„Plus ratio quam vis” i „Ne cedat Academia”. Uniwersyteckie dewizy z wojną w tle

Godula-Węcławowicz, Róża

doi:1429-0618

Download

Title: „Plus ratio quam vis” i „Ne cedat Academia”. Uniwersyteckie dewizy z wojną w tle

Abstract:

The tragedy of World War II, both in the personal and in the broader national and cultural aspects, was the impulse that prompted Karol Estreicher to place the Latin mottoes Plus ratio quam vis and Ne cedat Academia in the Collegium Maius of the Jagiellonian University as the building was being restored after the war. At the same time, this war context provided a contrast that very strongly emphasised the essential meaning of these mottoes: the importance of the University’s autonomy and the independence of science, reason and thought. Applicable in long-term perspective, connotations of these mottoes are just as pertinent today. Both mottoes were invented by Karol Estreicher; they had never been found in the Collegium Maius before. He also proposed the conception for the remodelling of the building and for the functions and décor of many rooms, and arranged the university customs. In this, he applied the maxim which had been successfully used in arranging the interiors of the Wawel Castle: „Since we do not know how things really were, let us do them the way they might have been”. His ideas for the reconstruction of the Collegium Maius and the Jagiellonian University Museum, as well as the Latin mottoes he had invented for the University, should be interpreted in the context of tradition understood subjectively, defined by the past as a value and by the conviction that tradition is worthy of being continued in the present time. Estreicher did not have an autotelic approach to the past; he selected only certain elements from it and adapted them, convinced that what he was creating was the continuity of the medieval idea of the university. Thus, he „invented” the Jagiellonian University’s tradition and encoded it in the architecture of the building, in the arrangement of its interiors and in the ritualisation of customs. He recostructed this tradition from the shards of the past and arranged it so successfully that since then the subsequent generations of professors, students and residents of Cracow have identified with it. Contrary to the established understanding of the term „invented tradition”, however, the University’s reconstructed tradition is not unchangeable. It undergoes formal modifications and transmits universal values to the present time, where they interpreted in the context of contemporary experience

References:

Barycz H. 1964, Uniwersytet Jagielloński w życiu narodu polskiego, Ossolineum, Wrocław- Warszawa-Kraków
Bogdanowska M., Chwalba A. 2014, Collegium Novum, Księgarnia Akademicka, Kraków
Estreicher K. 1968, Collegium Maius. Dzieje gmachu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego CLXX, Prace z Historii Sztuki”, z. 6
Estreicher K. 1971, Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Dzieje, obyczaje, zbiory, Wydawnictwo Interpress, Warszawa
Estreicher K. 1973, Dawne budynki Uniwersytetu Jagiellońskiego, w: Gospodarka i budynki Uniwersytetu Jagiellońskiego od XV do XVIII wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego CCCXXXIII, Prace Historyczne”, z. 45, s. 9-53
Estreicher K. 2001, Dziennik wypadków, t. I, 1939-1945, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków
Estreicher K. 2002, Dziennik wypadków, t. II, 1946-1960, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków
Estreicher K. 2003, Dziennik wypadków, t. III, 1961-1966, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków
Hobsbawm E., Ranger T. (red.) 2008. Tradycja wynaleziona, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Małecki A. 2007, 10 lat stowarzyszenia Ne Cedat Academia, „Alma Mater” Nr 96, s.26-34
Markiewicz H., Romanowski A. 1990, Skrzydlate słowa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
Michalewicz J. (red.) 2005, Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Starachowicz Z. 2012, Sonderaktion Krakau. Wspomnienia z akcji przeciwko profesorom uniwersyteckim w Krakowie (6-10 listopada 1939 roku), Muzeum II Wojny Światowej, Gdańsk
Sławiński B. 2008, Kulisy nadania doktoratu honoris causa UJ Janowi Pawłowi II, „Alma Mater” nr 104–105, s.78-83
Statut Uniwersytetu Jagiellońskiego z 7 czerwca 2006 wraz z późniejszymi zmianami (tekst ujednolicony),http://www.uj.edu.pl/uniwersytet/statut (dostęp maj 2014)
Waltoś S. 2004, Na tropach doktora Fausta i inne szkice, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne SA, Warszawa
Węcławowicz T. 2007, Średniowieczne kolegia uniwersyteckie i ich rekonstrukcje / Medieval university colleges and their reconstructions [w:] Kolegia uniwersyteckie średniowiecznej Europy. Katalog wystawy w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego / University Colleges of Medieval Europe. Catalogue of the Exhibition at the Jagiellonian University Museum, Kraków, s. 31-45
Włodarek A. 2000, Architektura średniowiecznych kolegiów i burs Uniwersytetu Krakowskiego, Universitas, Kraków
Zachwatowicz J. 1946, Program i zasady konserwacji zabytków, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury”, T.8, nr 1-2, s. 48-52
Zarębowie M. i A. (red.) 1975, Ne cedat Academia. Kartki z dziejów tajnego nauczania w Uniwersytecie Jagiellońskim 1939-1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków