Tajemnica śmierci Stefana Batorego : aspekty medyczne

Skowronek, Rafał; Pałasz, Artur

Pobierz

Tytuł: Tajemnica śmierci Stefana Batorego : aspekty medyczne

Abstrakt:

The cause of King Stephen Bathory’s death was the subject of many scholarly analyses, both after his death and in later centuries. Hypotheses concerning the cause of the king’s death can be divided into two groups: one is the hypothesis of violent death, and the second is the death due to illness. The literature is definitely dominated by the former. After the king’s death, an autopsy was carried out. This event, from which a written account has been preserved, is considered the symbolic beginning of pathological anatomy and forensic medicine in Poland. Among the possible causes of his morbid death, the following were considered: the death due to renal failure (uremia) resulting from the polycystic kidney disease, cardiovascular death in the course of advanced, unstable coronary disease (angina pectoris), and death in the course of a neurological disease (sudden death of a person who has epilepsy, stroke). On the other hand, possible causes of sudden death included poisoning and fat embolism after trauma. This study aimed to determine the cause of Stephen Bathory’s death (1533–1586) from a medical perspective based on available written sources. Having analysed the sources mentioned above, and based on the current medical knowledge, it is possible that the most probable cause of death was complex, i.e. caused by both coexisting chronic lesions (with kidney pathology playing a predominant role) and the consequences of a trauma suffered in the last period of his life.

Bibliografia:

Adamek Dariusz (red.), Wybrane zagadnienia patologii klinicznej, Kraków 2015
Besala Jerzy, Tajemnicze dzieje Polski. Wątki magiczne i tragiczne, Warszawa 2008–2014
Besala Jerzy, Stefan Batory, wyd. 2 popr. i uzup., Poznań 2010
Borkowska Urszula, Dynastia Jagiellonów w Polsce, Warszawa 2011
Domagała Wenancjusz (red.), Stachury i Domagały Patologia znaczy słowo o chorobie. Tom II, wyd. III. Kraków 2019
Dr X. H., O zgonie Stefana Batorego, „Przyjaciel Ludu” 12 i 13, Leszno 1837
Dudziński Witold, Choroba i śmierć Stefana Batorego, „Wiadomości Lekarskie” 30, 1977, nr 24, s. 1923–1925
Dzienniak Anna, Kołodziej Izabela, Sabat Daniel, Analiza przyczyn zgonu króla Stefana Batorego na podstawie dawnych i obecnych opracowań, „Studium Vilnense A” 12, 2015, s. 96–100
Giedroyć Franciszek, Przyczyna zgonu króla Stefana Batorego, „Przegląd Historyczny” 2, 1906, z. 1, s. 143–156; z. 2, s. 277–290
Gulczyński Jacek, Wybrane aspekty historyczne rozwoju anatomii patologicznej ze szczególnym uwzględnieniem sekcji zwłok, rozprawa doktorska przyg. pod kierunkiem dr hab. Ewy Iżyckiej-Świeszewskiej, prof. nadzw., Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2016
Jankowski Tadeusz, Śmierć Stefana Batorego w Grodnie, Grodno 1930
Knot Andrzej, Dwór lekarski Stefana Batorego, „Archiwum Historii i Filozofii i Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych” 8, 1928, 2, s. 151–207
Kraushar Aleksander, Czary na dworze Batorego. Kartka z dziejów mistycyzmu w XVI wieku, jako przyczynek do charakterystyki króla Stefana, Kraków 1888
Kubicki Janusz, Żony królów i władców Polski. Historia i medycyna, Opole 2012
Kumar Vinay, Abbas Abul K., Aster Jon C., Robbins Patologia, wyd. 10, Wrocław 2019
Marcinkowski Tadeusz, A new appraisal of the death cause of King Stefan Batory, „Materia Medica Polona” 23, 1991, nr 3, s. 233–235
Marcinkowski Tadeusz, Medycyna sądowa dla prawników, Szczytno 2010
Pawiński Adolf, Zgon króla, „Tygodnik Ilustrowany” 8, 1886, 206, s. 371–373
Pawłowska-Kubik Agnieszka, „Śmierć Stefana Jegomości króla polskiego w Grodnie 12 Decembra Anno Domini 1586 (Prawdziwa sprawa o chorobie i śmierci nieboszczyka Stefana Batorego króla polskiego)” – źródło do losów Stefana Batorego i historii medycyny, „Studia Źródłoznawcze” 56, 2018, s. 137–153
Pérez-Martínez Cristina, Prieto-Bonete Gemma, Pérez-Cárceles María D., Luna Aurelio, Usefulness of protein analysis for detecting pathologies in bone remains, „Forensic Science International” 258, 2016, s. 68–73
Pragłowski Tadeusz, Choroby i śmierć króla Stefana Batorego w nowym naświetleniu, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 18, 1968, nr 1, s. 147–159
Sakashita Mai, Sakashita Shingo, Sakata Akiko, Uesugi Noriko, Ishige Kazunori, Hyodo Ichinosuke, Noguchi Masayuki, An autopsy case of non–traumatic fat embolism syndrome, „Pathology International” 67, 2017, nr 9, s. 477–482
Scheuring Herman Zdzisław, Czy królobójstwo? Krytyczne studium o śmierci króla Stefana Wielkiego Batorego,Londyn 1964
Szczucki Lech, U źródeł legendy o otruciu Stefana Batorego, w: Kultura staropolska – kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Stanisław Bylina et al. Warszawa 1997, s. 297–303
Szpilczyński Stanisław, Sprzeczności renesansowej medycyny w świetle polemiki Simoniusza z Bucellą po zgonie króla Stefana Batorego, „Archiwum Historii Medycyny” 40, 1977, z. 3, s. 291–296
Walter Franciszek, Choroby i zgon Króla Stefana Batorego w świetle narady lekarskiej, Lwów 1934
Wyrobek Emil, Jaka była przyczyna tak szybkiej śmierci króla Stefana Batorego, „Ilustrowany Kurier Codzienny” 16 XII 1929, dod.: „Kurier Literacko-Naukowy”, s. 1–2
Zakrzewski Walenty, Stefan Batory, przegląd historii jego panowania i program dalszych nad nią badań, Kraków 1887
Torres Vincente. E., Watson Michael L., Polycystic kidney disease: antiquity to the 20th century, „Nephrology, Dialysis, Transplantation” 13, 1998, nr 10, s. 2690–2696