A Habit of Providing the dead with padlocks against the background of Ashkenazi funeral rites

Skóra, Kalina

doi:10.23858/FAH29.2016.014

Download

Title: A Habit of Providing the dead with padlocks against the background of Ashkenazi funeral rites

Abstract:

This paper discusses a habit of providing the dead with padlocks, which was widespread in the Jewish population in Central-Eastern Europe. The main source of data for this habit are archaeological examinations. Defining the origin of this rite seems problematic. The habit was discussed against the broad background of Ashkenazi funeral rites, in reference to religiously founded beliefs related to the dead and the death, as well as to popular folk beliefs, which are known from pioneering ethnographic works from the 19th and the early 20th c. An attempt at characterising this phenomenon in a multi-aspect manner was undertaken. Attention was paid to a possibility of mutual intermingling of elements of Jewish and Slavic folk culture with regard to anti-demonic and anti-epidemic remedies

References:

Alder C., Matt Ch. Ph. 2010. Der mittelalterliche Friedhof der ersten jüdischen Gemeinde in Basel. Ausgrabungen in Kollegiengebäude der Universität. Mit einem numismatischen Beitrag von Beatrice Schärli und Michael Matzke. Materialhefte zur Archäologie in Basel 21. Basel
Bächtold-Stäubli H., Hoffmann-Krayer E. 2000. Grabbeigabe. In: H. Bächtold-Stäubli (ed.), Handwörterbuch des deutschen Aberglaubens 3. Berlin, New York, 1082-1103
Bächtold-Stäubli H., Hoffmann-Krayer E. 2000. Jude, Jüdin. In: H. Bächtold-Stäubli (ed.), Handwörterbuch des deutschen Aberglaubens 4. Berlin, New York, 808-833
Bar-Itzhak H. 2004. Folklore As An Expression of Intercultural Communication Between Jews and Poles – King Jan III Sobieski in Jewish Legends. „Studia Mythologica Slavica” 7, 91-106
Bar-Itzhak H. 2010. Pioneers of Jewish Ethnography and Folkloristics in eastern Europe. Ljubljana
Biegeleisen H. 1930. Śmierć w obrzędach, zwyczajach i wierzeniach ludu polskiego. Warszawa
Biermann F. 2008. Archäologische Zeugnisse magischer Vorstellungen in mittelalterlichen und frühneuzeitlichen Bestattungswesen Vorpommerns und benachbarter Gebiete. In: A. Majewska (ed.), Czary i czarownictwo na Pomorzu
Materiały z konferencji naukowej, która odbyła się w dniach 17–18 maja 2007 r. w Marianowie. Stargard, 39-57
Blanchard Ph., Georges P., de Mecquenem C. 2009. Le cimetière juif au moyen âge. Un lieu d’exclusion? „Archéopages” 25, 14-23
Blanchard Ph., Georges P. 2010. Le cimetière juif de Châteauroux: informations historiques, résultats archéologiques et approche comparative. „Revue de l’Académie du Centre” année 2010, 33-57
Borowska-Strugińska B. 2005. Uwagi na temat niektórych elementów obrządku pogrzebowego ludności żydowskiej pochowanej na cmentarzysku w Brześciu Kujawskim. In: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (eds.), Do, ut des – dar, pochówek, tradycja. Funeralia Lednickie 7. Poznań, 233-237
Chajes Ch. 1928. גלייבונגען און מנהגים אין פארבינדונג מיטן טויט [Glejbungen un minhogim in farbindung mitn tojt]. פילאלאגישע שריפטן„ ” [Filologisze Szriftn] 2, 281-328
Ciszewski S. 1911. Czaszki ludzkie z kłódkami. „Lud” 17, 19-30
Cymbalak T., Staňková V., Polakovič D. 2015. The Jewish Garden in the New Town of Prague. New lessons learned from the archaeological investigations undertaken by the National Heritage Institute in the Capital City of Prague
In: E. Doležalová et al. (eds.), Juden in der mittelalterlichen Stadt. Der städtische Raum im Mittelalter – Ort des Zusammenlebens und des Konflikts. Jews in the medieval Town. Urban space in the Middle Ages – a place of coexistence and conflicts. Colloquia mediaevalia Pragensia 7. Prague, 149-168
Čižmář Z., Šmíd M. 2000. Vývoj Prostějova v archeologických a historických pramenech v období 10.-16. století. „Archaeologia historica“ 25, 77-102
Dušeková S. 1980. Cintorín z 15.-17. stor. v Smoleniciach (Archeologicko-historická interpretácia). „Slovenský národopis“ 28 (3), 433-454
Elior R. 2014. Dybuki i kobiety żydowskie w historii społecznej, myśli mistycznej i folklorze. Gnieźnieńskie Studia Europejskie – Seria monografie 19. Poznań, Gniezno
Fijałkowski P. 1989. Obrządek pogrzebowy Żydów polskich w świetle badań archeologicznych. O potrzebie badań archeologicznych nad historią i kulturą Żydów w Polsce. „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 3 (151), lipiec-wrzesień 1989, 25-42
Fijałkowski P. 2003. Obrzędy pogrzebowe Żydów polskich w XVI-XIX w. w świetle badań archeologicznych. In: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (eds.), Kobieta – śmierć – mężczyzna. Funeralia Lednickie 5. Poznań, 361-371
Fischer A. 1921. Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego. Lwów
Ganzfried S. 1973. קיצור שלחן ערוך . Tel Awiw
Głąb Z. 2015. Socjotopografia Lutomierska (XIII-XVIII w.). Wrocław
Goldberg-Mulkiewicz O. 1986. Obrzędy żałobne i pogrzebowe Żydów polskich. „Polska Sztuka Ludowa” 40 (1-2), 103-107
Harck O. 2004. Die archäologischen Funde zur jüdischen Geschichte in Mitteleuropa – Ein Überblick. In: E. Wamers, F. Backhaus (eds.), Synagogen, Mikwen, Siedlungen: Jüdisches Alltagsleben im Lichte neuer archäologischer Funde. Schriften des Archäologischen Museums Frankfurt 19. Frankfurt 25-40
Harck O. 2014. Archäologische Studien zum Judentum in der europäischen Antike und der zentraleuropäischen Mittelalter. Schriftenreihe der Bet Tfila – Forschungsstelle für jüdische Architektur in Europa 7, A. Cohen-Mushlin, H. H. Thies (eds.). Petersberg
Hońdo L. 2011. Dom przedpogrzebowy przy żydowskim nowym cmentarzu w Krakowie. Kraków
Jażdżewski K. 1951. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Lutomiersku pod Łodzią w świetle badań z r. 1949, „Materiały Wczesnośredniowieczne” 1 (1949), 91-191
Kohoutek J., Proházka R., Unger J., Zatloukal R. 2000. Mittelalter und Neuzeit. In: M. Čižmář, K. Geislerová, J. Unger (eds.), Výzkumy – Ausgrabungen 1993-1998. Brno, 106-113
Komski A., Kurasiński T., Skóra K. 2014. Kłódki ze zniszczonego cmentarza sanockiego. Przyczynek do badań nad żydowską obrzędowością pogrzebową w przeszłości. „Rocznik Sanocki” 11, 49-62
Krajewska M. 1993. A Tribe of Stones. Jewish Cemeteries in Poland. Warsaw
Krügel M., Kirsch E. 2005/2006. Der „Judenkirchhof“ zu Buckow, Lkr. Märkisch-Oderland. „Veröffentlichungen zur brandenburgischen Landesarchäologie“ 39/40 (2007), 289-297
Krünitz J.G. 1800. Enzyklopädie, oder allgemeines System der Staats-Stadt-Haus-und Landwirtschaft, wie auch der Erdbeschreibung, Kunst- und Naturgeschichte, in alphabetischer Ordnung 73. Brünn
Krzepkowski M., Sikorski A., Wrzesińska A. 2015. XVII-wieczny pochówek zbiorowy z kłódką z cmentarzyska w Skokach, pow. wągrowiecki, woj. wielkopolskie. Próba interpretacji. In: A. Michałowski, M. Teska, M. Żółkiewski (eds.), Viator per devia scientiae itinera. Studia nad problematyką okresów przedrzymskiego, rzymskiego, wędrówek ludów i wczesnego średniowiecza. Seria Archeologia 53. Poznań, 339-353
Libera Z. 2003. Znachor w tradycjach ludowych i popularnych XIX-XX wieku. Wrocław
Lieben S. H. 1933. Jüdische Grabsteine in den historischen Ländern. In: Die jüdischen Denkmäler in der Tschechoslowakei. Veröffentlichungen der Denkmalskommission des obersten Rates der jüdischen Kultusgemeinde-Verbände in Böhmen, Mähren und Schlesien. Prag, 19-30
Lilientalowa R. 1898. Przesądy żydowskie. „Wisła” 12, 277-284
Lilientalowa R. 1902. Życie pozagrobowe i świat przyszły w wyobrażeniach ludu żydowskiego. „Lud” 8, 350-353
Lilientalowa R. 1904. Wierzenia, przesądy i praktyki ludu żydowskiego. „Wisła” 18, 105-113
Lilientalowa R. 1927. Dziecko żydowskie. Kraków
Lilley J.M., Stround G., Brothwell D.R., Williamson M.H. 1994. The Jewish Burial Ground at Jewbury. The Archaeology of York 12/3: The Medieval Cemeteries. York
Marcinkowska H. Żydowski pogrzeb w przedwojennej Polsce. Źródło: http://old.fzp.net.pl/pogrzeb2.html, access on 31 July 2012
Mikulkova B. 2011. Slavkov u Brna (okr. Vyškov), ul. Čs. Armády. In: Výroční zpráva 2010, Ústav Archeologické Památkové Péče Brno, V.V.I. Brno
Nadolski A., Abramowicz A., Poklewski T. 1959. Cmentarzysko z XI wieku w Lutomiersku pod Łodzią. Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis 7. Łódź
Nordmann A. 1906. Über den Judenfriedhof in Zwingen und Judenniederlassungen im Fürstbistum Basel. „Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde“ 6 (1), 1-33
Pakentreger A. 1987. Od kolebki do zgonu. „Kalendarz Żydowski“ 1987-1988, 34-43. Pinkas hakehillot Polin: entsiklopedyah shel ha-yishuvim ha-Yehudiyim le-min hivasdam ve-`ad le-ahar Sho’at Milhemet ha-`olam ha-sheniyah (Pinkas Hakehillot: Encyclopedia of Jewish Communities, Poland, vol. I, Lodz and its region). D. Dabrowska, A. Wein (eds.), published by Yad Vashem. Jerusalem
Piotrowski M. 1987. Próba rekonstrukcji obrządku pogrzebowego ludności żydowskiej na podstawie badań archeologicznych cmentarza w Wyszogrodzie, „Rocznik Mazowiecki” 9, 213-240
Podgarbi B. 1990. Cmentarz żydowski w Łodzi. The Jewish Cemetery in Lodz. Łódź
Prokop-Janiec E. 2013. Pogranicze polsko-żydowskie. Topografie i teksty. Kraków
Prokop-Janiec E. 2014. Kulturowe i literackie kontakty polsko-żydowskie. In: E. Prokop-Janiec (ed.), Polacy – Żydzi. Kontakty kulturowe i literackie. Kraków, 9-21
Pümpin C. Rentzel Ph. 2010. Untersuchungen der sogenannten „Palästina-Erde“. In: Alder C., Matt Ch. Ph., Der mittelalterliche Friedhof der ersten jüdischen Gemeinde in Basel. Ausgrabungen in Kollegiengebäude der Universität. Mit einem numismatischen Beitrag von Beatrice Schärli und Michael Matzke. Materialhefte zur Archäologie in Basel 21, Basel, 36-38
Rozmus D. 2005. De Judeorum arte sepulcrali. Motywy artystyczne w żydowskiej sztuce sepulkralnej. Kraków
Schiller R. 2011. Ceremonia „czarnego wesela“ i jej opisy w księgach pamięci. „ מדרש . Pismo Żydowskie“ 6 (164) listopad/grudzień 2011, 36-39
Segel B. W. 1897. Wierzenia i lecznictwo ludowe Żydów. „Lud” 3 (1), 49-61
Skrok Z. 1991. Kłódki symboliczne. Przyczynek do zwyczajów pogrzebowych Żydów polskich, „Polska Sztuka Ludowa” 45 (2) (213), 18-20
Skrok Z. 1994. Kłódki w grobach. „Spotkania z zabytkami” 1994 (6), 25-26
Spector Sh., Wigoder G. (eds.) 2001. The Encyclopedia of Jewish Life Before and During the Holocaust 2. New York
Stomma L. 1986. Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. Warszawa
Temesváry R. 1900. Volksbräuche und Aberglauben in der Geburtshilfe und der Pflege des Neugeborenen in Ungarn. Leipzig
Tuszewicki M. 2013. Dziecko jako przedmiot troski od chwili poczęcia do narodzin w świetle żydowskich poradników z przełomu XIX i XX wieku. In: A. Jeziorkowska-Polakowska, A. Karczewska (eds.), Żydowskie dziecko. Lublin, 75-84
Tuszewicki M. 2014. Żydowska medycyna ludowa: pomiędzy swojskością a obcością. In: E. Prokop-Janiec (ed.), Polacy – Żydzi. Kontakty kulturowe i literackie. Kraków, 25-56
Tuszewicki M. 2015. Żaba pod językiem. Medycyna ludowa Żydów aszkenazyjskich przełomu XIX i XX wieku. Kraków, Budapest
Unger J. 2002. Pohřbívání v šestnáctém století. „Sborník prací Filozofické Fakulty Brněnskě Univerzity. Studia minora Facultatis Philosophicae Universitatis Brunensis” C49, 41-48
De Vries S. Ph. 2000. Obrzędy i symbole Żydów. Kraków
Vyšohlíd M. 2013. Archeologický výzkum v Jungmannově ulici dokončen. http://archaiapraha.cz/praha-cs/?acc=aktuality&id=150 (accessed on 28 April 2016).
Wallisová M. S. 1998. Předběžná zpráva o 1. etapě záchranného archeologického výzkumu v prostoru býv. Židovského hřbitova ve Vladislavově ul. na Novém Městě pražském. „Archaeologica Pragensia” 14, 141-148
Wallisová M. S. 2009. Židovsky hřbitov ve Vladislavově ulici. „Staletá Praha” 25 (2), 54-65
Wallisová M. S. 2011. Le cimetière juif medieval du quartier de Nové Město à Prague. In: P. Salmona, L. Sigal (eds.), L`Archéologie du Judaïsme en France et en Europe. Paris, 273-286
Wasilewska-Klamka B. 2012. Żydzi w Szadku – fragmenty wspomnień. „Biuletyn Szadkowski” 12, 87-106
Wilczura A. 2010. Śmierć i życie pozagrobowe w żydowskich wierzeniach ludowych. „Studia Bliskowschodnie” 1 (4), 34-41
Wittkopp B. 1997. Frühneuzeitliches Totenbrachtum. Ausgrabungen in der Dorfkirche und auf dem Friedhof von Rüdersdorf-Tasdorf, Landkreis Märkisch-Oderland, „Archäologie in Berlin und Brandenburg 1995-1996“, 174-176
Wittkopp B. 1997. Beigabenlose Neuzeit? Tracht- und Beigabensitte auf einem Dorffriedhof der Renaissance- und Barockzeit in Brandenburg. In: C. Becker et al. (eds.), Chronos. Beiträge zur prähistorischen Archäologie zwischen Nord- und Südeuropa. Festschrift für Bernhard Hänsel. Espelkamp, 809-817
Wodziński M. 1992. Dybuk. Z dokumentów Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie. „Literatura Ludowa” 1992 (6), 19-29
Wodziński M. 2008. Jakie naprawdę były wyobrażenia eschatologiczne ludu żydowskiego w Europie Wschodniej? Rekonesans badawczy. „Theologica Wratislaviensia” 3, 47-54
Žukovskis R. 1998. Žvalgomieji tyrinejimai Vilniuje, tarp Rinktines ir Zveju gatviu. „Archeologiniai tyrinejimai Lietuvoje 1996 ir 1997 metais”. Vilnius, 441-443
Žukovskis R. 2000. Žvalgomieji archeologijos tyrimai istoriniame Vilniaus žvejų priemiestyje (1996, 1998 m). „Kultūros paminklai. Mokslinių straipsnių rinkinys“ 7, 62-68