Kwestia narodowościowa na peryferiach Europy Środkowo-Wschodniej : przypadek Polesia między dwiema wojnami

Ablamsʹkij, Pavel

doi:1230-5057

Download

Title: Kwestia narodowościowa na peryferiach Europy Środkowo-Wschodniej : przypadek Polesia między dwiema wojnami

Abstract:

Artykuł przedstawia projekty narodowe, które zaistniały na Polesiu w okresie międzywojennym i dążyły do unarodowienia miejscowej ludności. Skrótowo zostały omówione uwarunkowania od zakończenia I wojny światowej do podpisania traktatu ryskiego w marcu 1921 r., wpływające w sposób zasadniczy na dalsze postawy Poleszuków. Województwo poleskie w granicach odrodzonej Polski było terenem współzawodnictwa ruchów narodowych: białoruskiego, polskiego, rosyjskiego i ukraińskiego. Wyraźne załamanie tej rywalizacji na Polesiu miało miejsce na przełomie 1932/1933 r. Od tego czasu wojewoda poleski Wacław Kostek-Biernacki zdecydowanie zwalczał wszelkie niepolskie przedsięwzięcia w regionie.

References:

Cichoracki P., Droga ku anatemie. Wacław Kostek-Biernacki (1884–1957), Warszawa 2009.
Cichoracki P., Działalność wywrotowa w województwach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej – jedno z następstw Wielkiej Wojny, w: Wojna i ludzie. Społeczne aspekty I wojny światowej w Europie Wschodniej, red. D. Michaluk, Ciechanowiec 2015.
Cichoracki P., Komuniści na Polesiu w latach 1921–1939, Łomianki 2016.
Cichoracki P., Memoriał narodowościowy wojewody poleskiego Wacława Kostka-Biernackiego z 8 września 1934 r., „Wrocławskie Studia Wschodnie” (2012), nr 16.
Cichoracki P., Województwo poleskie 1921–1939. Z dziejów politycznych, Łomianki 2014.
Ciesielski S., Kresy Wschodnie – dynamika przemian narodowościowych, w: Kresy Wschodnie II Rzeczypospolitej. Przekształcenia struktury narodowościowej 1931–1948, red. S. Ciesielski, Wrocław 2006.
Drugi powszechny spis Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 9 XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo Poleskie, Warszawa 1938.
Dworakowski S., Szlachta zagrodowa we wschodnich powiatach Wołynia i Polesia. Relacje z terenu, Warszawa 1939.
Gierowska-Kałłaur J., Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920), Warszawa 2003.
Gomółka K., Białorusini w II Rzeczypospolitej, Gdańsk 1992.
Grott O., Instytut Badań Spraw Narodowościowych i Komisja Naukowych Badań Ziem Wschodnich w planowaniu polityki II Rzeczypospolitej Polskiej na Kresach Wschodnich, Kraków 2013.
Krysiński A., Liczba i rozmieszczenie Ukraińców w Polsce, „Sprawy narodowościowe” (1928), nr 6.
Massis E., Próby wykształcenia tożsamości narodowej u ludności słowiańskiej na Polesiu w pierwszych latach II Rzeczypospolitej Polskiej (1920–1928), „Adeptus” (2015), nr 5.
Michaluk D., Białoruska Republika Ludowa 1918–1920: u podstaw białoruskiej państwowości, Toruń 2010.
Obrębski J., Polesie, red. A. Engelking, Warszawa 2007.
Pierwszy powszechny spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku. Mieszkania. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo Poleskie, Warszawa 1926.
Polesie w polityce rządów II Rzeczypospolitej, red. W. Śleszyński, Białystok–Kraków 2009.
Protokoły i raporty zebrań wojewodów i starostów – województwo poleskie, red. W. Śleszyński, Kraków 2014.
Śleszyński W., Województwo poleskie, Kraków 2014.
Tomaszewski J., Z dziejów Polesia 1921–1939. Zarys stosunków społeczno-ekonomicznych, Warszawa 1963.
Wasilewski L., Sprawa Kresów i mniejszości narodowych w Polsce, Warszawa 1925.
Wasilewski L., Wspomnienia 1870–1904 (1914). Fragmenty dziennika 1916–1926, diariusz podróży po kresach 1927, oprac. J. Dufrat, P. Cichoracki, Łomianki 2014.
Винниченко І., Українці Берестейщини, Підляшшя й Холмщини в першій половині XX ст. Хроніка подій, Київ 1997.
Дмитріюк В., Дорогами війни та миру, [b.m.w.] 2012.
Ильин A., Шалаш поэтов, „Гiстарычная брама: гісторыя і культура Палесся” (2004), nr 1.
Ильин А., Всплеск русского движения в Давид-Городке в 1928–1931 годах, w: Берасцейскі хранограф: зб. навук. прац., ред. М. Часноўскі, вып. 4, Брэст 2004.
Кисілевська О., По рідному краю, Коломия 1935.
Мазько Э., Палессе ў канцэпцыях беларускіх палітычных партый Заходняй Беларусі, w: Загароддзе–3, ред. Ф. Клімчук, А. Энгелькінг, В. Лабачэўская, Мінск 2001.
Мисиюк В., Исследование национальных процессов в Восточной Европе на примере Полесского воеводства (1921–1939 гг.), „Перекрёстки” (2007), nr 3–4.
Мисиюк В., Национальные процессы и церковь в Полесском воеводстве (1921–1939 гг.), „Перекрёстки” (2009), nr 1–2.
Місіюк В., Просвіта на Поліссі (1923–1938 рр.), „Наукові записки Національного університету «Острозька академія»: Історичні науки” (2013), nr 21.
Монтвилов М., Русская гимназия в Бресте на Буге 1919–1939 гг., Ним–Брест–Минск 1996.
Одрач Ф., Наше Полісся, „Пам’ятки України” (2002), nr 3–4.
Пашкевіч A., Нацыянальныя працэсы ў Палескім ваяводстве ў 1920-я гг. праз прызму вынікаў выбарчых кампаній у польскі парламент, „Arche” (2013), nr 4.
Терешкович П., Этническая история Беларуси XIX – начала XX в. в контексте Центрально-Восточной Европы, Минск 2004.
Ціхарацкі П., „Паляшук” – аб’ект цывілізацыйнай місіі і пакрыўджаны суайчыннік. Праваслаўныя вясковыя жыхары Палескага ваяводства ў польскай папулярнай літаратуры міжваеннага перыяду, „Arche” (2014), nr 7–8.
Швайко В., Русская диаспора в Польше в 20–30 гг. XXв., „Диаспоры” (2004), nr 2.