Saint Adalbert as a religious hero in the Polish cultural landscape

Urbańska-Szymoszyn, Anna

doi:0137-4079

This publication is protected by copyright. Access to its digital version is possible on computer terminals in the institution that shares it.

Title: Saint Adalbert as a religious hero in the Polish cultural landscape

Abstract:

This article is meant to show the cultural mechanism connected to the perception of Catholic saints through Campbell's concept of mythologisation. I have focused on Saint Adalbert who functions in the Polish culture not so much as a historical, but rather as a mythological figure. Saint Adalbert is the national Saint Patron of Poland, and thus holds the status of a religious hero. Only sporadically is he perceived as a popular saint. I have based my analysis on materials from the ethnological fieldwork on the cult of Saint Adalbert carried out on the whole territory of Poland in the years 1995—2001, as well as on publications by other authors who have looked at topics connected to Saint Adalbert. I have also used theoretical works concerning the process of mythologisation of this figure. My analysis focuses on the successive stages of mythologisation undergone by Saint Adalbert as seen from the perspective ofJoseph Campbell's scheme. I have arranged this theory into a model. It shows the universality of the process during which a historical figure is transformed into a mythological hero. Moreover, it emphasized the qualities of a religious hero

References:

Attwater D., John C. R. 1997, Dykcjonarz świętych, Wrocław-Poznań
Baranowski W. 1971, Kult świętych nie uznawanych przez władze kościelne w tradycyjnym katolicyzmie ludowym, Euhemer . Przegląd Religioznawczy, No. 1 (79), pp. 41-51
Brückner A. 1970, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa
Campbell J. 1968, The Hero with a Thousand Faces, Princeton
Campbell J. 1997, Bohater o tysiącu twarzy, Poznań
Campbell J., Moyers B. 1994, Potęga mitu. Rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, Kraków
Ciupak E. 1965, Kult religijny i jego społeczne podłoże. Studia nad katolicyzmem polskim, Warszawa
Coomaraswamy 1994, Wypowiedź w wywiadzie udzielonym w Journal of American Folklore, No. 57, p. 129
Czarnowski S. 1956, Kult bohaterów i jego społeczne podłoże. Święty Patryk bohater narodowy Irlandii, Dzieła, t. 4, Warszawa
Durkheim E. 1903, Próba określenia zjawisk religijnych, Warszawa
Durkheim E. 1990 Elementarne formy ¿ycia religijnego, Warszawa
Eliade M. 1966, Traktat o historii religii, Warszawa
Eliade M. 1993, Sacrum, mit, historia . wybór esejów, Warszawa
Godula R., Węcławowicz T. 1997, Polska legenda Święego Wojciecha. Spojrzenie antropologiczne, Kraków, pp. 11-89
Godula R. 1999, Mit począku w legendzie Świętego Wojciecha, [in:] Tropami świętego Wojciecha, red. Z. Kurnatowska, Poznań, pp. 195-220
Kanapariusz J. 1997, Świętego Wojciecha Żywot pierwszy, Tyniec. Kraków
Katechizm Kościoła Katolickiego (KKK), 1994 Poznań
Kosowska E. 1985, Legenda. Kanon i transformacje. Św. Jerzy w polskiej kulturze ludowej, Wrocław-Warszawa
Olejnik S. 1991, Dar. Wezwanie. Odpowiedź. Teologia moralna, t. 5: Służba Bogu i otwarcie się na Świat, Warszawa
Ossowski S. 1956, Przedmowa, [in:] S. Czarnowski, Kult bohaterów i jego społczne podłoże. Święty Patryk bohater narodowy Irlandii, Dzieła, t. 4, Warszawa
Otto R. 1968, Świętość. Elementarne irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych, Warszawa
Paradowska M., Urbańska A. 1996, Kult św. Wojciecha w polskiej kulturze ludowej. Zarys problematyki, Etnografia Polska, Vol. 40, z. 1.2, pp. 41-52
Paradowska M., Urbańska A. 1998, Kult św. Wojciecha w wybranych regionach Polski północnej ze szczególnym uwzględnieniem świętego Gaju, [in:] Adalbertus. Wyniki badań interdyscyplinarnych, red. P. Urbańczyk, Warszawa, pp. 279-308
Paradowska M. 1999, Święty Wojciech w kulturze ludowej Wielkopolski, [in:] Tropami świętego Wojciecha, red. Z. Kurnatowska, Poznań, pp. 389-407
Patron Europy 2002, Unia & Polska. Niezależny Magazyn Europejski, wydanie specjalne, 18 sierpnia 2002, pp. 8-9
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, 1971 Pallotinum, Poznań-Warszawa
Pomian K. 1968, Przeszłość jako przedmiot wiary, Warszawa
Propp W. 1976, Morfologia bajki, Warszawa
Propp W. 2003, Historyczne korzenie bajki magicznej, Warszawa
Sacred Places, Pilgrim Paths. An Anthology of Pilgrimage 1998, ed. M. Robinson, London
Sobczak A., Śmigiel K. 1997, Opowieść o św. Wojciechu, Poznań
Sobór Watykański II 1967, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań
Spengler O. 1928, The Decline of the West, London
Szacka B. 1985, Mit a rzeczywistość społeczeństw nowoczesnych, [in:] O społeczeńtwie i teorii społecznej. Księga poświęcona pamięci Stanisława Ossowskiego, ed. E. Mokrzycki, M. Ofierska, J. Szacki, Warszawa, pp. 480-491
Tokarska-Bakir J. 2000, Obraz osobliwy . hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych – wielkie opowieści, Kraków
Toporow W. 1977, O kosmologicznych źródłach wczesnośredniowiecznych opisów, [in:] Semiotyka kultury, red. E. Janus, M. Mayenowa, Warszawa, pp. 103-131
Urbańska A. 1996, Koncepcja mimesis René Girarda, Etnografia Polska, Vol. 41, z. 1-2, 1, pp. 21-45
Urbańska A. 2000, Kult bohatera religijnego na przykładzie św. Wojciecha, Etnografia Polska, Vol. 44, z. 1-2, pp. 139-154
Urbańska A. 2001, The Centre of St. Wojciech’s Cult in Poland, Ethnologia Polona, Vol. 22, pp. 40-65
Urbańska A. 2002, Etnologiczne spojrzenie na kult św. Wojciecha w społeczeństwie polskim końca XX wieku, [in:] Katolicyzm polski na przełomie wieków. Teologiczny, instytucjonalny i wspólnotowy wymiar Kościoła, ed. J. Baniak, seria .Studia i Materiały., Poznań, pp. 40-65
Uspieński B. 1985, Kult św. Mikołaja na Rusi, Lublin
Vander Leeuw G. 1978, Fenomenologia religii, Warszawa
Wiewióra Z.T. 1996, Święty Wojciech w wieńcu cudów, pieśni i legend. Spiżowa legenda z Drzwi Gnieźnieńskich, Gdynia
Wiszewski P. 1997, Międzynarodowa sesja naukowa: Funkcje społeczne i polityczne kultu świętych w społeczeństwie, Kwartalnik Historyczny, No. 3/4
Ziemba I. 1996, Święty Wojciech. Rzecz w trzech aktach, Gdynia
Zowczak M. 2000, Biblia ludowa. Interpretacja wątków biblijnych w kulturze ludowej, Wrocław
Żeromski S. 1970, Wiatr od morza, [in:] S. Żeromski, Nowele i opowiadania, Warszawa