Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 95 z. 4 (2023)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Abstract:

The purpose of this study is to clarify whether and how historical factors may play a role in shaping religious practices, along with modern urbanisation and modernisation. The analyses used unique data on attendance at Mass over the 2016-2018 period, as counted in all 10,000 parishes in Poland. The data were analysed by historically conditioned regions, and by modern types of area as related to the intensity of urbanisation and metropolisation processes. The level of participation in religious practice is shown to be rooted historically (embedded) in the local environment, with the highest level characterising areas of eastern and southern Poland (the former Galicia and Congress Kingdom). Most regions manifest decreased participation over time where the degree of urbanisation and metropolisation goes on growing, but there remain significant differences between historically-conditioned regions for areas with a similar degree of urbanisation, including between large cities. On this basis, a model for spatial (historico-geographical) determinants of religious practices in Poland was developed, in line with analyses that represent the first detailed research into the diversity of Catholic parishes to ever be based on such a large and geographically-detailed research sample.

References:

Adamczuk, L., & Zdaniewicz, W. (2002). Badanie niedzielnych praktyk religijnych. W: J. Mariański, & S. Zaręba (red.), Metodologiczne problemy badań nad religijnością (s. 129‑138). Ząbki: Apostolicum.
Bieńkuńska, A., & Sobestjański, K. (red.). (2017). Terytorialne zróżnicowanie jakości życia w Polsce w 2015 r. Studia i Analizy Statystyczne, Warszawa: GUS, Urząd Statystyczny w Łodzi.
Bilska-Wodecka, E. (2009). Secularization and Sacralization. New Polarization of the Polish Religious Landscape in the Context of Globalization and European Integration. Acta Universitatis Carolinae. Geographica, 1(2), 3‑18.
Bilska-Wodecka, E., & Matykowski, R. (2015). Influence of Social and Religious Factors in Polish Sejm Elections, 2001‑2007. Bulletin of Geography. Socio-Economic Series, 30, 7‑22. https://doi.org/10.1515/bog-2015-0031
Braudel, F. (2004). Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II. Warszawa: Książka i Wiedza.
CBOS (2022). Polski pejzaż religijny - z dalekiego planu. Komunikat z Badań, 89. Warszawa: Centrum Badania Opini Społecznej. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_089_22.PDF (26.09.2023)
Cooperman, A., Sahgal, N., & Schiller, A. (2017). Religious belief and national belonging in Central and Eastern Europe. National and religious identities converge in a region once dominated by atheist regimes. Washington (DC): Pew Research Center. https://www.pewresearch.org/religion/wp-content/uploads/sites/7/2017/05/CEUP-FULL-REPORT.pdf (26.09.2023)
Czapiński, J. (2015). Indywidualna jakość i styl życia. W: J. Czapiński, & T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków (s. 183‑313). Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego.
Durkheim, E. (1990 [1912]). Elementarne formy życia religijnego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Eberhardt, P. (2011). Political Migrations on Polish Territories (1939‑1950). Monographs, 12. Warszawa: IGiPZ PAN.
Eiseland, N., & Werner, S. (1998). Ecology: Seeing the Congregation in Context. W: N.T. Ammerman, J.W. Carroll, C.S. Dudley, & W. McKinney (red.), Studying Congregations. A New Handbook (s. 40‑77). Nashville: Abingdon Press.
Fałkowski, J., & Kurek, P. (2019). The Transformation of Supreme Values: Evidence from Poland on Salvation through Civic Engagement. Public Choice, 185, 13‑129. https://doi.org/10.1007/s11127-019-00743-y
Figlus, T. (2008). Zarys geograficzno-historycznej koncepcji rozwoju organizacji przestrzennej Kościoła rzymskokatolickiego na ziemiach polskich. W: M. Kulesza (red.), Czas i przestrzeń w naukach geograficznych. Wybrane problemy geografii historycznej (s. 281‑305). Łódź: Wyd. UŁ.
Firlit, E. (2000). Struktury parafialne w Polsce i ich działalność, W: W. Zdaniewicz, T. Zembrzuski (red.), Kościół i religijność Polaków 1945‑1999 (s. 107‑122). Studia Socjologiczno-Religijne, 19.
Grabowska, M., Siellawa-Kolbowska, K.E., & Szawiel, T. (1996). Political Parties in Poland: Leading Bodies, Voter Alignment, Social Base (Brief Presentation). Warszawa: Friedrich Ebert Foundation in Poland.
Gryz, R. (2007). Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971‑1980. Kielce: Wyd. Akademii Świętokrzyskiej.
Gudaszewski, G. (2014). Dominicantes i communicantes - religijne praktyki niedzielne. W: P. Ciecieląg i inni (red.), Kościół katolicki w Polsce 1991‑2011. Rocznik statystyczny (s. 183‑207). Warszawa: GUS, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego.
Hackett, C., Grim, B., Stonawski, M., Skirbekk, V., Potančoková, M., & Abel, G. (2012). The Global Religious Landscape. Waszyngton: Pew Research Center.
Haerpfer, C., Inglehart, R., Moreno, A., Welzel, C., Kizilova, K., Diez-Medrano, J., Lagos, M., Norris, P., Ponarin, E., & Puranen, B. (red.) (2022). World Values Survey Wave 7. Madryd, Wiedeń: JD Systems Institute & WVSA Secretariat. https://doi.org/10.14281/18241.20
Herbert, D., & Fras, M. (2009). European Enlargement, Secularisation and Religious Re-publicisation in Central and Eastern Europe. Religion, State and Society, 37(1‑2), 81‑97. https://doi.org/10.1080/09637490802693668
Hryniewicz, J. (1993). Regionalizacja Polski w świetle uwarunkowań społecznych i politycznych. W: G. Gorzelak, & B. Jałowiecki (red.), Czy Polska będzie państwem regionalnym (s. 21‑46). Warszawa: Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego UW.
Ingham, M., & Newell, J. (1997). Religion and Voting Behaviour in Poland. ESRI Working Papers in Contemporary History & Politics, 14. Salford: The University of Salford.
Jakubowski, W., & Solarczyk, M. (2011). Organizacja Kościoła Rzymskokatolickiego na ziemiach polskich od X do XXI wieku. Warszawa-Olsztyn: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego i Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Kowalski, M. (2000). Geografia wyborcza Polski. Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych w latach 1989‑1998. Geopolitical Studies, 7. Warszawa: IGiPZ PAN.
Kowalski, M. (2019). Spatial Differences in Voting Behaviour among the Inhabitants of Rural Areas in Eastern Europe. W: J. Bański (red.), Three Decades of Transformation in the East-Central European Countryside (s. 143‑163). Cham: Springer.
Le Bras, G. (1947). Géographie électorale et géographie religieuse. W: Etudes de Sociologie électorale. Cahiers de la Fondation Nationale des Sciences Politique (s. 44‑66). Paryż: A. Colin.
Le Bras, G. (1955‑1956). Etudes de Sociologie Religieuse. Vols 1. Paryż: Presses Universitaires de France.
Łysoń, P. (2014). Terytorialne zróżnicowanie wybranych wskaźników religijności. W: P. Ciecieląg, P. Łysoń, W. Sadłoń, & W. Zdaniewicz (red.), Kościół katolicki w Polsce 1991‑2011. Rocznik statystyczny (s. 291‑296). Warszawa: GUS, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego.
Łysoń, P., Radkowski, S., & Kraśniewska, W. (2018). Postrzeganie dziedzictwa narodowego i kultywowanie tradycji w regionach uwarunkowanych historycznie. Wiadomości Statystyczne, 63(11), 56‑83.
Mariański, J. (1981). Dynamics of Changes in Rural Religiosity under Industrialization: The Case of Poland. Social Compass, 28(1), 63‑78. https://doi.org/10.1177/003776868102800104
Martin, D. (2005). On Secularization: Towards a Revised General Theory. Aldershot: Ashgate.
Müller, O. (2009). Religiosity in Central and Eastern Europe: Results from the PCE 2000 Survey in Comparison. W: G. Pickel, & O. Müller (red.), Church and Religion in Contemporary Europe: Results from Empirical and Comparative Research (s. 65‑87). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
O'Mahony, E. (2014). Problems with Drawing Lines: Theo-geographies of the Catholic Parish in Ireland. Journal of the Irish Society for the Academic Study of Religions, 1(1), 48‑65.
Pickel, G. (2011). Contextual Secularization: Theoretical Thoughts and Empirical Implications. Religion and Society in Central and Eastern Europe, 4(1), 3‑20.
Piwowarski, W. (1986). Teoretyczne i metodologiczne założenia badań nad religijnością. W: W. Piwowarski, & W. Zdaniewicz (red.), Z badań nad religijnością polską (s. 57‑82). Studia i Materiały, Zakład Socjologii Religii, Warszawa-Poznań: Pallottinum.
Pollack, D., (2001). Modifications in the Religious Field of Central and Eastern Europe. European Societies, 3, 135‑165. https://doi.org/10.1080/14616690120054302
Pomian-Srzednicki, M. (1982). Religious Change in Contemporary Poland: Secularization and Politics. Londyn-Boston: Routledge & Kegan Paul.
Roudometof, V. (2014). Forms of Religious Glocalization: Orthodox Christianity in the Longue Durée. Religions, 5(4), 1017‑1036. https://doi.org/10.3390/rel5041017
Sadłoń, W. (2014). Religijny kapitał społeczny. Kapitał społeczny a Kościół katolicki w społecznościach lokalnych w Polsce. Saarbrücken: Wydawnictwo Bezkresy Wiedzy.
Sadlon, W. (2021). Polish Catholicism between Tradition and Migration: Agency, Reflexivity and Transcendence. Londyn: Routledge.
Smith, Ch. (2017). Religion: What It Is, How It Works, and Why It Matters. Princeton: Princeton University Press.
Sobczyński, M. (1993). Trwałość dawnych granic państwowych w krajobrazie kulturowym Polski. Zeszyty IGiPZ PAN, 14, Warszawa: IGiPZ PAN.
Stark, R., & Glock, Ch. (1965). Religion and Society in Tension. Chicago: Rand McNally.
Stolz, J., & Chaves, M. (2018). Does Disestablishment Lead to Religious Vitality? The Case of Switzerland. The British Journal of Sociology, 69(2), 412‑435. https://doi.org/10.1177%2F0037768620917320
Śleszyński, P. (2018). Mapa religijności katolickiej w Polsce. Kilka uwag na marginesie dorocznego raportu Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego. Czasopismo Geograficzne, 89(1‑2), 138‑144.
Śleszyński, P., & Komornicki, T. (2016). Klasyfikacja funkcjonalna gmin Polski na potrzeby monitoringu planowania przestrzennego. Przegląd Geograficzny, 88(4), 469‑488. http://doi.org/10.7163/PrzG.2016.4.3
Węcławowicz, G. (2018). Geografia społeczna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Wiśniewski, R., Szejgiec-Kolenda, B., & Śleszyński, P. (2016). Population Changes and Population Ageing in Poland between 1960 and 2011. Geographia Polonica, 89(2), 259‑265. https://doi.org/10.7163/GPol.0056
Woolcock, M. (1998). Social Capital and Economic Development: Toward a Theoretical Synthesis and Policy Framework. Theory and Society, 27(2), 151‑208. https://doi.org/10.1023/A:1006884930135
Zarycki, T. (1997). Nowa przestrzeń społeczno-polityczna Polski. Studia Regionalne i Lokalne, 23(56), Warszawa: Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego UW.
Zarycki, T. (2004). Kapitał społeczny a trzy polskie drogi do nowoczesności. Kultura i Społeczeństwo, 48(2), 45‑65.
Zdaniewicz, W., Adamczuk, L., & Chmielewski, M. (2000). Dominicantes i communicantes 1980‑1991. Statystyka niedzielnych praktyk religijnych według diecezji z 1972 r. W: W. Zdaniewicz, & T. Zembrzuski (red.), Kościół i religijność Polaków 1945‑1999 (s. 479‑518). Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego.
Zdaniewicz, W., Adamczuk, L., & Gudaszewski, G. (2000). Dominicantes i communicantes 1992‑1999. Statystyka niedzielnych praktyk religijnych według diecezji z 1992 r. W: W. Zdaniewicz, & T. Zembrzuski (red.), Kościół i religijność Polaków 1945‑1999 (s. 519‑547). Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego.

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

95

Issue:

4

Start page:

369

End page:

395

Detailed Resource Type:

Article

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:240173 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2023.4.2

Source:

CBGiOS. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY 4.0 license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 4.0 license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Central Library of Geography and Environmental Protection. Institute of Geography and Spatial Organization PAS

Projects co-financed by:

Programme Innovative Economy, 2010-2014, Priority Axis 2. R&D infrastructure ; European Union. European Regional Development Fund

Access:

Open