Climate and man in the Kraków region (3rd century BC – 7th century AD)

Dobrzańska, Halina; Kalicki, Tomasz

doi:0066-5924

This publication is protected by copyright. Access to its digital version is possible on computer terminals in the institution that shares it.

Title: Climate and man in the Kraków region (3rd century BC – 7th century AD)

Abstract:

The authors present results of interdisciplinary studies on relations between climate and farming communities in the upper Vistula basin during the La Tène and Roman periods and at the beginning of the Early Medieval period. Evidence from the research area confirms that in the period between 380 BC and 320 AD and particularly between 450 AD and 620 AD a wet and generally cold climate prevailed. It was accompanied by a clustering of catastrophic events (e.g. floods in the upper Vistula basin, landslides and debris flow in the Carpathians). Traces of similar events have also been recognized in various parts of Central and Northern Europe. Apart from discussing methodological and interpretative issues related to records of climatic changes in various environments, the authors attempt to answer the question: what was the impact of these changes and of accompanying events on human activities in the period between the c. 3rd BC and the c. 7th AD? Holocene climatic changes in Central Europe have never crossed the threshold of natural geosystems. For this reason prehistoric communities living there were not affected significantly by changes in temperature and humidity

References:

Armand, D. L. 1980. Nauka o krajobrazie. Podstawy teorii i metody logiczno-matematyczne. Warszawa
Bertalanffy, L. von 1984. Ogólna teoria systemów. Warszawa
Cygan, S. 2006. Wczesnosłowiańskie półziemianki kwadratowe na terenie Polski, Czech, Słowacji, wschodnich Niemiec i Dolnej Austrii, Collectio Archaeologica Resoviensis 3. Rzeszów
Dobrzańska, H. 1990. Osada z późnego okresu rzymskiego w Igołomi, woj. krakowskie, Część II. Kraków
Dobrzańska, H. 1997. Kultura przeworska w okresie rzymskim. In K. Tunia (ed.), Z archeologii Małopolski. Historia i stan badań zachodniomałopolskiej wyżyny lessowej, 331–382. Kraków
Dobrzańska, H. 1998. Wczesnosłowiańska osada w Igołomi. Archaeoslavica 3: 71–114
Dobrzańska, H. 2000. Ośrodek produkcji ceramiki „siwej” z okresu rzymskiego w Zofipolu. In J. Rydzewski (ed.), 150 lat Muzeum Archeologicznego w Krakowie, 37–68. Kraków
Dobrzańska, H. and Kalicki T. 2003. Człowiek i środowisko w dolinie Wisły koło Krakowa w okresie od I do VII w. n.e., Archeologia Polski 48 (1–2): 25–55
Dobrzańska, H. and Kalicki T 2004. Man and environment in the Vistula river valley near Cracow from the 1st to the 7th century AD. In H. Dobrzańska, E. Jerem and T. Kalicki (eds), The geoarchaeology of river valleys, Archaeolinqua, Ser. Minor 18: 105–141
Dobrzańska, H., Kalicki T., Calderoni G. and Lityńska-Zając, M. 2004. Pottery and environment: the Roman period production centre at Zofipole (Cracow, southern Poland). In Acts of the XIVth UISPP Congress, University of Liege, Belgium, 2–8 September 2001, Section 3. Paleoecology. General sessions and posters, BAR International Series 1271: 83–90
Dobrzańska, H., Kalicki, T. and Lityńska-Zając, M. 2005. Czarne dęby w aluwiach Wisły w rejonie Krakowa – wskaźnik zmian klimatycznych czy działalności człowieka? In K. Wasylikowa, M. Lityńska-Zając, A. Bieniek (eds), Roślinne ślady człowieka, Botanical Guidebooks 28: 123–137
Dobrzańska, H., Kalicki, T. and Szmoniewski, B. 2009. Uwarunkowania środowiskowe wytwórczości pozarolniczej w okresie rzymskim i wczesnośredniowiecznym w dolinie Wisły koło Krakowa, In L. Domańska, P. Kittel and J. Forysiak (eds), Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa, 155–174. Poznań
Donat, P. 1980. Haus, Hof und Dorf in Mitteleuropa vom 7.–12. Jahrhundert. Schriften zur Ur und Frühgeschihte 33. Berlin
Dulęba, M. 2009. Przemiany kulturowe w zachodniej Małopolsce w okresie od III do I wieku przed Chr. Przyczynek do kontaktów między Celtami a Germanami. In M. Karwowski and E. Droberjar (eds), Archeologia Barbarzyńców 2008: powiązania i kontakty w świecie barbarzyńskim, Collectio Archaeologica Resoviensis 13: 11–35. Rzeszów
Dynowska, I. 1986. Obieg wody w Niecce Nidziańskiej. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej 14: 295–309. Wrocław-Warszawa-Kraków
Frenzel, B. 2000. Datiert der klimawirksame Eingriff des Menschen in den Haushalt der Natur erst aus dem beginnenden Industriezeitalter? In Entwicklung der Umwelt seit der letzten Eiszeit, Rungespräche der Kommission für Őkologie 18: 33–46
Glanc-Kwaśny, G. 1997. Materiały kultury przeworskiej z okresu rzymskiego z Nowej Huty-Cła, woj. Kraków. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 20: 39–117
Godłowski, K. 2000. Pierwotne siedziby Słowian. Kraków
Kalicki, T. 1991. The evolution of the Vistula river valley between Cracow and Niepołomice in late Vistulian and Holocene times. In L. Starkel (ed.), Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years, part IV. Geographical Studies, Special Issue 6: 11–37
Kalicki, T. 1996. Phases of increased river activity during the last 3500 years. In L. Starkel and T. Kalicki (eds), Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years, part VI. Geographical Studies, Special Issue 9: 94–101
Kalicki, T. 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich. Prace Geograficzne 204
Kalicki, T., Dobrzańska, H., and Calderoni, G. 2005. Paleogeografia doliny Wisły poniżej Niepołomic w okresie rzymskim. In A. Kotarba, K. Krzemień and J. Święchowicz (eds), Współczesna ewolucja rzeźby Polski, 171–176. Kraków
Kalicki, T., Starkel, L., Sala, J., Soja, R. and Zernickaya, V.P. 1996. Subboreal paleochannel system in the Vistula valley near Zabierzów Bocheński (Sandomierz Basin). In L. Starkel and T. Kalicki (eds), Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years, part VI. Geographical Studies, Special Issue 9: 129–158
Kobyliński, Z. 1988. Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i w początkach wczesnego średniowiecza. Wrocław-Warszawa-Kraków
Kobyliński, Z. 1997. Settlement Structures in Central Europe at the Beginning of the Middle Ages. In P. Urbańczyk (ed.), Origins of Central Europe, 97–114. Warszawa
Kobyliński, Z. 1998. Osiedla wczesnosłowiańskie. In Słowianie w Europie wcześniejszego średniowiecza. Katalog wystawy, 51–64. Warszawa
Krąpiec, M. 1998. Oak dendrochronology of the Neoholocen in Poland. Folia Quaternaria 69: 5–133
Kurnatowski, S., and Tobolski, K. 1999. Badania interdyscyplinarne w świetle dotychczasowych doświadczeń na Niżu Polskim. In Interdyscyplinarność w badaniach dorzecza. Kraków-Dobczyce, 21–23 maja 1999 r., 36–45. Poznań
Lityńska-Zając, M. 1997. Roślinność i gospodarka rolna w okresie rzymskim. Studium archeobotaniczne. Kraków
Neef, E. 1967. Die teoretischen Grundlagen der Landschaftslehre. Gotha-Leipzig
Oblomski, A.M., Petrauskas, O.V. and Terpilovski, R.V. 1999. Environmental reasons of migrations of the south-eastern Europe population in the 1st–5th centuries AD. Archaeologia Polona 37: 71–86
Parczewski, M. 1988. Najstarsza faza kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Kraków
Poleska, P. 2006. Celtycki mikroregion osadniczy w rejonie podkrakowskim. Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie II. Kraków
Rydzewski, J. 1986. Przemiany stref zasiedlenia na wyżynach lessowych zachodniej Małopolski w epoce brązu i żelaza. Archeologia Polski 31 (1): 125–194
Starkel, L., Gębica P., Niedziałkowska E. and Podgórska-Tkacz, A. 1991. Evolution of both the Vistula floodplain and lateglacial-early Holocene palaeochannel systems in the Grobla Forest (Sandomierz Basin). In L. Starkel (ed.), Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years, part IV. Geographical Studies, Special Issue 6: 87–99
Šalkovský, P. 2000. Slavic Habitat in the Early Middle Ages. In Slovaks in the Central Danubian region in the 6th to 11th century, 107–131. Bratislava
Wielowiejski, J. 1970. Kontakty Noricum i Pannonii z ludami północnymi. Wrocław-Warszawa-Kraków
Wirska-Parachoniak, M. 1985. Technologia produkcji późnorzymskiej ceramiki toczonej w dorzeczu górnej Wisły. Część II. Acta Archaeologica Carpathica 24: 153–221
Wojdanowicz, J. 2008. Europejska przestrzeń geograficzno-kulturowa. Lublin
Woźniak, Z. 1992. Zur Chronologie der keltischen Siedlungsmaterialien aus Schlesien und Kleinpolen. In K. Godłowski, R. Madyda-Legutko (eds), Probleme der relativen und absoluten Chronologie ab Latènezeit bis zum Frühmittelalter, 9–17. Kraków
Woźniak, Z. 1996 Neue Forschungsergebnisse über die jüngere Latènezeit in Südpolen. Arheološki Vestnik 47: 165–172