Miasta podzielone i pogranicza w studiach socjologicznych – o wyzwaniach i kierunkach badawczych

Dolińska, Kamilla; Kajta, Justyna; Makaro, Julita; Niedźwiecka-Iwańczak, Natalia; Opiłowska, Elżbieta

doi:1429-0618

Pobierz

Tytuł: Miasta podzielone i pogranicza w studiach socjologicznych – o wyzwaniach i kierunkach badawczych

Abstrakt:

W ostatnich latach granice znalazły się w centrum zainteresowania zarówno badaczy wielu dyscyplin, jak i opinii publicznej. Propagowana po upadku „żelaznej kurtyny” optymistyczna wizja świata bez granic okazała się iluzją. Kryzys migracyjny, brexit czy pandemia koronawirusa pokazały, że granice wciąż są ważnym instrumentem polityki państwa. Celem niniejszego artykułu jest próba refleksji nad nowymi trendami w socjologii pogranicza, w szczególności nad wykorzystaniem koncepcji narracji w studiach miejskich. Artykuł jest wynikiem warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”, które odbyły się w dniach 15–16 października 2020 r. w Ośrodku Badań Regionalnych i Obszarów Pogranicza w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Tekst przedstawia syntezę najważniejszych wniosków z obrad, a jednocześnie omawia nowe kierunki badań i wyzwania związane z analizą pograniczy i zlokalizowanych w nich miast podzielonych

Bibliografia:

Bauman Z. 1996. Tourists and vagabonds: heroes and victims of postmodernity, Reihe Politikwissenschaft /Institut für Höhere Studien, Abt. Politikwissenschaft, 30. Wien: Institut für Höhere Studien (IHS), 1–15. https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0168-ssoar-266870
Beck U. i Grande U. 2006. Europa kosmopolityczna Społeczeństwo i polityka w drugiej nowoczesności. Warszawa: Scholar
Bierwiaczonek K., Dymnicka M., Kajdanek K. i Nawrocki, T. 2017. Miasto Przestrzeń Tożsamość. Studium trzech miast Gdańsk, Gliwice, Wrocław. Warszawa: Scholar
Brambilla Ch. 2015. Exploring the critical potential of the borderscapes concept. Geopolitics 20(1), 14–34
Dolińska K. i Makaro J. 2020. O rodzeniu się wielokulturowości z transgraniczem w tle. Na przykładzie pandemii COVID-19 (i jej skutków) w miastach podzielonych. Przegląd Zachodni 4/2020, 225–243
Dolińska K., Makaro J. i Niedźwiecka-Iwańczak N. 2018. Cud pogranicza? Zgorzelczanie, gubinianie i słubiczanie o życiu w miastach podzielonych. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos
Gerst D., Klessmann M. i Krämer, H. (eds.) 2021. Grenzforschung. Handbuch für Wissenschaft und Studium. Baden-Baden: Nomos
Hirschhausen von B. 2020. Granice fantomowe. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 144–157
Kasperek B. i Olszewski M. 2020. Społeczno-gospodarcze skutki zamknięcia polsko-czeskiej granicy dla pracowników transgranicznych w Euroregionie Śląsk Cieszyński w związku z pandemią COVID-19, http://www.olza.pl/pl/pliki-do-pobrania/, 30.04.2021
Kłopot S. 2019. Wrocławska socjologia miasta w latach 2009–2019. [W:] E. Wojtaś i J. Wojtaś (red.) Wrocławskie reminiscencje socjologiczne. Kontynuacje. Wrocław: D1 CUBA, 125–135
Kurcz Z. 2020. Socjologia pogranicza. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 389–399
Makaro J. 2020. Miasta podzielone. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 218–229
Niedźwiecka-Iwańczak N. 2020. Pogranicze. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 283–294
Ohmae K. 2008. The End of the Nation State. [W:] F. J. Lechner i J. Boli (eds.), The Globalization Reader. Malden: Blackwell Publishing, 223–227
Olszewski M. 2020. Model Komunikacji w Sytuacjach Kryzysowych Model Krizové Komunikace, http://www.olza.pl/pl/dzialalnosc-statutowa/publikacje/16/, 30.04.2021
Opiłowska E. 2021. The Covid-19 crisis: the end of a borderless Europe? European Societies 23(sup1), 589–600. DOI: 10.1080/14616696.2020.1833065
Paasi, A. 2009. Bounded spaces in a ‘borderless world’: border studies, power and the anatomy of territory. Journal of Power 2 (2), 213–234. DOI: 10.1080/17540290903064275
Raczyk A. 2020. Delimitacja obszarów pograniczy. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 56–63
Słomczyński K. M. 2014. Empiryczne analizy porównawcze w badaniach pogranicza. [W:] M. Zielińska, B. Trzop (red.), Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza i centra współczesnej Europy. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 87–99
Van Houtum H. i van Naerssen T. 2002. Bordering, Ordering and Othering. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie 93(2), 125–136
Wassenberg B. i Reitel B. (red.) 2020. Critical Dictionary of Borders, Cross-Border Cooperation and European Integration. Bruksela: Peter Lang
Wille C. i Weber F. 2020. Analyzing border geographies in times of Covid-19. [W:] G. Mein and J. Pause (esd.) Self and Society in the Corona Crisis. Perspectives from the Humanities and Social Sciences. Melusina Press
Wille C. 2021. Vom processual shift zum complexity shift: Aktuelle analytische Trends der Grenzforschung. [W:] D. Gerst, M. Klessmann i H. Krämer (eds.), Grenzforschung. Handbuch für Wissenschaft und Studium. Baden-Baden: Nomos, 106–120
Wilson T. M. i Donnan H. (eds.) 2012. A Companion to Border Studies. Chichester: Wiley-Blackwell
Bierwiaczonek K. 2020. Miasto jako struktura społeczno-przestrzenna – przestrzenie publiczne i ich znaczenie, narracje miejskie, tożsamość miasta i jego mieszkańców. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”
Kaczmarek J. i Rogowski Ł. 2020. Projekt “DE-RE-BORD. Socio-spatial transformations in German-Polish “interstices”. Practices of debordering and rebordering”. Wyzwania badania terenów przygranicznych i miast podzielonych, metodologia badań wizualnych i mobilnych. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”
Kulas P. 2020. Koncepcja narracji jako kategorii teoretycznej i empirycznej. Socjologiczne ujęcie narracji w kontekście innych dyscyplin. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”
Zenderowski R. 2020. Nikdo nic nevi, czyli krótka historia czesko-cieszyńskiego słupa granicznego. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”