Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 90 z. 2 (2018)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Type of object:

Journal/Article

Abstract:

Opracowanie delimitacji obszarów zurbanizowanych i obszarów powiązanych funkcjonalnie z największymi w skali kraju miastami jest istotnym elementem polityki przestrzennej oraz zagadnieniem badawczym. Metody wyodrębniania takich układów, jak aglomeracje miejskie i obszary metropolitalne ewoluowały w Polsce od lat 60. ubiegłego wieku do czasów obecnych. Postrzeganie struktur wielkomiejskich zmieniło się istotnie po 1989 r., wraz z transformacją ustrojową. Wiąże się to z procesami metropolizacji. Jak stwierdzono, niektóre koncepcje opracowane w okresie Polski Ludowej, w tym zaczerpnięte wówczas z literatury zachodniej, były na tyle nowatorskie, że mogły stanowić podbudowę współczesnych delimitacji. Ważne okazały się także wzorce z europejskich programów i projektów badawczo-statystycznych oraz nawiązanie do koncepcji miejskich obszarów funkcjonalnych. Współcześnie obserwuje się łączenie podejść funkcjonalnych – dotyczących takich zjawisk jak dojazdy do pracy i migracje do miast, aspektów społeczno-gospodarczych, związanych m.in. z poziomem przedsiębiorczości oraz podejść morfologicznych – określających rozwój urbanizacji w strefie podmiejskiej oraz stan i zmiany zasobów mieszkaniowych.

References:

1. Atlas Metropolii Polskich, 2004, Biuro Unii Miast Polskich, Warszawa.
2. Berry B., 1973, Growth Centers in the American Urban System. Community Development and Regional Growth in the Sixties and Seventies, Ballinger Publishing Company, Cambridge, Massachusetts.
3. Buciak R., Szejgiec B., 2012, Szersze strefy miejskie programu Urban Audit jako przykład delimitacji zasięgu oddziaływania miast, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa (maszynopis).
4. Chmielewski J.M., 1994, Przedmiot – aglomeracja, plan, [w:] M. Nowakowski (red.), Planowanie rozwoju aglomeracji miejskich w opiniach ekspertów, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, s. 17–26.
5. Chmielewski J.O., Syrkus S., 1934, Warszawa funkcjonalna. Przyczynek do urbanizacji regionu warszawskiego, SARP, Warszawa.
6. Chramiec A., 1966, Dynamika rozwoju i przemiany strukturalne ludności w kształtowaniu aglomeracji miejskiej w Polsce, Instytut Urbanistyki i Architektury, Seria Prac Własnych, 109.
7. Czyż T., 2009, Koncepcje aglomeracji miejskiej i obszaru metropolitalnego w Polsce, Przegląd Geograficzny, 81, 4, s. 445–459. https://doi.org/10.7163/PrzG.2009.1.1
8. Delimitacja Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego, 2014, Instytut Rozwoju Terytorialnego, Wrocław.
9. Dziewoński K., 1973, W sprawie podstawowych pojęć i terminów używanych w analizie i planowaniu wielkich aglomeracji miejskich, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce. Pojęcie i terminologia, Biuletyn KPZK PAN, 79, s. 91–100.
10. Dziewoński K., Kosiński L., 1964, Rozmieszczenie ludności w Polsce w XX w., Przegląd Geograficzny, 36, 1, s. 3–36.
11. Friedmann J., Miller J., 1965, The Urban Field, Journal of the American Institute of Planners, 31, s. 312–319. https://doi.org/10.1080/01944366508978185
12. Gontarski Z., 1973, Z problematyki delimitacji wielkomiejskich układów osadniczych, Gospodarka Planowa, 4,
13. Gontarski Z., 1980, Obszary metropolitalne w Polsce: delimitacja i charakterystyka struktury przestrzennej, Biuletyn KPZK PAN, 109.
14. Gzell S., 2009, Architektura metropolii?, [w:] B. Jałowiecki (red.), Czy metropolia jest miastem?, Wydawnictwo Scholar, Warszawa, s. 82–118.
15. Hall P., Gracey H., Drewett R., Thomas R., 1973, The Containment of Urban England, George Allen and Unwin, London.
16. Hay D., Hall P., 1977, Urban Regionalization of Great Britain, University of Reading.
17. Ilnicki D., 2003, Miasta polskie jako potencjalne metropolie o znaczeniu kontynentalnym (próba identyfikacji), [w:] I. Jażdżewska (red.), Funkcje metropolitalne i ich rola w organizacji przestrzeni, XVI Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Łódź, s. 61–72.
18. Iwanicka-Lyra E., 1969, Delimitacja aglomeracji wielkomiejskich w Polsce, Prace Geograficzne, 76, Instytut Geografii PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
19. Jałowiecki B., 2005, Polskie miasta w procesie metropolizacji, Studia Regionalne i Lokalne, 19, 1, s. 5–15.
20. Jędraszko A., 2005, Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce – drogi i bezdroża regulacji ustawowych, Unia Metropolii Polskich, Warszawa.
21. Jędraszko A., Karbownik W. z zespołem, 1974–1978, Planowanie aglomeracji miejskich w Polsce: Raport o założeniach rozwoju (1974), Materiały metodyczne (1975), Koncepcje rozwoju (1975), Kształtowanie i ochrona środowiska przyrodniczego (1975), Wykaz opracowanej dokumentacji (1975), Zasady planowania rozwoju (1978), Zakład Planowania Aglomeracji, Instytut Kształtowania Środowiska, Warszawa.
22. Klimczyk M., Mijakowski A., 1968, Próba delimitacji regionów metropolitalnych w Polsce, Wiadomości Statystyczne GUS, 3, s. 27–30.
23. Kociuba D., 2017, Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich w realizacji zintegrowanych inwestycji terytorialnych w Polsce – teoria versus praktyka, Studia Regionalne i Lokalne, 69, 3, s. 54–78.
24. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, 2011, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
25. Korcelli P., 1973, Głos w dyskusji, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce. Pojęcie i terminologia, Biuletyn KPZK PAN, 79, Warszawa, s. 157–159.
26. Korcelli P., 1974, Teoria rozwoju struktury przestrzennej miast, Studia KPZK PAN, 45, Warszawa.
27. Korcelli P., 1976, Aglomeracje miejskie w systemach osadniczych, Przegląd Geograficzny, 48, 4, s. 589–598.
28. Korcelli P., 1977, An Approach to the Analysis of Functional Urban Regions: A Case Study of Poland, Research Memorandum RM-77–52, International Institute for Applied Systems Analysis, Laxenburg, Austria.
29. Korcelli P., 1981, Regiony miejskie w systemie osadniczym Polski, [w:] K. Dziewoński, P. Korcelli (red.), Studia nad migracjami i przemianami systemu osadniczego w Polsce, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa, s. 189–212.
30. Korcelli P., Degórski M., Drzazga D., Komornicki T., Markowski T., Szlachta J., Węcławowicz G., Zaleski J., Zaucha J., 2008, Ekspercki Projekt Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do roku 2033, Studia KPZK PAN, 128, Warszawa.
31. Korcelli P., Kozubek E., Werner P., 2016, Zmiany użytkowania ziemi a interakcje przestrzenne na obszarach metropolitalnych Polski, Prace Geograficzne, 254, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
32. Królikowska U., Michalski W., 2010, W sprawie ustanowienia obszarów metropolitalnych w Polsce, [w:] C. Domański, T. Śmiłowska (red.), Procesy metropolizacyjne w teorii naukowej i praktyce: konferencja naukowa, Łódź, 12–14 października 2009 r., Biblioteka Wiadomości Statystycznych, 63, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Łodzi, s. 326–328.
33. Kruszka K. (red.), 2010, Dojazdy do pracy w Polsce. Terytorialna identyfikacja przepływów ludności związanych z zatrudnieniem, Ośrodek Statystyki Miast Urzędu Statystycznego w Poznaniu.
34. Kryteria delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich, 2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
35. Kuć-Czajkowska K. A., 2010, Kryteria wyodrębniania metropolii, [w:] A. Lutrzykowski, R. Gawłowski (red.), Metropolie – wyzwanie polskiej polityki miejskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 62–80.
36. Leszczycki S., Eberhardt P., Heřman S., 1971, Aglomeracje miejsko-przemysłowe w Polsce 1966–2000, Biuletyn KPZK PAN, 67.
37. Lier K., 1965, Region metropolitalny Warszawy – próba delimitacji, Biuletyn KPZK PAN, 35, s. 50–87.
38. Liszewski S., 1987, Strefa podmiejska jako przedmiot badań geograficznych. Próba syntezy, Przegląd Geograficzny, 59, 1–2, s. 65–79.
39. Liszewski S., 2005, Delimitacja obszaru metropolitalnego Łodzi, [w:] K. Bald, T. Markowski (red.), Obszar metropolitalny Łodzi – wyzwania i problemy, Biuletyn KPZK PAN, 215, s. 25–47.
40. Liszewski S., 2010, Metropolia jako przedmiot badań naukowych i obszar dynamicznych przemian przestrzennych oraz społeczno-gospodarczych, [w:] C. Domański, T. Śmiłowska (red.), Procesy metropolizacyjne w teorii naukowej i praktyce: konferencja naukowa, Łódź, 12–14 października 2009 r., Biblioteka Wiadomości Statystycznych, 63, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Łodzi, s. 27–41.
41. Lorens P., 2005, Realizacja wielkoskalarnych przedsięwzięć urbanistycznych jako katalizator rozwoju metropolii, [w:] T. Markowski (red.), Planowanie izarządzanie w obszarach metropolitalnych, Biuletyn KPZK PAN, 221, s. 123–131.
42. Malisz B., Zgliński W., Heřman S., Eberhardt P., 1972, Delimitacja aglomeracji miejskich, Instytut Geografii PAN, Warszawa.
43. Markowski T., Marszał T., 2006, Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe, KPZK PAN, Warszawa.
44. Młodak A., 2012, Statystyka metropolii polskich – problemy i perspektywy, Studia Regionalne i Lokalne, 48, 2, s. 20–38.
45. Mrzygłód T., 1958, Planowanie regionalne, Polskie Wydawnictwo Gospodarcze, Warszawa.
46. Parysek J., 1982, Modele klasyfikacji w geografii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
47. Plan Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do roku 1990, 1974, Biuletyn KPZK PAN, 85.
48. Podhalański B., 2013, Integrowanie przestrzeni metropolitalnych, Monografia, Architektura, 443, Politechnika Krakowska.
49. Potrykowska A., 1989, Funkcjonalne regiony miejskie w krajowym systemie osadniczym [w:] P. Korcelli, A. Gawryszewski (red.), Współczesne przemiany regionalnych systemów osadniczych w Polsce, Prace Geograficzne, 152, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, s. 55–76.
50. Różański S., Filipkowski S., Buckiewiczówna M., 1928, Plan ogólny Wielkiej Warszawy, Architektura i Budownictwo, 11–12, s. 410–438.
51. Sławiński T., 2010, Obszar Metropolitalny Warszawy – delimitacja, [w:] C. Domański, T. Śmiłowska (red.), Procesy metropolizacyjne w teorii naukowej i praktyce: konferencja naukowa, Łódź, 12–14 października 2009 r., Biblioteka Wiadomości Statystycznych, 63, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Łodzi, s. 58–71.
52. Smętkowski M., 2007, Delimitacja obszarów metropolitalnych – nowe spojrzenie, [w:] G. Gorzelak, A. Tucholska (red.), Rozwój, region, przestrzeń, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, EUROREG, Warszawa, s. 215–233.
53. Smętkowski M., Jałowiecki B., Gorzelak G., 2009, Obszary metropolitalne w Polsce – diagnoza i rekomendacje, Studia Regionalne i Lokalne, 35, 1, s. 52–73.
54. Smętkowski M., Jałowiecki B., Gorzelak G., 2009, Metropolitan areas in Poland – diagnosis and recommendations, Regional and Local Studies, special issue, s. 37–58.
55. Sokołowski D., 2009, Aglomeracja bydgosko-toruńska w strukturze osadniczej kraju i regionu, [w:] W. Maik (red.), Aglomeracje miejskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Problemy rozwoju, przekształceń strukturalnych i funkcjonowania, Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy, s. 203–229.
56. Statystyka układów regionalnych, 1972, Statystyka Regionalna, 33, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, s. 119–166.
57. Study on Urban Functions, 2007, ESPON Project 1.4.3. Final Report, ESPON Coordination Unit, Luxembourg.
58. Swianiewicz P., Klimska K., 2005, Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce – waniliowe centrum, mozaika przedmieść, Prace i Studia Geograficzne, 35, s. 45–70.
59. Szmytkie R., 2013, W kwestii metropolii i obszarów metropolitalnych, Przegląd Administracji Publicznej, 2, s. 35–47.
60. Śleszyński P., 2013, Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw, Przegląd Geograficzny, 85, 2, s. 173–197. https://doi.org/10.7163/PrzG.2013.2.2
61. Śleszyński P., 2015, Problemy delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 29, s. 37–53. https://doi.org/10.14746/rrpr.2015.29.04
62. Śleszyński P., 2016, Naukowe podstawy i praktyczne problemy klasyfikacji i delimitacji obszarów metropolitalnych, [w:] J. Szlachetko, R. Gajewski (red.), Instytucjonalne formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego na obszarach metropolitalnych, Instytut Metropolitalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 71–87.
63. Topczewska T., Goljaszewska B., Ostaszewska K., 1986, Zagadnienia metodyczne planowania obszarów aglomeracji, Biuletyn Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Rok XIII, 9–10, Warszawa, s. 19–32.
64. Wdowiak W., 1965, Miasta – skupiska miejskie i obszary umiastowione w Polsce, Miasto, 12, s. 6–19.
65. Wróbel A., 1970, Zagadnienia delimitacji obszarów metropolitalnych, [w:] Delimitacja obszarów zurbanizowanych, Biuletyn KPZK PAN, 57, s. 7–20.
66. Zuzańska-Żyśko E., 2016, Procesy metropolizacji. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa.

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

90

Issue:

2

Start page:

181

End page:

208

Detailed Resource Type:

Article

Format:

File size 2,6 MB ; application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:66302 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2018.2.1

Source:

CBGiOS. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY 4.0 license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 4.0 license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Central Library of Geography and Environmental Protection. Institute of Geography and Spatial Organization PAS

Projects co-financed by:

Operational Program Digital Poland, 2014-2020, Measure 2.3: Digital accessibility and usefulness of public sector information; funds from the European Regional Development Fund and national co-financing from the state budget.

Access:

Open