Zagrożenie organizmu człowieka stresem cieplnym występujące w godzinach okołopołudniowych w czasie dni upalnych = Heat-stress threats to the human body around noon on very hot days

Okoniewska, Monika

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Zagrożenie organizmu człowieka stresem cieplnym występujące w godzinach okołopołudniowych w czasie dni upalnych = Heat-stress threats to the human body around noon on very hot days Okoniewska, Monika

Object structure

Zagrożenie organizmu człowieka stresem cieplnym występujące w godzinach okołopołudniowych w czasie dni upalnych = Heat-stress threats to the human body around noon on very hot days

Przegląd Geograficzny T. 92 z. 3 (2020)

Okoniewska, Monika : Autor

heat stress ; very hot days ; noon hours ; Universal Thermal Climate Index ; UTCI

This article seeks to analyse the universal thermal climate index (UTCI, °C), in order to characterise hazards associated with high air temperature that may possibly occur in Poland around noon on very hot days. Values for the index (calculated for UTC by reference to air temperature (°C), relative humidity (%), wind speed (v∙ms-1) and cloudiness (%)) related to from the Polish cities of Kołobrzeg, Poznań and Kraków, and to the period 2001–2018. Mean values with standard deviations were calculated, with minimum and maximum values noted, amplitudes, lower and upper quartiles and the skewness coefficient. One-way analysis of variance was deployed to determine whether UTCI values at midday on very hot days differ significantly from month to month. The frequency of occurrence of different intensities of heat stress was also determined. In each case, analysis related to both the overall period and individual years. Hours around noon on very hot days were mainly associated with “moderate” or “severe” heat stress, though instances “very sever heat stress” may also arise. The greatest threat of thermal heat stress could be noted for July and August, with conditions noticeably more severe in Kraków than the other stations studied. Kołobrzeg faced the most-limited hazard associated with the occurrence of heat stress, and only in July may “very severe heat stress” appear there sporadically. In turn, Poznań – located in a region with bioclimatic conditions typical for Poland – was rather characterised by “moderate” or “severe heat stress”. Equally, on a majority of the very hot days studied, all three stations recoded above-average UTCI values, with this fact making it clear that when a high level of thermal stress arises it may be rather a country-wide phenomenon. The most stable, near-average conditions characterised May, while biothermal differentiation peaked in July and August. Analysis of variance showed that, other than in relation to April in Poznań, levels of thermal stress on hot days did not differ significantly from one month to another. Analyses of the variability to values for the multi-year universal thermal climate index revealed an increase over time for maxima, especially in Kraków. This may point to an intensified risk associated with overheating of the body, in the south of Poland in particular. In addition, calculations confirm both spatial and temporal differentiation of biothermal conditions. Years in which hot days proved particularly burdensome were 2005, 2007, 2010 and 2013.

Błażejczyk K., Błażejczyk M., 2010, BioKlima© 2.6, Program komputerowy, http://www.igipz.pan.pl/Bioklima-zgik.html.
Błażejczyk K., Bröde P., Fiala D., Havenith G., Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., 2010a, Principles of the new Universal Thermal Climate Index (UTCI) and its application to bioclimatic research in European scale, Miscellanea Geographica 14, s. 91-102. https://doi.org/10.2478/mgrsd-2010-0009
Błażejczyk K., Brӧde P., Fiala D., Havenith G., Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., 2010, UTCI - New index for assessment of heat stress in man, Przegląd Geograficzny, 82, 1, s. 49-71.
Błażejczyk K., Jendritzky G., Bröde P., Fiala D., Havenith G., Epstein Y., Psikuta A., Kampmann B., 2013, An introduction to the Universal Thermal Climate Index (UTCI), Geographia Polonica, 86, 1, s. 5-10. https://doi.org/10.7163/GPol.2013.1
Błażejczyk K., Kunert A., 2011, Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki w Polsce, Monografie, 13, IGiPZ PAN, Warszawa.
Brӧde P., Fiala D., Błażejczyk K., Holmér I., Jendritzky G., Kampmann B., Tinz B., Havenith G., 2012, Deriving the operational procedure for the Universal Thermal Climate Index (UTCI), International Journal of Biometeorology, 56 (3), s. 481-494. https://doi.org/10.1007/s00484-011-0454-1
Brӧde P., Krüger E.L., Fiala D., 2013, UTCI: Validation and practical application to the assesment of urban outdoor thermal comfort, Geographia Polonica, 86, 1, s. 11-20. https://doi.org/10.7163/GPol.2013.2
Cebulak E., Limanówka D., 2007, Dni z ekstremalnymi temperaturami powietrza, [w:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, IGiGP Uniwersytet Jagielloński, Kraków, s. 185-194.
Fiala D., Havenith G., Bröde P., Kampmann B., Jendritzky G., 2012, UTCI-Fiala multi-node model of human heat transfer and temperature regulation, International Journal of Biometeorology, 56 (3), s. 429-41. https://doi.org/10.1007/s00484-011-0424-7
Fiala D., Lomas K.J., Stohrer M., 2001, Computer prediction of human thermoregulatory and temperature responses to a wide range of environmental conditions, International Journal of Biometeorology, 45, s. 143-159. https://doi.org/10.1007/s004840100099
Graczyk D., Pińskwar I., Kundzewicz Z.W., Hov Ø., Førland E.J., Szwed M., Choryński A., 2017, The heat goes on - changes in indices of hot extremes in Poland, Theoretical and Applied Climatology, 129, s. 459-471. https://doi.org/10.1007/s00704-016-1786-x
Kossowska-Cezak U., 2014, Zmiany wieloletnie liczby termicznych dni w charakterystycznych w Warszawie (1951-2010), Prace Geograficzne, 136, IGiGP UJ, Kraków, s. 9-30. https://doi.org/10.4467/20833113PG.14.001.1639
Kossowska-Cezak U., Skrzypczuk J., 2011, Pogoda upalna w Warszawie, Prace i Studia Geograficzne, 47, s. 139-146.
Kozłowska-Szczęsna T., Błażejczyk K., Krawczyk B., 1997, Bioklimatologia człowieka, 1, IGiPZ PAN, Warszawa.
Kozłowska-Szczęsna T., Błażejczyk K., Krawczyk B., Limanówska D., 2002, Bioklimat uzdrowisk Polskich i możliwości jego wykorzystania w lecznictwie, IGiPZ PAN, Warszawa.
Kozłowska-Szczęsna T., Krawczyk B., Kuchcik M., 2004, Wpływ środowiska atmosferycznego na zdrowie i samopoczucie człowieka, 4, IGiPZ PAN, Warszawa.
Koźmiński C., Michalska B., 2010, Zmienność liczby dni gorących i upalnych oraz odczucia cieplne w strefie polskiego wybrzeża Bałtyku, Acta Agrophysica, 15 (2), s. 347-357.
Koźmiński C., Michalska B., 2011, Zmienność liczby dni zimnych, chłodnych, ciepłych, gorących i upalnych w Polsce w okresie kwiecień-wrzesień, Przegląd Geograficzny, 83, 1, s. 91-107. https://doi.org/10.7163/PrzG.2011.1.5
Koźmiński C., Michalska B., 2019, Ocena bioklimatycznych warunków rekreacji i turystyki w strefie polskiego Wybrzeża Bałtyku na podstawie wskaźnika UTCI, Przegląd Geograficzny, 91 (2), s. 113-126. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.2.7
Krawczyk B., 2003, Stres ciepła - cecha bioklimatu Polski, Prace Geograficzne, 188, IGiPZ, PAN, s. 283-294.
Kuchcik M., 2006, Fale upałów w Polsce w latach 1993-2002, Przegląd Geograficzny, 78 (3), s. 397-412.
Kuchcik M., Błażejczyk K., Szmyd J., Milewski P., Błażejczyk A., Baranowski J., 2013, Potencjał leczniczy klimatu Polski, IGiPZ PAN, Warszawa.
Mąkosza A., Koźmiński C., Michalska B., 2015, Potencjał bioklimatyczny polskiego wybrzeża Bałtyku, Europa Regionum, 23, https://doi.org/10.18276/er.2015.23-04
Matuszko D., Piotrowicz K., 2007, Warunki bioklimatyczne, [w:] D. Matuszko (red.), Klimat Krakowaw XX wieku, IGiGP UJ, Kraków, s. 169–186.
Matuszko D., Piotrowicz K., 2012, Wieloletnia zmienność sytuacji meteorotropowych w Krakowie, Przegląd Geograficzny, 84, 3, s. 413-422. https://doi.org/10.7163/PrzG.2012.3.5
Okoniewska M., 2017, Uciążliwość warunków odczuwalnych podczas dni upalnych przy różnej intensywności aktywności fizycznej (na przykładzie północno-zachodniej Polski), Prace Geograficzne,150, s. 95–117. https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.019.7323
Piotrowicz K., Pieczara P., Ustrnul Z., 2011, Stacja Naukowa Zakładu Klimatologii Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, [w:] M. Klimek, K. Krzemień, Polskie terenowe stacje geograficzne, ICiGP UJ, Kraków, s. 79-81.
Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W., 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica, 91, 2, s. 143-170. https://doi.org/10.7163/GPol.0115
TIBCO Software Inc., 2017, Statistica (data analysis software system), version 13. http://statistica.io.
Tomczyk A., 2012, Pogoda upalna w Poznaniu w latach 1980-2011, Słupskie Prace Geograficzne, 9, s. 155-162.
Więcław M., Okoniewska M., 2015, Występowanie dni upalnych w Bydgoszczy w latach 2005-2008 w różnych masach powietrza i ich wpływ na wybrane wskaźniki biotermiczne, Przegląd Naukowy - Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 67, s. 67-78.