Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 92 z. 3 (2020)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

W pracy przedstawiono charakterystykę zagrożeń związanych z wysoką temperaturą powietrza występującą w godzinach okołopołudniowych w dniach upalnych, na podstawie analizy uniwersalnego wskaźnika obciążenia cieplnego (UTCI). Na podstawie wartości wskaźnika dla Kołobrzegu, Poznania i Krakowa z lat 2001–2018 obliczono jego średnie wartości, odchylenie standardowe, wartości minimalne i maksymalne, amplitudę, a także kwartyl dolny i górny oraz współczynnik skośności, w ujęciu wieloletnim i poszczególnych lat. Za pomocą jednoczynnikowej analizy wariancji ustalono czy wartości wskaźnika UTCI w południe w dniach upalnych różnią się istotnie w zależności od miesiąca. Ponadto określono częstość występowania obciążenia organizmu stresem ciepła o różnym nasileniu. Badania wykazały, iż w południe w dniach upalnych przeważał „umiarkowany” oraz „silny stres ciepła”, chociaż mogło pojawić się także obciążenie „bardzo silnym stresem ciepła”. Otrzymane wartości wskaźnika w większości kształtowały się powyżej średniej wieloletniej, co oznacza wysoki poziom obciążenia cieplnego organizmu. Spośród badanych stacji najbardziej obciążające warunki odnotowano w Krakowie, a ich największe zróżnicowanie wystąpiło w sierpniu. W większości przypadków wielkość obciążenia cieplnego w dniach upalnych nie różniła się istotnie w zależności od miesiąca. Analizy przebiegu wieloletniego UTCI wykazały wzrost w przypadku wartości maksymalnych wskaźnika, zwłaszcza w przypadku Krakowa, a także zmienność przestrzenną i czasową zróżnicowania warunków biotermicznych. Latami, w których dni upalne były szczególnie obciążające organizm człowieka były 2005, 2007, 2010 i 2013.

References:

Błażejczyk K., Błażejczyk M., 2010, BioKlima© 2.6, Program komputerowy, http://www.igipz.pan.pl/Bioklima-zgik.html.
Błażejczyk K., Bröde P., Fiala D., Havenith G., Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., 2010a, Principles of the new Universal Thermal Climate Index (UTCI) and its application to bioclimatic research in European scale, Miscellanea Geographica 14, s. 91-102. https://doi.org/10.2478/mgrsd-2010-0009
Błażejczyk K., Brӧde P., Fiala D., Havenith G., Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., 2010, UTCI - New index for assessment of heat stress in man, Przegląd Geograficzny, 82, 1, s. 49-71.
Błażejczyk K., Jendritzky G., Bröde P., Fiala D., Havenith G., Epstein Y., Psikuta A., Kampmann B., 2013, An introduction to the Universal Thermal Climate Index (UTCI), Geographia Polonica, 86, 1, s. 5-10. https://doi.org/10.7163/GPol.2013.1
Błażejczyk K., Kunert A., 2011, Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki w Polsce, Monografie, 13, IGiPZ PAN, Warszawa.
Brӧde P., Fiala D., Błażejczyk K., Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., Tinz B., Havenith G., 2012, Deriving the operational procedure for the Universal Thermal Climate Index (UTCI), International Journal of Biometeorology, 56 (3), s. 481-494. https://doi.org/10.1007/s00484-011-0454-1
Brӧde P., Krüger E.L., Fiala D., 2013, UTCI: Validation and practical application to the assesment of urban outdoor thermal comfort, Geographia Polonica, 86, 1, s. 11-20. https://doi.org/10.7163/GPol.2013.2
Cebulak E., Limanówka D., 2007, Dni z ekstremalnymi temperaturami powietrza, [w:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, IGiGP Uniwersytet Jagielloński, Kraków, s. 185-194.
Fiala D., Havenith G., Bröde P., Kampmann B., Jendritzky G., 2012, UTCI-Fiala multi-node model of human heat transfer and temperature regulation, International Journal of Biometeorology, 56 (3), s. 429-41. https://doi.org/10.1007/s00484-011-0424-7
Fiala D., Lomas K.J., Stohrer M., 2001, Computer prediction of human thermoregulatory and temperature responses to a wide range of environmental conditions, International Journal of Biometeorology, 45, s. 143-159. https://doi.org/10.1007/s004840100099
Graczyk D., Pińskwar I., Kundzewicz Z.W., Hov Ø., Førland E.J., Szwed M., Choryński A., 2017, The heat goes on - changes in indices of hot extremes in Poland, Theoretical and Applied Climatology, 129, s. 459-471. https://doi.org/10.1007/s00704-016-1786-x
Kossowska-Cezak U., 2014, Zmiany wieloletnie liczby termicznych dni w charakterystycznych w Warszawie (1951-2010), Prace Geograficzne, 136, IGiGP UJ, Kraków, s. 9-30. https://doi.org/10.4467/20833113PG.14.001.1639
Kossowska-Cezak U., Skrzypczuk J., 2011, Pogoda upalna w Warszawie, Prace i Studia Geograficzne, 47, s. 139-146.
Kozłowska-Szczęsna T., Błażejczyk K., Krawczyk B., 1997, Bioklimatologia człowieka, 1, IGiPZ PAN, Warszawa.
Kozłowska-Szczęsna T., Błażejczyk K., Krawczyk B., Limanówska D., 2002, Bioklimat uzdrowisk Polskich i możliwości jego wykorzystania w lecznictwie, IGiPZ PAN, Warszawa.
Kozłowska-Szczęsna T., Krawczyk B., Kuchcik M., 2004, Wpływ środowiska atmosferycznego na zdrowie i samopoczucie człowieka, 4, IGiPZ PAN, Warszawa.
Koźmiński C., Michalska B., 2010, Zmienność liczby dni gorących i upalnych oraz odczucia cieplne w strefie polskiego wybrzeża Bałtyku, Acta Agrophysica, 15 (2), s. 347-357.
Koźmiński C., Michalska B., 2011, Zmienność liczby dni zimnych, chłodnych, ciepłych, gorących i upalnych w Polsce w okresie kwiecień-wrzesień, Przegląd Geograficzny, 83, 1, s. 91-107. https://doi.org/10.7163/PrzG.2011.1.5
Koźmiński C., Michalska B., 2019, Ocena bioklimatycznych warunków rekreacji i turystyki w strefie polskiego Wybrzeża Bałtyku na podstawie wskaźnika UTCI, Przegląd Geograficzny, 91 (2), s. 113-126. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.2.7
Krawczyk B., 2003, Stres ciepła - cecha bioklimatu Polski, Prace Geograficzne, 188, IGiPZ, PAN, s. 283-294.
Kuchcik M., 2006, Fale upałów w Polsce w latach 1993-2002, Przegląd Geograficzny, 78 (3), s. 397-412.
Kuchcik M., Błażejczyk K., Szmyd J., Milewski P., Błażejczyk A., Baranowski J., 2013, Potencjał leczniczy klimatu Polski, IGiPZ PAN, Warszawa.
Mąkosza A., Koźmiński C., Michalska B., 2015, Potencjał bioklimatyczny polskiego wybrzeża Bałtyku, Europa Regionum, 23, https://doi.org/10.18276/er.2015.23-04
Matuszko D., Piotrowicz K., 2007, Warunki bioklimatyczne, [w:] D. Matuszko (red.), Klimat Krakowaw XX wieku, IGiGP UJ, Kraków, s. 169–186.
Matuszko D., Piotrowicz K., 2012, Wieloletnia zmienność sytuacji meteorotropowych w Krakowie, Przegląd Geograficzny, 84, 3, s. 413-422. https://doi.org/10.7163/PrzG.2012.3.5
Okoniewska M., 2017, Uciążliwość warunków odczuwalnych podczas dni upalnych przy różnej intensywności aktywności fizycznej (na przykładzie północno-zachodniej Polski), Prace Geograficzne,150, s. 95–117. https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.019.7323
Piotrowicz K., Pieczara P., Ustrnul Z., 2011, Stacja Naukowa Zakładu Klimatologii Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, [w:] M. Klimek, K. Krzemień, Polskie terenowe stacje geograficzne, ICiGP UJ, Kraków, s. 79-81.
Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W., 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica, 91, 2, s. 143-170. https://doi.org/10.7163/GPol.0115
TIBCO Software Inc., 2017, Statistica (data analysis software system), version 13. http://statistica.io.
Tomczyk A., 2012, Pogoda upalna w Poznaniu w latach 1980-2011, Słupskie Prace Geograficzne, 9, s. 155-162.
Więcław M., Okoniewska M., 2015, Występowanie dni upalnych w Bydgoszczy w latach 2005-2008 w różnych masach powietrza i ich wpływ na wybrane wskaźniki biotermiczne, Przegląd Naukowy - Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 67, s. 67-78.

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

92

Issue:

3

Start page:

361

End page:

376

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:145845 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2020.3.3

Source:

CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Projects co-financed by:

Program Operacyjny Polska Cyfrowa, lata 2014-2020, Działanie 2.3 : Cyfrowa dostępność i użyteczność sektora publicznego; środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz współfinansowania krajowego z budżetu państwa

Access:

Otwarty