Natura 2000 w województwie lubelskim – bariera czy wykorzystana szansa rozwoju samorządów gminnych?

Guzal-Dec, Danuta; Zwolińska-Ligaj, Magdalena

doi:doi:10.53098/wir032016/04

Download

Title: Natura 2000 w województwie lubelskim – bariera czy wykorzystana szansa rozwoju samorządów gminnych?

Abstract:

Celem artykułu było określenie znaczenia obszarów Natura 2000 dla rozwoju lokalnego w województwie lubelskim. Przyjęto hipotezę, że utworzenie Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 (ESE N2000) wpłynęło na pogorszenie się sytuacji społeczno-gospodarczej gmin, co uwidoczniło osłabienie potencjału dochodowego budżetów oraz skłonności do inwestowania samorządów gmin z udziałem obszarów ESE N2000. Założono także, że ograniczenia ochronne spowodowały potrzebę znaczących ingerencji w planowanie przestrzenne w tych gminach. W związku z tymi założeniami przyjęto, że w badanych samorządach będzie dominować postrzeganie sieci Natura 2000 jako bariery rozwoju. Realizacji celu i weryfikacji hipotezy służyła analiza literatury przedmiotu, dokumentów strategii rozwoju badanych jednostek terytorialnych oraz dokumentów stanowiących formalne narzędzia realizacji idei sieci Natura 2000. Wykazano, że gminy, w których były zlokalizowane elementy tworzące ESE N2000, charakteryzowały się bardziej korzystną sytuacją w zakresie zarówno poziomu, jak i dynamiki własnego potencjału dochodowego w porównaniu do pozostałych gmin badanego regionu. Najkorzystniejszą sytuację, tak w zakresie własnego potencjału dochodowego, jak skłonności do inwestowania, wykazywały gminy o znaczącym udziale obszarów Natura 2000 w powierzchni. W analizach SWOT nie wskazywano jednoznacznie na Naturę 2000 jako barierę, ale też nie postrzegano jej jako stymulanty rozwoju. Nieliczna grupa gmin zaczęła wykorzystywać lokalne walory przyrodnicze jako element tworzonej marki terytorialnej. W świetle przedstawionych wyników badań brak jest wyraźnych podstaw do potwierdzenia hipotezy o niekorzystnym wpływie ESE N2000 na lokalne gospodarki.

References:

Bołtromiuk A. (2012). Natura 2000 – możliwości i dylematy rozwoju obszarów wiejskich objętych Europejską Siecią Ekologiczną. Problemy Ekorozwoju – Problems of Sustainable Development, 7 (1), 117–128.
Bołtromiuk A., Perepeczko B. (2010). Wpływ obszarów Natura 2000 na rozwój gmin wiejskich – impuls czy hamulec? W: Bołtromiuk A. (red.). Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jako nowy element otoczenia polskiej wsi i rolnictwa (s. 17–33). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Cent J., M. Grodzińska-Jurczak, A. Pietrzyk-Kaszyńska, J. Gutowska, (2015). Zarządzanie obszarami Natura 2000 w Polsce w kontekście zrównoważonego rozwoju wsi – aktualne wyzwania i konflikty. Wieś i Rolnictwo, 3 (168), 91–106.
Guzal-Dec D., Zwolińska-Ligaj M. (2010). Relacje gmin „naturowych” z otoczeniem w zakresie realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju. W: Bołtromiuk A. (red.). Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jako nowy element otoczenia polskiej wsi i rolnictwa (s. 127–141). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Koncepcja marki lokalnej i strategia promocji marki gminy Urszulin. Dokument opracowany przez agencję ComPress S.A. na zlecenie Gminy Urszulin. Warszawa 2009.
Lubińska T., Franek S., Będzieszak M. (2007). Potencjał dochodowy samorządów Polsce. Warszawa: Difin.
Pięcek B. (2010). Działalność inwestycyjna gmin objętych siecią Natura 2000. W: Bołtromiuk A. (red.). Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jako nowy element otoczenia polskiej wsi i rolnictwa (s. 142–171). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Pięcek B. (2011). Sytuacja finansowa gmin objętych siecią Natura 2000 na tle regionu Zielone Płuca Polski i kraju. W: Bołtromiuk A. (red.). Uwarunkowania zrównoważonego rozwoju gmin objętych siecią Natura 2000 (s. 61–97). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Rocznik Statystyczny Województw 2014 r. GUS, Warszawa 2015.
Stanicka M., Kałamucka W., Mesuła M. (2013). Rozwój i charakterystyka sieci Natura 2000 na Lubelszczyźnie. Annales UMCS, Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 68 (1), 39–56.
Strategia marki Janów Lubelski zoom natury, Janów Lubelski 2013.
Strategia marki Zwierzyniec, http://www.bramyroztocza.pl/static/download/strategia%20Marki%20Zwierzyniec.pdf [dostęp: 04.06.2016].
Strategia rozwoju gminy Józefów na lata 2015–2030, Józefów 2015.
Strategia rozwoju lokalnego Gminy Janów Lubelski na lata 2014–2022, Janów Lubelski 2014.
Strategia rozwoju województwa lubelskiego na lata 2014–2020 (z perspektywą do 2030 r.). Urząd Marszałkowski w Lublinie, Lublin 2014.
Strategiczny Plan Terytorialno-Funkcjonalny w ramach inicjatywy „Aktywne Roztocze” do 2023 r. (Projekt, Lublin–Tomaszów Lubelski, grudzień 2015, http://www.tomaszow-lubelski.pl/upload/files/2016/2016_05/aktywne_roztocze_strategiczny_plan.pdf [dostęp: 04.06.2016].
Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie z dnia 12 stycznia 2015 r., publikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego, poz. 182, w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Uroczyska Lasów Strzeleckich PLH060099.
Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie z dnia 15 stycznia 2015 r., publikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Podkarpackiego, poz. 179, w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Tanwi PLH060097.
Zawora J., Zawora P. (2014). Stan finansów samorządowych u progu nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014–2020. Przedsiębiorstwo i Region, 6, 59–70.
Zegar J.S. (2010). Warunki środowiskowe a ekonomika gospodarstw rolnych. Wieś i Rolnictwo, 1 (146), 106–121.
Zwolińska-Ligaj M. (2013). Przedsiębiorczość na obszarach przyrodniczo cennych województwa lubelskiego. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 15 (4), 473–479.
Zwolińska-Ligaj M. (2015). Functional classification of rural areas in the Lubelskie voivodship including their natural values. Barometr Regionalny, 13 (1), 67–75.
Źródła internetowe:
http://www.gdos.gov.pl
http://www.lubelskie.pl
http://www.natura2000.gdos.gov.pl
https://bdl.stat.gov.pl