Subtitle:

Archaeologia Polona Vol. 56 (2018)

Publisher:

Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences

Place of publishing:

Warszawa

Description:

ill., 24 cm

Type of object:

Journal/Article

Abstract:

The aim of the article is to present the results of a multifaceted analysis of a collection of non-flint stone artefacts obtained during excavations of the complex of Late Palaeolithic camps at site 17 in Nowogród, Golub-Dobrzyń district. It included an obsidian artefact and objects made of crystalline rocks (quartzite, quartzite sandstone, quartz, coarse sandstone and diorite), which were created as a result of knapping the raw material using techniques similar or identical to those used during the processing of flint. The results of petrographic analysis confirmed that these raw materials had come from natural resources located near the site. Most of the analysed artefacts are represented by large flakes. In addition, one chip and two tools, a multiple burin and a pebble tool, were distinguished. Use-wear analysis showed signs of use on two artefacts, including the pebble tool. The obsidian artefact is currently the northernmost Late Palaeolithic find of this type. In order to determine the geological source of the raw material, the artefact was subjected to PGAA and XRF analysis. PGAA analysis confirmed that the obsidian originated from a source in northern Slovakia (Carpathian 1 type), probably from the Cejkov or Kašov deposits, Trebišov district. The article also describes a rock crystal and a probable concretion of quartz of this type originating from site 6 in Ludowice, Wąbrzeźno district

References:

Bobak, D. 1996. Ślady osadnictwa z epoki kamienia w Jegłowej, gm. Przeworno, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 37, 319–323
Bobak, D. 1997. Badania mezolitycznego stanowiska Jegłowa 2, gm. Przeworno, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 39, 395–399
Bronowicki, J. 1999. Mezolityczny mikroregion osadniczy w okolicach Bielawy u podnóża Gór Sowich, Studia Archeologiczne 31, 79–116
Bronowicki, J. 2002. Obozowisko mezolityczne Ratno Dolne 2, pow. Kłodzko, Acta Archaeologica Car¬pathica 37, 5–18
Bronowicki, J. 2008. Kamieniec, pow. kłodzki. Ścinawski mikroregion osadnictwa mezolitycznego, Silesia Antiqua 44, 254–257
Bronowicki, J. and Bobak, D. 1999. Problem mezolitu w Sudetach. In P. Valde-Nowak (ed.), Początki osadnictwa w Sudetach, Kraków, 53–74
Chachlikowski, P. 1994. Późnoneolityczne wybierzysko surowców skał niekrzemiennych w miejscowości Goszczewo, gm. Aleksandrów Kujawski, woj. Włocławek, stanowisko 13, Folia Praehistorica Posnaniensia 6, 59–121
Chachlikowski, P. 1996. Ze studiów nad pochodzeniem i użytkowaniem surowców importowanych w wytwórczości kamieniarskiej społeczności wczesnorolniczych Kujaw. In A. Kośko (ed.), Z badań nad genezą regionalizmu kulturowego społeczeństw Kujaw, Poznań-Inowrocław, 121–153
Chachlikowski, P. 1997. Kamieniarstwo późnoneolitycznych społeczeństw Kujaw, Poznań
Chachlikowski, P. 2000. Kamieniarstwo społeczności kultur późnoneolitycznych. In A. Kośko (ed.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, Tom III, Kujawy, cz. 4. Osadnictwo kultur późnoneolitycznych oraz interstadium epok neolitu i brązu: 3900–1400/1300 przed Chr., Poznań, 393–409 and 605–606
Chachlikowski, P. 2007. Przetwórstwo i użytkowanie surowców kamiennych. In A. Kośko and M. Szmyt (eds), Opatowice – Wzgórze Prokopiaka. Tom III. Studia i materiały do badań nad późnym neolitem Wysoczyzny Kujawskiej, Poznań, 315–338
Chachlikowski, P. 2008. Osadnictwo wielokulturowe na stanowisku 8 w Chłopinach, gm. Lubiszyn, woj. lubuskie, typescript, Institute of Archaeology, Adam Mickiewicz University, Poznań
Chachlikowski, P. 2013. Surowce eratyczne w kamieniarstwie społeczeństw wczesnoagrarnych Niżu Polskiego (IV–III tys. przed Chr.), Poznań
Chachlikowski, P. 2017. Mining of lithic erratic raw material in the Polish Lowland in prehistory – a precedent or common practice? In A. Marciniak-Kajzer, A. Andrzejewski, A. Golański, S. Rzepecki and M. Wąs (eds), Nie tylko krzemienie. Not only flints, Łódź, 369–387
Chachlikowski, P. 2018. The erratic stone raw material reservoir in the Polish Lowland and its procurement and selection within the local late Neolithic societies. Choices between the “gift” from the glacial past and the Earth’s natural resources of the “south”. In P. Valde-Nowak, K. Sobczyk, M. Nowak and J. Źrałka (eds), Multas per gentes et multa per saecula. Amici magistro et collegae suo – Ioanni Christopho Kozłowski dedicant, Kraków, 537–546
Chachlikowski, P. and Skoczylas, J. 2001a. Exploration of stone raw-materials in stone industry of late-neolithic communities of Lowland Poland (Niż Polski). Prospects for further petroarchaelogical studies in the Kujawy region, Przegląd Archeologiczny 49, 17–34
Chachlikowski, P. and Skoczylas, J. 2001b. Pochodzenie i użytkowanie surowców kamiennych spoza Niżu Polskiego w neolicie i wczesnej epoce brązu na Kujawach, Fontes Archaeologici Posnanienses 39, 163–190
Ginter, B. 1986. Obsidianimporte im Spätpaläolithikum und Mesolithikum in Südpolen. In Urzeitliche Und Frühhistorisches Besiedlung der Ostslowakei in Bezug zu den Nachbarngebieten, Nitra, 71–76
Hughes, R.E. and Werra, D.H. 2014. The source of Late Mesolithic obsidian recovered from Rydno XIII/1959, Central Poland, Archeologia Polski 59, 31–46
Hughes, R.E., Werra, D.H. and Sulgostowska Z. 2018. On the sources and uses of obsidian during the Paleolithic and Mesolithic in Poland, Quaternary International 468, 84–100, https://doi.org/10.1016/j.quaint.2017.11.013
Jażdżewski, K. 1929. Osadnictwo prehistoryczne nad górną Prosną, Z Otchłani Wieków 4 (5–6), 85–94
Kabaciński, J. and Sobkowiak-Tabaka I. 2009. Big game versus small game hunting – subsistence strategies of the Hamburgian culture. In M. Street, N. Barton and T. Terberger (eds), Humans, environment and chronology of the Late Glacial of the North European Plain, Mainz, 67–75
Kabaciński, J. and Sobkowiak-Tabaka, I. 2011a. Schyłkowy paleolit i mezolit. In J. Kabaciński and I. Sobkowiak-Tabaka (eds), Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w Lubrzy. Ratownicze badania archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu, T. III, Poznań, Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, 21–28
Kabaciński, J. and Sobkowiak-Tabaka, I. 2011b. Schyłkowy paleolit. In J. Kabaciński and I. Sobkowiak-Tabaka (eds), Materiały do wczesnych pradziejów Zachodniej Wielkopolski. Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w Lubrzy. Ratownicze badania archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu, T. III, Poznań, Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, 195–262
Kabaciński, J. and Sobkowiak-Tabaka, I. 2013. Osadnictwo społeczności kultury hamburskiej na Pojezierzu Lubuskim. Ratownicze Badania Archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych, T. V, Poznań, Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences
Kasztovszky, Zs., Biró, K.T., Markó, A. and Dobosi, V. 2008. Cold neutron prompt gamma activation analysis e a non-destructive method for characterization of high silica content chipped stone tools and raw materials, Archaeometry 50 (1), 12–19
Kasztovszky, Zs., Maróti,, B., Harsányi I., Párkányi, D. and Szilágyi, V. 2018. A comparative study of PGAA and portable XRF used for non-destructive provenancing archaeological obsidian, Quaternary International 468, 179–189
Krukowski, S. 1920. Pierwociny krzemieniarskie górnictwa, transportu i handlu w holocenie Polski. Wnioski z właściwości surowców i wyrobów, Wiadomości Archeologiczne 5, 185–206
Nowakowski, A. 1976. Surowce wulkaniczne Wieliszewa. In S.W. Krukowski and A. Nowakowski (eds), SKAM 71, Zbiór rozpraw prahistorycznych, Warszawa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 67–75
Osipowicz, G. 2010. Narzędzia krzemienne w epoce kamienia na ziemi chełmińskiej, Toruń
Osipowicz, G. 2015. Zorganizowane i wyspecjalizowane obozowisko zbieraczy? Z wyników badań traseologicznych i przestrzennych materiałów mezolitycznych ze stanowiska Ludowice 6, Przegląd Archeologiczny 63, 59–85
Osipowicz, G. 2017a. Ludowice 6 site, western habitation: A silica plant processing female gatherer campsite?, Journal of Archaeological Science: Reports, http://dx.doi.org/10.1016/j.jasrep.2017.08.019
Osipowicz, G. 2017b. Społeczności mezolityczne Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego : próba modelowej analizy wieloaspektowej funkcji i organizacji przestrzennej wybranych obozowisk, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Osipowicz, G., Jankowski, M., Makowiecki, D. and Weckwerth, P. 2014. Obozowiska mezolityczne ze stanowiska Ludowice 6, woj. kujawsko-pomorskie, siedlisko zachodnie, Wiadomości Archeologiczne 65, 149–195
Osipowicz, G. and Sobkowiak-Tabaka, I. 2014. New evidences for core processing of non-flint, lithic materials in the Late Palaeolithic and Mesolithic of Poland, Journal of Lithic Studies 1(1), 1–14
Osipowicz, G. and Szeliga M. 2004. Analiza funkcjonalna obsydianowego liściaka schyłkowopaleolitycznego ze st. 7 w Wołodzi, woj. podkarpackie, Acta Archaeologica Carpathica 39, 153–160
Przeździecki, M., Migal, W., Krajcarz, M. and Pyżewicz, K. 2012. Obozowisko kultury magdaleńskiej na stanowisku 95 “Mały Gawroniec” w Ćmielowie, pow. ostrowiecki, woj. świętokrzyskie (Pl. 104e115), Światowit 8, 48, Fascykuł B, 225–234
Révay, Zs. 2009. Determining elemental Composition Using Prompt Gamma Activation Analysis, Analytical Chemistry 81, 6851
Révay, Zs., Firestone, R.B., Belgya, T., and Molnár, G.L. 2004. Catalog and Atlas of Prompt Gamma Rays. In G.L. Molnár (ed.), Handbook of Prompt Gamma Activation Analysis with Neutron Beams, Dordrecht-Boston-New York, Kluwer Academic Publishers, 173–364
Sawicki, L. 1949. Wyniki badań obozowiska myśliwców z epoki lodowcowej na Zwierzyńcu w Krakowie, Archeologické Rozhledy 1, 74–76
Schild R. and Królik, H. 1981. Rydno a Final Palaeolithic Ochre Mining Complex, Przegląd Archeologiczny 29, 53–100
Schild, R., Królik, H., Tomaszewski, A.J. and Ciepielewska, E. 2011. Rydno. A Stone Age Red Ochre Quarry and Socioeconomic Center. A Century of Research, Warszawa
Sobczyk, K. 1995. Osadnictwo wschodniograweckie w dolinie Wisły pod Krakowem, Kraków
Sobkowiak-Tabaka, I., Kasztovszky, Zs., Kabaciński, J., T. Biró, K., Maróti, B. and Gméling, K. 2015. Transcarpathian contacts of the Late Glacial Societies of the Polish Lowlands, Przegląd Archeologiczny 63, 5–28
Sulgostowska, Z., 2005. Kontakty społeczności późnopaleolitycznych i mezolitycznych między Odrą a Dźwiną i górnym Dniestrem, Warsaw, Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences
Szentmiklósi, L., Belgya, T., Revay, Zs. and Kis, Z. 2010. Upgrade of the prompt gamma activation analysis and the neutron-induced prompt gamma spectroscopy facilities at the Budapest research reacto, The Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry 286, 501–505
Tomaszewski, A.J., Królik, H., Ciepielewska, E., Laprus-Madej, B. and Mańka, D. 2008. Rydno’s obsidians: almost all of them. In: Z. Sulgostowska and A.J. Tomaszewski (eds), Man-Millenium-Environment: Studies in Honor of Romuald Schild, Warsaw, Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, 293–300
Tunia, K. 1978. Sprawozdanie z badań stanowiska z epoki kamienia w Tyliczu, woj. Nowy Sącz, Acta Archaeologica Carpathica 18, 227–233
Więckowska, H. and Chmielewska, M. 2007. Materiały do badań osadnictwa mezolitycznego w mikroregionie Luta, województwo lubelskie, Warsaw, Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences
Wilczyński, J. 2010. Obsidian products from Targowisko site 10 (powiat district of Wieliczka). In J. Gancarski (ed.), Transkarpackie kontakty kulturowe w epoce kamienia, brązu i wczesnej epoce żelaza, Krosno, 115–137
Wysota, W. 2006. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50000, arkusz Golub Dobrzyń, Warszawa, Państwowy Instytut Geologiczny
Wysota, W. 2007. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50000, arkusz Golub-Dobrzyń, Warszawa, Państwowy Instytut Geologiczny, 1–51
Valde-Nowak, P. 1987. Entdeckung der Paläolithischen Fundstellen im Tal des Białka Tatrzańska-Flusses, Acta Archaeologica Carpathica 26, 5–35
Valde-Nowak, P. 1991. Studies in Pleistocene settlement in the Polish Carpathians, Antiquity 65, 593–606
Valde-Nowak, P., Nadachowski, A. and Madeyska, T. (eds) 2003. Obłazowa Cave: Human Activity, Stratigraphy and Palaeoenvironment, Kraków

Relation:

Archaeologia Polona

Volume:

56

Start page:

103

End page:

125

Detailed Resource Type:

Article

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:73279 ; 0066-5924 ; doi:10.23858/APa56.2018.008

Source:

IAiE PAN, call no. P 357 ; IAiE PAN, call no. P 358 ; IAiE PAN, call no. P 356 ; click here to follow the link

Language:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY-SA 3.0 PL license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY-SA 3.0 PL] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY-SA 3.0 PL license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Library of the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences

Access:

Open