Unusual transformations of sickle-shaped knives made of Ożarów flint

Budziszewski, Janusz; Pyżewicz, Katarzyna

doi:0081-3834

Pobierz

Tytuł: Unusual transformations of sickle-shaped knives made of Ożarów flint

Abstrakt:

Three raw materials played the greatest role in the flintworking of the Samborzec group of the Mierzanowice culture. Chocolate flints were used to make small arrowheads, banded flints were used to make bifacial axe blades, sickleshaped knives were made from Ożarów flint. The latter were systematically transformed during their use, changing their shape and size. When the blade reached a length of about 11 cm, it could not be shortened any further. However, it was then also not possible to convert the specimen into some other core tool. For this reason, the conversion of sickle knives into other tools was something of an exception. Among the materials from the Małopolska Upland are only two flat bifacial axes made from fragments of damaged sickle-shaped knives from the Ożarów flint. These will be analysed in detail. The creation of these tools was possible due to unusual damage to the sickle-shaped knife (Samborzec) or was due to difficulties in obtaining good quality flint (Majkowice).

Bibliografia:

Balcer B. and Schild R. 1978a. A jednak sierpy! Z Otchłani Wieków 44/1, 44-48.
Balcer B. and Schild R. 1978b. Sierpem i głowę można uciąć…. Z Otchłani Wieków 44/2, 145-147.
Balcer B. and Schild R. 1980. Traces of Wear and Stone Tool Function: Do They Really Mean What They Show? In R. Schild (ed.), Unconventional Archaeology. New Approaches and Goals in Polish Archaeology. Wrocław: Ossolineum, 109-116.
Baron J. and Kufel-Diakowska B. 2013. Deposit of bifacial flint sickles from a late Bronze Age settlement in Korczowa, SE Poland. In J. Kolendo, A. Mierzwiński, S. Moździoch and L. Żygadło (eds), Z badań nad kulturą społeczeństw pradziejowych i wczesnośredniowiecznych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gedidze, w osiemdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, kolegów i uczniów. Wrocław: Institute of Archaeology and Ethnology PAS, 567-574.
Bąbel J. T. 2013a. Cmentarzyska społeczności kultury mierzanowickiej na Wyżynie Sandomierskiej. Część 1: Obrządek pogrzebowy. Rzeszów: Instytut Archeologii UR.
Bąbel J. T. 2013b. Cmentarzyska społeczności kultury mierzanowickiej na Wyżynie Sandomierskiej. Część 2: Źródła. Rzeszów: Instytut Archeologii UR.
Bąbel J. T. and Budziszewski J. 1978. Noże wielofunkcyjne! W sprawie ostrzy z Mierzanowic polemiki ciąg dalszy. Z Otchłani Wieków 44/2, 139-145.
Bibikov S. N. 1962. Iz istorii kamennykh serpov na yugo-vostoke Evropy. Sovetskaya arkheologiya 3/1962, 3-24.
Borkowski W. 1987. Neolithic and Early Bronze Age Heart-shaped Arrow-heads from the Little Poland Upland. In J. K. Kozłowski and S. K. Kozłowski (eds), New in Stone Age Archaeology (= Archaeologia Interregionalis 8). Warszawa, Kraków: Warsaw University, Jagiellonian University Cracow, 147-181.
Brzeziński W. ed. 2020. Kopalnie krzemienia na stanowisku „Za garncarzami” w Ożarowie. Warszawa: PMA, UKSW.
Budziszewski J. 1980. Der Ożarówer Feuerstein und die Probleme seiner Nutzung und Verteilung. In G. Weisgerber, R. Slotta and J. Weiner (eds), 5000 Jahre Feuersteinbergbau. Die Suche nach dem Stahl der Steinzeit (= Veröffentlichungen aus dem Deutschen Bergbau-Museum Bochum 22). Bochum: Deutschen Bergbau-Museum Bochum, 318-320.
Budziszewski J. 1991. Krzemieniarstwo ludności Wyżyny Środkowomałopolskiej we wczesnej epoce brązu. In J. Gurba (ed.), Schyłek neolitu i epoka brązu w Polsce Środkowowschodniej (materiały z konferencji) (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 6). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 181-208.
Budziszewski J. 2020. Wykorzystywanie krzemienia ożarowskiego w świetle materiałów osadniczych. In W. Brzeziński (ed.), Kopalnie krzemienia na stanowisku „Za garncarzami” w Ożarowie. Warszawa: PMA, UKSW, 265-275.
Budziszewski J. and Włodarczak P. 2011. Die schnurkeramischen Beile aus den kleinpolnischen Gräbern. In H.-J. Beier, R. Einicke and E. Biermann (eds), Dechsel, Axt, Beil & Co – Werkzeug, Waffe, Kultgegenstand? Aktuelles aus der Neolithforschung (= Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas 63, Varia neolithica 7). Langenweissbach: Beier & Baran, 55-64.
Dibble H. L. 1995. Middle Paleolithic Scraper Reduction: Background, Clarification, and Review of the Evidence to Date. Journal of Archaeological Method and Theory 2/4, 299-368.
Ginter B. and Kozłowski J. K. 1990. Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu. Warszawa: PWN.
Grużdź W. 2020. Kierunki produkcji w pracowniach nakopalnianych. In W. Brzeziński (ed.), Kopalnie krzemienia na stanowisku „Za garncarzami” w Ożarowie. Warszawa: PMA, UKSW, 191-197.
Grużdź W., Pyżewicz K. and Płaza D. K. 2017. Znalezisko dwóch sierpów z krzemienia ożarowskiego w Dwikozach, pow. sandomierski. Wiadomości Archeologiczne 68, 235-240.
Hyrchała A., Pyżewicz K. and Bartecki B. 2022. Flint sickles from graves of the Strzyżów culture, in the light of use-wear analysis. Sprawozdania Archeologiczne 74/1, 485-499.
Jørgensen S. 1985. Tree-felling with original Neolithic flint-axes in Draved Wood. Report on the experiments in 1952-54. Copenhagen: National Museum of Denmark.
Kadrow S. and Machnik J. 1997. Kultura mierzanowicka. Chronologia, taksonomia i rozwój przestrzenny (= Prace Komisji Archeologicznej 29). Kraków: PAN O/Kraków.
Kamieńska J. 1966. Sprawozdanie z badań archeologicznych w Samborcu, pow. Sandomierz, w 1964 roku. Sprawozdania Archeologiczne 18, 322-328.
Kamieńska J. and Kulczycka-Leciejewiczowa A. 1970. The Neolithic and early Bronze Age settlement at Samborzec in the Sandomierz district. Archaeologia Polona 12, 223-246.
Klekot E. 1988. Wytwórczość wczesnobrązowych siekier dwuściennych z krzemienia pasiastego. Warszawa (unpublished MA thesis held in the archives of the Faculty of Archaeology, University of Warsaw).
Libera J. 2001. Krzemienne formy bifacjalne na terenach Polski i zachodniej Ukrainy (od środkowego neolitu do wczesnej epoki brązu). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Machnik J. 1967. Materiały do prahistorii ziem polskich. Część 3: Epoka brązu. Zeszyt 1: Stosunki kulturowe na przełomie neolitu i epoki brązu w Małopolsce (na tle przemian w Europie Środkowej). Warszawa: IHKM PAN.
Migal W. 2022. Obvious non-obviousness. Bifacial sickles of banded flint. Sprawozdania Archeologiczne 74/1, 237-246.
Pyżewicz K. and Grużdź W. 2019. Zastosowanie krzemiennych sztyletów i noży sierpowatych z wczesnej epoki brązu. Wybrane przykłady z obszaru małopolsko-wołyńskiego. In M. Szmyt, P. Chachlikowski, J. Czebreszuk, M. Ignaczak and P. Makarowicz (eds), Vir Bimaris. Od kujawskiego matecznika do stepów nadczarnomorskich. Studia z dziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko (= Archaeologia Bimaris, Dyskusje 5). Poznań: Wydawnictwo UAM, 445-454.
Schmid V. C. 2022. Chaîne opératoire Approach. In Y. Tafelmaier, G. Bataille, V. Schmid, A. Talle and M. Will (eds), Methods for the Analysis of Stone Artefacts. An Overview. Wiesbaden: Springer, 27-35.
Serwatka K. 2020. Analiza geometryczno-morfometryczna sierpów z krzemienia ożarowskiego. In W. Brzeziński (ed.), Kopalnie krzemienia na stanowisku „Za garncarzami” w Ożarowie. Warszawa: PMA, UKSW, 223-227.
Suter P. J. 1993. Holme, Hirschgeweihfassungen und Steinbeilklingen. Gedanken zur Entwicklung des neolithischen Beiles im schweizerrrischen Mittelland. Jahrbuch der Schweizerischen Gesellschaft für Ur- und Frühgeschichte 76, 27–44.
Van Gijn A. L. 1988. The use of Bronze age flint sickles in the Netherlands. A preliminary report. In S. Beyries (ed.), Industries lithiques. Tracéologie et technologie (= British Archaeological Reports International Series 411). Oxford: BAR, 197-218.
Van Gijn A. 2010. Flint in Focus. Lithic Biographies in the Neolithic and Bronze Age (= Monograph – Leiden University). Leiden: Sidestone Press.
Winiger J. 1981. Ein Beitrag zur Geschichte des Beils. In R. Degen (ed.), Zürcher Seeufersiedlungen. Von der Pfahlbau-Romantik zur modernen archäologischen Forschung (= Helvetia Archaeologica 45/48). Basel: Benno Schwabe, 161-188.
Włodarczak P. 2017. Małopolska at the beginning of the Bronze Age (2000-1600 BC). In U. Bugaj (ed.), The Past Societies 3: 2000-500 BC. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 50-85.
Wolski D. 2020. Krzemieniarstwo wczesnobrązowe w Małopolsce w świetle analizy wybranych źródeł. Perspektywa traseologiczna (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 42). Rzeszów: Instytut Archeologii UR.