Culture-creating activities in the city space: examples from Lodz. Anthropological contexts

Karpińska, Grażyna Ewa

doi:1429-0618

Download

Title: Culture-creating activities in the city space: examples from Lodz. Anthropological contexts

Abstract:

Przestrzeń jest nie tylko ramą czy areną życia ludzi, lecz również istotnym czynnikiem będącym przyczyną zmian i efektem zorganizowania społeczeństwa. Między innymi z tego powodu w jej obrębie materializują się oddolne kulturotwórcze praktyki, mające na celu zaznaczyć obecność człowieka w określonym miejscu oraz przeobrazić myślenie o przestrzeni. W artykule prezentuję przykłady kulturotwórczych praktyk skierowanych do mieszkańców dwóch łódzkich ulic, względnie izolowanych przestrzennie i społecznie, przestrzeni zakwalifikowanych przez socjologów jako enklawa biedy. Przedstawiam działania Agnieszki Ziemiszewskiej, performerki i artystki, oraz animatorów kultury skupionych wokół Białych Gawronów, czyli Fundacji na Rzecz Kultury Żywej. Traktuję je jako rozpoznanie kontekstu i charakteru oddolnych kulturotwórczych praktyk zmierzających do re-formatowania tożsamości społeczno-kulturowej określonego fragmentu miasta

References:

Augé M. 1995, Non-places: Introduction to an Anthropology of Supermodernity, Verso Books, London
Bielski P. 2008, O tym jak słońce wschodziło na Wschodniej po raz drugi, czyli meldunek z frontu. https://publicystyka.ngo.pl/o-tym-jak-slonce-wschodzilo-na-wschodniej-po-raz-drugi-czyli-meldunek-z-frontu (accessed: June 2019)
de Certeau M. 1984, The Practice of Everyday Life, translated by S. Rendall, University of California Press, Berkeley
Domańska E. 2007, „Zwrot performatywny” we współczesnej humanistyce, “Teksty Drugie”, no. 5, pp. 48–61
Drozdowski R. 2007, Re-formatowanie przestrzeni miejskiej. Od cichej rewolucji vlepek do cichej kontrrewolucji graffiti i na odwrót, [in:] M. Krajewski (ed.), Wizualność miasta. Wytwarzanie miejskiej ikonosfery, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, pp. 199–210
Dudek K. J., Sikora S. 2018, Pustynia kulturalna? Siedem szkiców o działaniu na Grochowie, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk
Dziadzia B. 2015, Kiedy sztuka wytwarza kapitał. Zaangażowanie i sztuka w przestrzeni publicznej, [in:] B. Dziadzia et al. (ed.), Sztuka w przestrzeni publicznej. Artystyczne wymiary wytwarzania kapitału społecznego i kulturowego, Fundacja Animacji Społeczno-Kulturalnej, Bielsko-Biała–Cieszyn, pp. 15–34
Harvey D. 2012, Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution, Verso Books, London
Karpińska G.E. 2017, Ulica Wschodnia. W poszukiwaniu przestrzeni codzienności. “Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, vol. 17, pp. 289–303
Karpińska G.E. 2000, Miejsce wyodrębnione ze świata. Przykład łódzkich kamienic czynszowych, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź – “Łódzkie Studia Etnograficzne” vol. 38
Kunce A. 2007, Miejsce i rytm. O doświadczaniu miejsc w kulturze, [in:] Z. Kadłubek (ed.), Genius loci. Studia o człowieku w przestrzeni, Fundacja Art, Katowice, pp. 93–119
Lefebvre H. 1996, The Right to the City, translated by E. Kofman, E. Lebas, “The Anarchist Library”, https://theanarchistlibrary.org/library/henri-lefebvre-right-to-the-city
Lynch K. 1988, A Theory of Good City Form, MIT Press, London
Niziołek K. 2015, Sztuka społeczna. Koncepcje – dyskursy – praktyki, vol. 1, Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok
„Obcy” to „Żyd”, czyli wróg, 2007, “Gazeta Wyborcza”, 7 May. http://lodz.wyborcza.pl/lodz/1,35136,6583535,_Obcy_to_Zyd_czyli_wrog.html, accessed: September 2019
Popławska I. 1982, Architektura mieszkaniowa Łodzi w XIX w., Politechnika Łódzka, Łódź
Plińska W., Rakowski T. 2009, Badanie – rozumienie – działanie społeczne. Projekt etnografii animacyjnej i etnograficznie zorientowanej animacji kultury, “Kultura Współczesna”, no. 4, p. 32–50
Puś W. 2001, Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793–1914, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź
Putnam R. 1995, Turning In, Turning Out: the Strange Disappearance of Social Capital in America, “Political Science and Politics”, vol. 28, no. 4, pp. 664–683, https://www.uvm.edu/~dguber/POLS293/articles/putnam1.pdf, accessed: June 2019
Rejniak-Majewska A. 2014, „Alternatywna taśma montażowa” czy nieszkodliwy performans? O artystycznym aktywizmie i porowatym polu sztuki. “Praktyka Teoretyczna”, 4(14), pp. 271–286,https://pressto.amu.edu.pl/index.php/prt/article/view/2821, accessed: September 2019
Rykała A. 2010, Łódź na mapie skupisk żydowskich Polski (po 1945 r.), [in:] A. Lech, K. Radziszewska, A. Rykała (eds.), Społeczność polska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, Wydawnictwo UŁ, Łódź, pp. 267–332
Słońce Wschodzi na Wschodniej – już teraz, 2007, “Gazeta Wschodnia”, no. 1, pp. 2–3
Skubaczewska-Pniewska A. 2000, Teoretycznoliterackie i światopoglądowe „sąsiedztwa” teorii karnawalizacji literatury, [in:] A. Skubaczewska-Pniewska (ed.), Teoria karnawalizacji. Konteksty i interpretacje, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, pp. 47–68
Spodenkiewicz P. 1998, Zaginiona dzielnica. Łódź żydowska – ludzie i miejsca, Łódzka Księgarnia Niezależna, Łódź
Szrejner M., Wojna K. 2009, Animatorzy wyciągają dzieci z bramy i sprzed komputera, “Dziennik Łódzki”, 14 November, https://dzienniklodzki.pl/animatorzy-wyciagaja-dzieci-z-bramy-i-sprzed-komputera/ar/185563/4, accessed: May 2019
Warzywoda-Kruszyńska W., Jankowski B. 2013, Ciągłość i zmiana w łódzkich enklawach biedy, Wydawnictwo UŁ, Łódź
Zeidler-Janiszewska A. 2007, Perspektywy performatywizmu, “Teksty Drugie”, no. 5, pp. 34–47
https://rewitalizacja.uml.lodz.pl/dzialania/1-okolice-ul-wlokienniczej/ulica-wlokiennicza/, accessed: May 2019
http://ziemi.art.pl/filter/ACTIONS/Nic-Osobistego, accessed: May 2019
http://www.lodz-art.eu/wydarzenia/agnieszka_ziemiszewska, accessed: May 2019