Inny tytuł:

Studia Obszarów Wiejskich = Rural Studies, t. 48

Wydawca:

PAN IGiPZ ; PTG

Miejsce wydania:

Warszawa

Opis:

24 cm

Typ obiektu:

Czasopismo/Artykuł

Abstrakt:

Celem opracowania było prześledzenie przemian ludnościowo-osadniczych na ziemi kłodzkiej w okresie powojennym. Szczególną uwagę poświęcono wsiom, które uległy silnej depopulacji lub zanikowi. Postawiono pytanie badawcze: czy procesy, które zachodzą w nich współcześnie można określić mianem odradzania wsi. Do analizy wykorzystano dane statystyczne ze spisów ludności, materiały kartograficzne z różnych okresów oraz dane dotyczące wydawanych pozwoleń na zabudowę jednorodzinną. Przeprowadzono również badania terenowe, w tym inwentaryzację oraz wywiady. W okresie powojennym nastąpiła polaryzacja procesów ludnościowo-osadniczych. Na terenach przygranicznych i wyżej położonych postępowało wyludnianie i degradacja zabudowy, natomiast w centrum regionu i wokół miast nastąpił przyrost nowej zabudowy, nasilony po 1989 r., od kiedy również powszechne stały się remonty i modernizacje starych zabudowań. W większości zanikłych i silnie wyludnionych wsi nastąpiło w ostatnich latach ożywienie gospodarczo-społeczne. W artykule zaprezentowano typologię procesów obserwowanych aktualnie na tych obszarach. Pozwala to na stwierdzenie, że w wymiarze przestrzenno-krajobrazowym można mówić o odradzaniu się niektórych wsi w kontekście pojawienia się w nich nowej zabudowy i mieszkańców czy remontów starych budynków. Rodzaj i funkcja nowej zabudowy oraz jej układ często jednak nie nawiązują do dawnej struktury i funkcji wsi, stąd nie reprezentują one odrodzenia dawnych układów funkcjonalno-przestrzennych. Niektóre wyludnione wsie pełnią również istotne funkcje kulturowo-społeczne.

Bibliografia:

1. Bański J., Stola W., 2002, Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich, 3, IGiPZ PAN, Warszawa.
2. Bański J., Wesołowska M., 2010, Transformations in housing construction in rural areas of Poland's Lublin region – Influence on the spatial settlement structure and landscape aesthetics, Landscape and Urban Planning, 94, s. 116–126.
https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2009.08.005 -
3. Ciok S., 1991, Sudety. Obszar problemowy, Acta Universitatis Wratislaviensis, 1236, Studia Geograficzne, 51.
4. Ciok S., 1995, Zmiany ludnościowe i osadnicze w Sudetach, Acta Universitatis Wratislaviensis, 1730, Prace Instytutu Geograficznego, seria B, 12, s. 51–64.
5. Czarnecki A., Heffner K., 2008, "Drugie domy" a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, Wieś i Rolnictwo, 4, s. 29–46.
6. Eberhardt P., 1989, Regiony wyludniające się w Polsce, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 148, Warszawa.
7. Fialová D., 2003, Regional differentiation of second housing transformation in Czechia, Acta Universitatis Carolinae, Geographica, 1, s. 59–65.
8. Getterowa H., 1949, Wyludnianie się powiatu bystrzyckiego za czasów niemieckich, Rocznik Kłodzki, 2, s. 122–129.
9. Heffner K., 2016, Zmiany przestrzenne na obszarach wiejskich w Polsce w okresie transformacji i po wejściu do Unii Europejskiej, [w:] K. Heffner, B. Klemens (red.), Obszary wiejskie. Wiejska przestrzeń i ludność. Aktywność społeczna i przedsiębiorczość, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 167, s. 12–27.
10. Heffner K., Czarnecki A. (red.), 2011, Drugie domy w rozwoju obszarów wiejskich, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
11. Jerkiewicz A., Krawiec K., Zagożdżon A., 1979, Zmiany ludnościowe i osadnicze w Regionie Kłodzkim, Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich PAN, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 223.
12. Kajdanek K., 2012, Suburbanizacja po polsku, Wyd. Nomos, Kraków.
13. Kościk E., 1990, Osadnictwo wiejskie na ziemi kłodzkiej w latach 1945–1949, Acta Universitatis Wratislaviensis, 832, Historia, 53, s. 99–116.
14. Kościk J., 1990, Przemiany demograficzno-osadnicze na ziemi kłodzkiej w XIX w., Acta Universitatis Wratislaviensis, 832, Historia, 53, s. 85–98.
15. Kowalczyk A., 1994, Geograficzno-społeczne problemy zjawiska "drugich domów", Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
16. Latocha A., 2010, Współczesne zmiany kulturowo-przyrodnicze obszarów pogranicza na przykładzie Sudetów, Problemy Ekologii Krajobrazu, 26, s. 181–194.
17. Latocha A., 2013, Wyludnione wsie w Sudetach. I co dalej?, Przegląd Geograficzny, 85, 3, s. 323–346.
18. Latocha A., 2015, Zmiany ludnościowo-osadnicze na Ziemi Kłodzkiej w ostatnich 150 latach – problemy metodyczne, [w:] R. Gładkiewicz, O. Felcman, Historyczne i współczesne problemy Ziemi Kłodzkiej. Studia i materiały, cz. I, wyd. ARGI, Wrocław-Kłodzko-Praga, s. 81–96.
19. Mika M., 1997, Drugie domy w Beskidzie Śląskim, Turyzm, 7, 1, s. 25–42.
20. Mika M., Faracik R., 2008, Second homes as a factor of the transformation of rural areas in the Polish Carpathians, Folia Geographica, 12, s. 245–255.
21. Miszewska B., 1989, Zmiany zaludnienia Sudetów w okresie powojennym, Czasopismo Geograficzne, 60, 2, s. 135–145.
22. Niedźwiecka-Filipiak I., Kuriata Z., 2010, Architektura krajobrazu w Programie Odnowy Wsi Opolskiej, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego, Wrocław.
23. Plewniak W., 1978, Zmiany w środowisku geograficznym doliny Dzikiej Orlicy w Górach Bystrzyckich wywołane wyludnianiem wsi, Acta Universitatis Wratislaviensis, 324, Prace Instytutu Geograficznego, seria B, 2, s. 97–109.
24. Rosner A., 2012, Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia obszarów wiejskich. Wiejskie obszary zmniejszające zaludnienie i koncentrujące ludność wiejską, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
25. Salwicka B., 1978, Zmiany w zaludnieniu i użytkowaniu ziem wsi górskich Masywu Śnieżnika w strefie granicy rolno-leśnej, Acta Universitatis Wratislaviensis, 324, Prace Instytutu Geograficznego, seria B, 2, s. 71–87.
26. Salwicka B., 1983, Zmiany w zaludnieniu i użytkowaniu gruntów wsi górskich na wybranych obszarach przygranicznych Sudetów Kłodzkich, Acta Universitatis Wratislaviensis, 506, Studia Geograficzne, 32, s. 23–30.
27. Staffa M. (red.), 1993, Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 16, Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie, Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa.
28. Staffa M. (red.), 1996, Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 13, Góry Stołowe, Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa.
29. Szmytkie R., 2015, Wiejska baza noclegowa powiatu kłodzkiego, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu, 15, 2, s. 245–260.
30. Szmytkie R., Tomczak P., 2015, Współczesne tendencje zmian ludnościowych i funkcjonalnych na obszarach wiejskich Ziemi Kłodzkiej, Studia Obszarów Wiejskich, 37, s. 181–194.
https://doi.org/10.7163/SOW.37.11 -
31. Szmytkie R., Tomczak P., 2017, Revival of rural settlements in Kłodzko land, Geographia Polonica, 90, 3, s. 319-333.
https://doi.org/10.7163/GPol.0097 -
32. Vágner J., Müller D.K., Fialová D., 2011, Second home tourism in light of the historical-political and socio-geographical development of Czechia and Sweden, Geografie, 116, 2, s. 191–210.
33. Wesołowska M., 2006, Rozwój budownictwa mieszkaniowego a przemiany przestrzenne wsi województwa lubelskiego, Studia Obszarów Wiejskich, 10, IGiPZ PAN, Warszawa.
34. Wesołowska M., 2016, Depopulacja wsi – szansa czy zagrożenie dla przestrzeni wiejskiej?, Studia KPZK, 167, s. 250–273.
35. Wilczyński R., 2000, Odnowa wsi perspektywą rozwoju obszarów wiejskich w Polsce – doświadczenia województwa opolskiego, Poznań.
36. Wilczyński R., 2008, Programy odnowy wsi w Polsce, [w:] J. Wilkin., I. Nurzyńska (red.), Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, Warszawa, s. 99–116.
37. Zagożdżon A., 1988, Kilka uwag o obszarach problemowych, Biuletyn KPZK, 138, Gospodarka przestrzenna, region, lokalność, s. 137–147.
38. Zagożdżon A., 1990, Wybrane problemy ludnościowe Sudetów na tle rozwoju regionalnego, Studia KPZK PAN, 96, s. 95–111.

Czasopismo/Seria/cykl:

Studia Obszarów Wiejskich

Tom:

48

Strona pocz.:

31

Strona końc.:

52

Szczegółowy typ zasobu:

Artykuł

Format:

Rozmiar pliku 4,7 MB ; application/pdf

Identyfikator zasobu:

oai:rcin.org.pl:65999 ; 1642-4689 ; 10.7163/SOW.48.3

Źródło:

CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn. Cz.4488 ; CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn. Cz.4489 ; kliknij tutaj, żeby przejść

Język:

pol

Język streszczenia:

eng

Prawa:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska

Zasady wykorzystania:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 3.0 PL] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitalizacja:

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk

Lokalizacja oryginału:

Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Dofinansowane ze środków:

Programme Innovative Economy, 2010-2014, Priority Axis 2. R&D infrastructure ; European Union. European Regional Development Fund

Dostęp:

Otwarty