Kwartalnik Historyczny R. 127 nr 3 (2020)
Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla
Institute of History of the Polish Academy of Sciences
p. 599-633 ; Summary in English.
In 1881-1914, two million Jews emigrated from the Russian Empire, with 78 per cent of them settling in the United States of America. The article focuses on the local dimension of the great migration. Two towns in Podlasie (Bielsk and Orle), mostly inhabited by Jews, serve as the case study. An attempt is made to estimate the size of the Jewish migration and to reveal its anatomy, including questions related to getting passports, illegal border crossing, and the attitude of the authorities to the Jewish exodus.
Alroey Gur, An unpromising Land. Jewish Migration to Palestine in the Early Twentieth Century, Stanford University Press, Stanford 2014.
Alroey Gur, „Between the straits”. Jewish Immigration to the United States and Palestine, 1915–1925, „East European Jewish Affairs” 2017, 2–3, s. 150–168.
Alroey Gur, Information, Decision, and Migration. Jewish Emigration from Eastern Europe in the Early Twentieth Century, „Immigrants and Minorities” 2011, 1, s. 33–63.
Alroey Gur, Patterns of Jewish Emigration from the Russian Empire from the 1870s to 1914, „Jews in Russia and Eastern Europe” 2006, 2, s. 24–51.
Arango Joaquin, Explaining Migration. A Critical View, „International Social Science Journal” 2000, 52, s. 283–296.
Aronson I. Michael, The Attitudes of Russian Officials in the 1880s Toward Jewish Assimilation and Emigration, „Slavic Review” 34, 1975, s. 1–18.
Boustan Leah Platt, Were Jews Political Refugees or Economic Migrants? Assessing the Persecution Theory of Jewish Emigration, 1881–1914, w: The New Comparative Economic History. Essays in Honor of Jeffrey G. Williamson, red. Timothy J. Hatton, Kevin H. O’Rourke, Alan M. Taylor, MIT Press, Cambridge 2007.
Chwalba Andrzej, Imperium korupcji w Rosji i Królestwie Polskim 1861–1917, Volumen, Warszawa 2001.
Diner Hasia R., Roads taken. The great Jewish Migrations to the New World and the Peddlers Who Forged the Way, Yale University Press, New Haven 2015.
Diner Hasia R., The Jews of the United States, 1654 to 2000, University of California Press, Berkeley 2004.
Dubnow Simon, History of the Jews in Russia and Poland. From the Earliest Times Until the Present Day, t. 1–3, Jewish Publication Society of America, Philadeplhia 1916–1920.
Eisenbach Artur, Emancypacja Żydów na ziemiach polskich 1785–1870 na tle europejskim, PIW, Warszawa 1988.
Feldman David, Mr. Lewinstein Goes to Parliament. Rethinking the History and Historiography of Jewish Immigration, „East European Jewish Affairs” 2017, 2–3, s. 134–149.
Gail Rolando, Rodzina Gailów. Z Bielska do Argentyny i USA, „Bielski Hostineć” 2019, 2, s. 60–66 .
Garland Libby, After they Closed the Gates. Jewish Illegal Immigration to the United States, 1921–1965, University of Chicago Press, Chicago 2014.
Gordon Mark, Bielska rodzina Chrabołowskich, „Bielski Hostineć” 2010, 1, s. 31–42.
Grinberg Daniel, Migracje i emigracja Żydów wschodnioeuropejskich w latach 1795–1939, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1993, 1–2, s. 95–104.
Grinberg Fania, Niezwykły Bielsk, w: Księga pamięci Żydów Bielska Podlaskiego, red. Wojciech Konończuk, Doroteusz Fionik, Stowarzyszenie Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, Bielsk Podlaski 2017.
Groniowski Krzysztof, Emigracja z ziem zaboru rosyjskiego (1864–1918), w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII–XX w.), red. Andrzej Pilch, PWN, Warszawa 1984.
Howe Irving, World of Our Fathers. The Journey of the East European Jews to America and the Life They Found and Made, NYU Press, New York 2005.
Jewish Hometown Associations and Family Circles in New York. The WPA Yiddish Writers’ Group Study, red. Hannah Kliger, Indiana University Press, Bloomington 1992.
Kobrin Rebecca, Żydowski Białystok i jego diaspora, Pogranicze, Białostocki Ośrodek Kultury, Sejny–Białystok 2014.
Konończuk Wojciech, Ziomkostwa Żydów polskich w Stanach Zjednoczonych. Studium przypadku landsmanszaftów Bielska Podlaskiego i Orli (1888–1993), „Kwartalnik Historii Żydów” 2019, 1 s. 169–192.
Kowalski Grzegorz Maria, Prawna regulacja wychodźstwa w Królestwie Polskim w latach 1815–1914, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 55, 2003, 2, s. 231–254.
Kuzmany Börries, Brody. A Galician Border City in the Long Nineteenth, Brill, Leiden– Boston 2017.
Kuznets Simon, Immigration of Russian Jews to the United States. Background and Structure, w: East European Jews in America 1880–1920. Immigration and Adaptation, red. Jeffrey S. Gurock, Routledge, New York–London 1998.
Latawiec Krzysztof, Rosyjska straż graniczna w Królestwie Polskim w latach 1851–1914, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2014.
Le Foll Claire, The Missing Pogroms of Belorussia, w: Anti-Jewish Violence. Rethinking the Pogrom in East European History, red. Jonathan Dekel-Chen, David Gaunt, Natan M. Meir, Israel Bartal, Indiana University Press, Bloomington 2010.
Lohr Eric, Russian Citizenship. From Empire to Soviet Union, Harvard University Press, Cambridge 2012.
Löwe Heinz-Dietrich, The Tsars and the Jews Reform, Reaction and Anti-Semitism in Imperial Russia, 1772–1917, Harwood Academic Publishers, Chur–Langhorne 1993.
Margolis Rebecca, Jewish Roots, Canadian Soil. Yiddish Culture in Montreal, 1905–1945, McGill-Queen’s University Press, Montreal 2011.
Markowski Artur, Przemoc antyżydowska i wyobrażenia społeczne. Pogrom białostocki 1906 roku, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018.
Massey Douglas S., Arango Joaquin, Hugo Graeme, Kouaouci Ali, Pellegrinoand Adela, Taylor J. Edward, Theories of International Migration. A Review and Appraisal, „Population and Development Review” 1993, 3, s. 431–466.
Michalik-Sztumska Magdalena, Wychodźstwo polskie w Brazylii. Stan badań nad zagadnieniem, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2010, 11, s. 323–330.
Migration from the Russian Empire. Lists of Passengers Arriving at the Port of New York, t. 1: January 1875 – September 1882, red. Ira A. Glazer, Genealogical Pub., Baltimore 1995.
Nalewajko-Kulikow Joanna, Mówić we własnym imieniu. Prasa jidyszowa a tworzenie żydowskiej tożsamości narodowej (do 1918 roku), IH PAN, Neriton, Warszawa 2016.
New Orleans Passenger Lists, 1813–1963, dane z Ancestry.com na podstawie Selected Passenger and Crew Lists and Manifests, National Archives, Washington, D.C.
Nugent Walter, Crossings. The Great Transatlantic Migrations, 1870–1914, Indiana University Press, Bloomington 1995.
Obolensky-Ossinsky Valerian V., Emigration from and Immigration into Russia, w: International Migrations. Interpretations, t. 2, red. Walter F. Willcox, National Bureau of Economic Research, New York 1931.
Perlmann Joel, The Local Geographic Origins of Russian-Jewish Immigrants, Circa 1900, Levy Economics Institute of Bard College, August 2006, http://www.levyinstitute.org/publications/the-local-geographic-origins-of-russian-jewish-immigrants-circa–1900 (dostęp: 12 II 2020).
Pogroms. Anti-Jewish Violence in Modern Russian History, red. John D. Klier, Shlomo Lambroza, Cambridge University Press, Cambridge 1992.
Polonsky Antony, The Jews in Poland and Russia, t. 2: 1881 to 1914, The Littman Library of Jewish Civilization, Oxford 2012.
Praszałowicz Dorota, Makowski Krzysztof, Zięba Andrzej A., Mechanizmy zamorskich migracji łańcuchowych w XIX wieku. Polacy, Niemcy, Żydzi, Rusini. Zarys problemu, Księgarnia Akademicka, Kraków 2004.
Projekt rosyjskiej ustawy emigracyjnej, „Polski Przegląd Emigracyjny” 1912, 7, s. 257– 263.
Rabinowitz Eli, Personal Journeys. From One Photograph to Journeys of Research and Discovery, Avotayline Online, 31 VIII 2016, http://avotaynuonline.com/2016/08/ from-one-photograph-to-journeys-of-research-and-discovery (dostęp: 17 II 2020).
Rogger Hans, Jewish Policies and Right-Wing Politics in Imperial Russia, University of California Press, Berkeley 1986.
Romaniuk Zbigniew, Żydzi w Białymstoku w latach 1807–1914, w: Białystok – mayn heym, red. Daniel Boćkowski, Galeria im. Sleńdzińskich, Muzeum Wojska w Białymstoku, Białystok 2014.
Sarna Jonathan D., The Myth of No Return. Jewish Return Migration to Eastern Europe, 1881–1914, „American Jewish History” 71, 1981, 2, s. 256–268.
Soboń Marcin, Polacy wobec Żydów w Galicji doby autonomicznej w latach 1868–1914, Verso, Kraków 2011.
Sorin Gerald, A Time for Building. The Third Migration. 1880–1920, Johns Hopkins University Press, Baltimore–London 1992.
Sorkin Sidney, Bridges to an American City. A Guide to Chicago’s Landsmanshaften, 1870– 1990, Peter Lang, New York 1993.
Soyer Daniel, Jewish Immigrant Associations and American Identity in New York, 1880–1939, Harvard University Press, Cambridge 1997.
Spitzer Yannay, Pogroms, Networks, and Migration. The Jewish Migration from the Russian Empire to the United States 1881–1914, Hebrew University of Jerusalem, 2016.
Staliunas Darius, Anti-Jewish Disturbances in the North-Western Provinces in the Early 1880s, „East European Jewish Affairs” 2004, 2, s. 119–138.
Starczewski Michał, Z dziejów emigracji zarobkowej. Agenci emigracyjni na ziemiach polskich przed 1914 r., „Przegląd Historyczny” 103, 2012, nr 1, s. 47–80.
Stern Beryl, Zichrojnes fun szturmisze jorn. Bielsk 1898–1907, Newark 1954.
Szajkowski Zosa, How the Mass Migration to America Began, „Jewish Social Studies” 4, 1942, s. 291–310.
Tulchinsky Gerald, Canada’s Jews. A People’s Journey, University of Toronto Press, Toronto 2008.
Walaszek Adam, „Płacz na początku podróży może przynieść jedynie nieszczęście” – wychodźstwo Żydów z Europy Środkowo-Wschodniej przed Wielką Wojną, w: Amerykomania. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Andrzejowi Mani, t. 2, red. Włodzimierz Bernacki, Adam Walaszek, Wydawnictwo UJ, Kraków 2012.
Walaszek Adam, Migracje Europejczyków 1650–1914, Wydawnictwo UJ, Kraków 2007.
Weisser Michael R., A Brotherhood of Memory. Jewish Landsmanshaftn in the New World, Cornell University Press, Ithaca–London 1989.
WPA Yiddish Writer’s Group Study, Jewish Genealogical Society, 1938.
Wróbel Piotr, Migracje Żydów polskich. Próba syntezy, „Biuletyn ŻIH” 1998, 1–2, s. 3–30.
Zieliński Konrad, Emigracja żydowska z Rosji i Królestwa Polskiego do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej (1881–1918). Zarys problematyki, „Kwartalnik Historii Żydów” 2002, 1, s. 16–36.
Żukowski Arkadiusz, Konsekwencje polityki antyżydowskiej w carskiej Rosji. Emigracja Żydów do Afryki Południowej na przełomie XIX i XX wieku, „Dzieje Nowożytne” 27, 2014, s. 121–133.
Żukowski Arkadiusz, Żydzi z ziem polskich w Afryce Południowej na przełomie XIX i XX wieku, „Biuletyn ŻIH” 1994/1995, 4–2, s. 37–44.
Дубнов Семен М., Евреи в России и в западной Европе в эпоху антисемитской реакции, Л.Д. Френкель, Москва 1923.
Еврейская энциклопедия, t. 16, Петербург 1913.
Заработки крестьян и эмиграция в Америку в губерниях Царства Польского. Сравнительная статистика заработков сельского населения в Сувалкской губернии и эмиграции в Америку, Варшава 1891.
Краткая еврейская энциклопедия, t. 7, Общество по исследованию еврейских общин, Иерусалим 1994.
Оболенский Валериан В., Международные и межконтинентальные миграции в довоенной России и СССР, Изд. ЦСУ Союза ССР, Москва 1928.
Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Гродненская губерния, Санкт Петербург 1904.
Прайс Джордж М., Русские евреи в Америке Очерки из истории, жизни и быта русско-еврейских эмигрантов в Соединенных Штатах Северной Америки. С 1881 по 1891 гг., Издание А. Е. Ландау, Петербург 1893.
Путятова Емилия Г., Обсуждение вопроса об урегулировании трудовой эмиграции в IV Государственной думе, „Эвразийский союз ученных” 2014, 4, s. 144–147.
Тизенко Петр Д., Эмиграционный вопрос в России 1820–1910, типо-лит. „Либав. вестн.”, Либава 1909.
oai:rcin.org.pl:151948 ; 0023-5903 ; 2451-1315 ; 10.12775/KH.2020.127.3.05
IH PAN, sygn. A.52/127/3 Podr. ; IH PAN, sygn. A.96/127/3 ; click here to follow the link
Creative Commons Attribution BY-ND 4.0 license
Copyright-protected material. [CC BY-ND 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY-ND 4.0 license, full text available at: ; -
Institute of History of the Polish Academy of Sciences
Library of the Institute of History PAS
Sep 22, 2023
Dec 10, 2020
1665
https://rcin.org.pl./publication/187171
Zalewska, Gabriela
Semczyszyn, Magdalena (1982– )
Szajda, Marek
Tazbir, Janusz (1927–2016)