Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences ; Polish Academy of Sciences. Łódź Branch
Archaeological research in relation to Jewish cemeteries is rarely undertaken, which is why any excavations, often carried out on the occasion of investments, are extremely valuable. The excavations in the area of two Masovian cemeteries, in Bródno in Warsaw and in Węgrów, were also of a verification nature. In Bródno, an attempt was made to mark the southern border of the cemetery, and in Węgrów, an attempt was made to establish the existence of a cemetery, the extent of which is not visible in the field. In both cases, archaeological research was carried out in cooperation with the Rabbinical Commission for Cemeteries and in accordance with the guidelines considering the attitude of Judaism to human remains. Based on source and religious texts, a set of features has also been created that help in identifying burials (and cemeteries).
Metryka… – Archiwum Główne Akt Dawnych. Metryka Koronna. Księga wpisów, 296, fol. 84v-85.
Bielski M. (Marcin Wolski herbu Prawdzic) 1564. Kronika. tho iesth, Historya Swiata na sześc wiekow, a cżterzy Monarchie, rozdźielona z rozmaitych Historykow, tak w swiętym pismie Krześćijańskim Zydowskim, iako y Pogańskim, wybierana y na Polski ięzyk wypisana dosthathecżniey niż pierwey, s przydanim wiele rzecży nowych: Od pocżatku Swiata, aż do tego roku, ktory sie pisze 1564. s Figurami ochędożnymi y własnymi. Digitized version available on-line: http://www.wbc.poznan.pl/
Baliński M., Lipiński T. 1886. Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana 3. Warszawa.
Berger J. 1969. Z dziejów Targówka. “Rocznik Warszawski” 9, 61-85.
Bergman E., Sienkiewicz O. (eds.) 2000. Żydzi Warszawy. Materiały konferencji w Żydowskim Instytucie Historycznym w 100 rocznicę urodzin Emanuela Ringelbluma. Warszawa.
Bielawski K. 2020. Zagłada cmentarzy żydowskich. Biblioteka „Więzi” 359. Warszawa.
Bis M. 2023. The State of Archaeological Research on Jewish Cemeteries in Central Europe. New Approach. “Fasciculi Archaeologiae Historicae” 36, 29-62.
Bis M., Skóra K. 2023. Perspectives archéologiques sur les cimetières juifs d’Europe centrale. In: P. Salmona, Ph. Blanchard, E. Sagasser (eds.), Archéologie du judaïsme en Europe. Paris, 309-326.
Bis W., Więckowski W. 2017. Cmentarz żydowski w Węgrowie w świetle sondażowych badań archeologicznych. “Rocznik Liwski” 11, 109-129.
Bleich J. D. 2002. Judaism and Healing: Halakhic Perspectives. Jersey City.
Borowska-Strugińska B. 2005. Uwagi na temat niektórych elementów obrządku pogrzebowego ludności żydowskiej pochowanej na cmentarzysku w Brześciu Kujawskim. In: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (eds.), Do, ut des – dar, pochówek, tradycja. Funeralia Lednickie 7. Poznań, 233-237.
Borzymińska Z. 2014. Szmul Zbytkower i jego Chewra Kadisza (Święte Bractwo). In: Z. Borzymińska (ed.), Odkrywanie żydowskiej Pragi. Studia i materiały. Warszawa.
Burchard P. 1990. Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa.
Fijałkowski P. 1988. Obrządek pogrzebowy Żydów Polski w okresie nowożytnym w świetle badań archeologicznych. Warszawa. Unpublished MA thesis deposited in the Archive of the Faculty of Archaeology UW.
Fijałkowski P. 1989. Obrządek pogrzebowy Żydów Polskich w świetle badań archeologicznych. O potrzebie badań archeologicznych nad historią i kulturą Żydów w Polsce. “Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1989(3)(151), 25-42.
Fijałkowski P. 2003. Obrzędy pogrzebowe Żydów Polskich w XVI-XIX w. w świetle badań archeologicznych. In: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (eds.), Kobieta – Śmierć – Mężczyzna. Funeralia Lednickie 5. Poznań, 361-373.
Fijałkowski P. 2014. Uchwytne archeologicznie elementy żydowskiego obrządku pogrzebowego na ziemiach polskich w XVI-XIX w. Konfrontacja ze źródłami historycznymi i etnograficznymi. “Kwartalnik Historii Żydów” 2014(1), 60-98.
Fijałkowski P. 2016. Warszawska społeczność żydowska w okresie stanisławowskim 1764-1795. Rozwój w dobie wielkich zmian. Warszawa.
Fuks M. 2008. Żydzi w Warszawie. Warszawa.
Goldstein Z. 2006. The Jewish Mourner’s Companion: Guidance, Comfort, Liturgy. North Miami, Florida.
Grabowski J. 2018. Powiat węgrowski. In: B. Engelking, J. Grabowski (eds.), Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski 1. Warszawa, 383-546.
Hajduk M. 1993. Cmentarze żydowskie w badaniach archeologicznych. Podsumowanie dotychczasowego stanu badań. Warszawa. Unpublished MA thesis deposited in Archiwum Wydziału Archeologii UW.
Hońdo L. 2006. Nowy cmentarz żydowski w Krakowie. Kraków.
Jagielski J. 1986. Ratunek dla cmentarza. “Spotkania z Zabytkami” 1986(5) (27), 46.
Kazimierski J. 1970. Z dziejów Węgrowa w XV-XVII wieku. “Rocznik Mazowiecki” 3, 267-282.
Kołodziejczyk A. 1991. Między powstaniami. In: A. Kołodziejczyk, T. Swat (eds.), Węgrów. Dzieje miasta i okolic w latach 1441-1944. Węgrów, 126-148.
Komski A., Kurasiński T., Skóra K. 2014. Kłódki ze zniszczonego cmentarza sanockiego. Przyczynek do badań nad żydowską obrzędowością pogrzebową w przeszłości. “Rocznik Sanocki” 11, 49-62.
Kurier… 1877. “Kurier Warszawski” 1877, W. Szymanowski (ed.), No 80, 3.
Kurier… 1882. “Kurier Warszawski” 1882, W. Szymanowski (ed.), No 291, 3.
Kurier… 1885. “Kurier Warszawski” 1885, W. Szymanowski (ed.), No 21b, 3-4.
Majewski J. S., Urzykowski T. 2010. Spacerownik po warszawskich cmentarzach. Warszawa.
Menachemson N. 2007. A Practical Guide to Jewish Cemeteries. Bergerfield, New Jersey.
Michałowska 1992. Szmul Jakubowicz Zbytkower. “Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1992(2-3) (162-163), 79-90.
Mórawski K. 2014. Judaica warszawskie. Warszawa.
Nowogórski P., Kowalska J. 2000. Mauzoleum Bera Sonenberga na cmentarzu żydowskim w Warszawie (cz. 1). “Studia Judaica” 3(2), 277-288.
Nussbaum H. 1881. Szkice historyczne z życia Żydów w Warszawie od pierwszych śladów ich pobytu w tem mieście do chwili obecnej. Warszawa.
Okulus W. n.d. Największa tragedia w dziejach Węgrowa. In: Relacje. Zeznania ocalałych. Sygn. 301/6043. Typescript of the account kept in the archives of the Jewish Historical Institute in Warsaw.
Paszkiewiczowie H. and P., Krajewska M. 1992. Cmentarze żydowskie w Warszawie. Warszawa.
Piotrowski M. 1987. Próba interpretacji obrządku pogrzebowego ludności żydowskiej na podstawie badań archeologicznych w Wyszogrodzie. “Rocznik Mazowiecki” 9, 213-240.
Potocki A. 2002. Żydzi rymanowscy. Krosno.
Przysuskier L. 1936. Cmentarze żydowskie w Warszawie. Przewodnik ilustrowany. Warszawa.
Ringelblum E. 1932. Żydzi w Warszawie. Część pierwsza. Od czasów najdawniejszych do ostatniego wygnania w r. 1527. Warszawa.
Santana Falcon I., Mantero Tocino A. 1995. La muerte en la aljama Judía de Sevilla. In: I. Santana Falcon (ed.), De la muerte en sefarad. La excavación arqueológica en la nueva sede. Sevilla, 81-108.
Schiper I. 1932. Sztuka plastyczna u Żydów dawnej Rzeczypospolitej. In: I. Schipfer, A. Tartakower, A. Hafftka (eds.), Żydzi w Polsce odrodzonej: działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna 1. Warszawa, 308-336.
Schiper I. 1938. Cmentarze żydowskie w Warszawie. Warszawa.
Skóra K. 2023. “Houses of Graves” of Central Europe: Archaeology on Jewish Burial Rituals. “Fasciculi Archaeologiae Historicae” 36, 63-97.
Słucki N. 1961. Dzieje osadnictwa żydowskiego w Węgrowie. In: M. Tamir (ed.), Węgrów. Księga Pamięci. Tel Awiw.
Stawiarski B. 2010. Cmentarze Żydów aszkenazyjskich w średniowieczu. Przykład Wrocławia. In: K. Wachowski ed.), Średniowieczne i nowożytne nekropolie Wrocławia, cz. 1. Wratislavia Antiqua 12. Wrocław, 261-290.
Swat T. 1991. Węgrów za Radziwiłłów (1593-1664). In: A. Kołodziejczyk, T. Swat (eds.), Węgrów. Dzieje miasta i okolic w latach 1441-1944. Węgrów, 26-43.
Tarjag Micwot 2000 – Tarjag Micwot. 613 przykazań judaizmu. Kraków.
Wiśniewski T. 2009. Nieistniejące mniejsze cmentarze żydowskie. Rekonstrukcja Atlantydy. Warszawa.
Więcek M. 2016. Lokalizacja hut szkła na (pod)warszawskim Targówku. “Szkło i Ceramika” 3, 19-22.
Wójtowicz W. J. 1936. Dzieje Pragi warszawskiej od czasów najdawniejszych do obecnych. Warszawa.
Żor-Żor 1916. Żydzi na Pradze (od r. 1776 do chwili obecnej). “Echo Pragi” 20, 165.
Mapa Taktyczna Polski, Wojskowy Instytut Geograficzny, pas 39, słup 34, skala 1:100 000, Warszawa 1937.
Mapa Taktyczna Polski, Wojskowy Instytut Geograficzny, pas 39, słup 32H, skala 1:25 000, Warszawa 1931. Reprodukcja bez zmian Zakłady Kartograficzne Sztabu Generalnego w 1951.
Białkowska M. 2011. Śladami starszych braci: kirkuty – “Przewodnik Katolicki” 2011(4). Available on-line: https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2011/Przewodnik-Katolicki-4-2011/Archidiecezja-Gnieznienska/Sladami-starszych-braci-kirkuty
Bava Batra. Talmud. Nezikim. Available on-line: https://www.sefaria.org/Bava_Batra?tab=contents
The Bible – The Holy Bible, English Standard Version 2001. Available on-line: https://www.academic-bible.com
Yoreh De’ah. Halakha. Shulchan Aruch – Available on-line: https://www.sefaria.org/Shulchan_Arukh,_Yoreh_De’ah?tab=contents
Fasciculi Archaeologiae Historicae
oai:rcin.org.pl:240818 ; 0860-0007 ; e-ISSN: 2719-7069 ; doi:10.23858/FAH36.2023.005
IAiE PAN, call no. P III 348 ; IAiE PAN, call no. P III 349 ; IAiE PAN, call no. P III 368 ; click here to follow the link
Creative Commons Attribution BY 4.0 license
Copyright-protected material. [CC BY 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 4.0 license, full text available at: ; -
Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences
Library of the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences
Mar 24, 2024
Mar 24, 2024
46
https://rcin.org.pl./publication/277105
Sugalska, Magdalena
Limisiewicz, Aleksander Kichler, Jerzy Jabłońska, Agnieszka
Ginter, Artur Ginter, Judyta
Lenarczyk, Szymon Kowarska, Zofia
Duchniewski, Bogusław