J., Macias, A., Balon, J., Borzyszkowski, J., & Kistowski, M. (red.). (2021). Regionalna geografia fizyczna Polski. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Rosa, B., & Kozarski, S. (1980). Przeglądowa mapa geomorfologiczna Polski 1:500 000, arkusz Poznań. Warszawa: Instytut Geografii PAN.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 11 października 2019 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oraz sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych, a także środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dz.U. 2019, poz. 2149.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 11 października 2019 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych. Dz.U. 2019, poz. 2148.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Dz.U. 2012, poz. 1031.
Ruiz, M., & Velasco, J. (2010). Nutrient Bioaccumulation in Phragmites australis: Management Tool for Reduction of Pollution in the Mar Menor. Water Air and Soil Pollution, 205(1‑4), 173‑185. https://doi.org/10.1007/s11270-009-0064-2
Szpikowska, G., & Tylkowski, J. (2006). Denudation balance of the Upper Parseta catchment in the years 20002004. Quaestiones Geographicae, 25a(25), 75-82.
Szép, R., Mateescu, E., Niță, I.A., Marius-Victor, Birsan, M.V., Bodor, Z., & Keresztesi, A. (2018). Effects of the Eastern Carpathians on atmospheric circulations and precipitation chemistry from 2006 to 2016 at four monitoring stations (Eastern Carpathians, Romania). Atmospheric Research, 214, 311‑328. https://doi.org/10.1016/j.atmosres.2018.08.009
Tylkowski, J., & Kostrzewski, A. (2017). Stan geoekosystemów Polski w 2016 roku. Pobrane z: http://zmsp.gios.gov.pl/wpcontent/uploads/2016/11/raport_2016.pdf (20.06.2021).
Tylkowski, J., Czyryca, P., Samołyk, M., & Winowski, M. (2019). Raport z realizacji programu badawczo-pomiarowego Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Stacji Bazowej Wolin w 2018 roku. Biała Góra: mscr.

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

94

Issue:

4

Start page:

415

End page:

436

Detailed Resource Type:

Article

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:237291 ; doi:10.7163/PrzG.2022.4.1 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2022.4.1

Source:

CBGiOS. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY 4.0 license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 4.0 license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Central Library of Geography and Environmental Protection. Institute of Geography and Spatial Organization PAS

Projects co-financed by:

Programme Innovative Economy, 2010-2014, Priority Axis 2. R&D infrastructure ; European Union. European Regional Development Fund

Access:

Open