Publisher:

Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Place of publishing:

Kraków

Abstract:

Celem artykułu jest odniesienie zaproponowanego przez Margriet Hoogvliet katalogu najbardziej typowychform funkcjonowania i obiegu tekstu biblijnego w średniowieczu do zachowanego materiału staropolskiegooraz próba odpowiedzi na pytanie, czy sposób traktowania fragmentów Pisma św. w tekstachz różnych grup jest odmienny. Aby to uczynić, porównano sposoby wykorzystania i komentowania perykopybiblijnej o uzdrowieniu syna dworzanina w dwóch polskich tekstach: „Kazaniach augustiańskich”,pochodzących z polsko-łacińskiej kolekcji materiałów kaznodziejskich, oraz w „Rozmyślaniu przemyskim”,najobszerniejszym staropolskim tekście apokryficznym. W artykule przedstawiono analizę różnicmiędzy tłumaczeniem i objaśnieniem tej perykopy w obu tekstach. Analiza ta prowadzi do wniosku, żesposób traktowania fragmentów z Pisma św. w obu tekstach jest różny, różnice zaś wynikają przede wszystkimz funkcji obu tekstów i celu przyświecającego pisarzowi. Ponadto można sądzić, że w Polsce istniaływszystkie rozpoznane przez badaczy zachodnich formy, mimo że zachowały się tylko ślady – ale bardzozróżnicowane – ich obecności.

References:

Borowiec, K. (2015). Filologiczne wydanie „Rozmyślania przemyskiego” a czeski „Život Krista Pána”. LingVaria, 2, s. 179–192.
Brückner, A. (1901). Drobne zabytki polszczyzny średniowiecznej. Cz. 2. Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności.
Dobrzeniecki, T. (1969). Łacińskie źródła „Rozmyślania przemyskiego”. W: J. Lewański (red.), Średniowiecze. Studia o kulturze. T. 4 (s. 196–521). Wrocław: Ossolineum.
Gesner, A. (2011). Glosy w „Rozmyślaniu przemyskim”. Wyniki analizy formalnej i perspektywy badań. Kwartalnik Językoznawczy, 3, s. 89–97.
Hoogvliet, M. (2013). The Medieval vernacular Bible in French as a flexible text: Selective and discontin-uous reading practices. W: E. Poleg, L. Light (eds.), Form and function in the Late Medieval Bible (s. 283–306). Leiden: Brill.
Kossowska, M. (1968). Biblia w języku polskim. T. 1. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Kwilecka, I. (2003). Studia nad staropolskimi przekładami Biblii. Poznań: UAM, Wydział Teologiczny.
Leńczuk, M. (online). Staropolskie tłumaczenia Nowego Testamentu. O projekcie. Pobrane z https://stnt.ijp. pan.pl/teksty/index/1 (20.07.2020).
Leńczuk, M. (2016). O sposobach tłumaczenia Nowego Testamentu w „Rozmyślaniu przemyskim”. W: J. Bartmiński, A. Timofiejew (red.), „Rozmyślanie przemyskie”. Świadectwo średniowiecznej kultury religijnej (s. 123–131). Przemyśl: Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska.
Masłej, D. (2017). Zbiór glos czy tekst? „Kazania augustiańskie” jako problem edytorski i nauko-wy. W: K. Borowiec, D. Masłej, T. Mika, D. Rojszczak-Robińska (red.), Staropolskie Spotkania Językoznawcze 2: Jak wydawać teksty dawne? (s. 185–202). Poznań: Wydawnictwo Rys.
Masłej, D. (2020). Jak rodził się średniowieczny tekst. Tak zwane „Kazania augustiańskie” w perspektywie historycznojęzykowej. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
Masłej, D., Mika, T. (2020). Glosy jako integralny składnik średniowiecznego tekstu. W poszukiwaniu ade-kwatnych procedur badawczych. LingVaria, 1, s. 121–133.
Mazurkiewicz, R. (2007). Kilkanaście dalszych uzupełnień do źródeł „Rozmyślania przemyskiego”. W: R. Laskowski, R. Mazurkiewicz (red.), Amoenitates et lepores philologiae (s. 198–201). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN: Wydawnictwo Lexis.
Menache, S., Horowitz, J. (1996). Rhetoric and Its Practice in Medieval Sermons. Historical Reflections, 22(2), s. 321–350.
Mika, T. (2002). Maryja, Jezus, Bóg w „Rozmyślaniu przemyskim”. O nazywaniu osób. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
Mika, T. (2015). Problemy z „Rozmyślaniem przemyskim”. Formułowanie sądów ogólnych a wielowar-stwowość średniowiecznego tekstu. LingVaria, nr specjalny, s. 87–104.
Mika, T., Rojszczak-Robińska, D. (2016). Kanon wiedzy o „Rozmyślaniu przemyskim”. W: J. Bartmiński, A. Timofiejew (red.), „Rozmyślanie przemyskie”. Świadectwo średniowiecznej kultury religijnej (s. 13–24). Przemyśl: Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska.
Pietkiewicz, R. (2013). Tradycja rękopiśmienna polskich przekładów biblijnych od XIII do XVI wieku. Wrocławski Przegląd Teologiczny, 21(2), s. 29–50.
Pietkiewicz, R. (2016). Biblia Polonorum. Historia Biblii w języku polskim, T. 1. Poznań: Pallotinum.Poleg, E., Light, L. (2013). Introduction. W: E. Poleg, L. Light (eds.), Form and function in the Late Medieval Bible (s. 1–7). Leiden: Brill.Rojszczak-Robińska, D. (2010). Spowiedź Judasza, czyli o nieznanym staropolskim kazaniu ukrytym w tekście apokryfu. W: M. Olczyk, W. Radecki (red.), Memoriale Domini. Księga pamiątkowa dedy-kowana księdzu profesorowi Jerzemu Stefańskiemu w 70. rocznicę urodzin (s. 529–545). Gniezno: Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne.
Rojszczak-Robińska, D. (2012). Jak pisano „Rozmyślanie przemyskie”. Poznań: Wydawnictwo Rys.
Rojszczak-Robińska, D. (2015). Łacińskie źródła „Rozmyślania przemyskiego”. Pytania, problemy, per-spektywy. W: T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, O. Stramczewska (red.), Staropolskie Spotkanie Językoznawcze 1: Jak badać teksty staropolskie (s. 135–172). Poznań: Wydawnictwo Rys.
Smalley, B. (1978). The study of the Bible in the Middle Ages. Notre Dame: University of Notre Dame Press.
Stallybrass, P. (2002). Books and scrolls: Navigating the Bible. W: J. Andersen, E. Sauer (eds.), Books and read-ers in Early Modern England: Material studies (s. 42–79). Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Twardzik, W. (1994). Glosy w „Rozmyślaniu przemyskim”. Teksty Drugie, 2, s. 156–165.
Twardzik, W., Keller, F. (wyd./Hrsg.) (1998–2004). „Rozmyślanie przemyskie”. Transliteracja, transkrypcja, podstawa łacińska, niemiecki przekład/Transliteration, Transkription, lateinische Vorlagen, deutsche Übersetzung. T./Bd. 1–3. Freiburg: U.W. Weiher.
Wanicowa, Z. (2010). Mechanizm błędów translacyjnych w „Biblii Królowej Zofii” a spór o podstawę jej przekładu. Językoznawstwo. Współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze, 4, s. 13–35.
Wenzel, S. (2005). The arts of preaching. W: A. Minnis, I. Johnson (eds.), The Cambridge history of literary criticism. Vol. 2: The Middle Ages (s. 84–96). Cambridge: Cambridge University Press.
Wydra, W., Rzepka, W.R. (2004). Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, wyd. 3. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Zajchowska-Bołtromiuk, A. (2018). Przeszłość w zbiorach kazań modelowych de tempore i de sanctis mistrzów Uniwersytetu Krakowskiego w XV wieku. W: J. Banaszkiewicz, A. Dąbrówka, P. Węcowski (red.), Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, T. 1 (s. 607–655). Warszawa: Instytut Historii PAN–Neriton.

Relation:

Polonica

Volume:

XL

Start page:

91

End page:

103

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

PDF

Resource Identifier:

10.17651/POLON.40.6 ; oai:rcin.org.pl:162553

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Prawa zastrzeżone - dostęp nieograniczony

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. Korzystanie dozwolone w zakresie określonym przez przepisy o dozwolonym użytku.

Access:

Otwarty