Subtitle:

Ethnologia Polona 41 (2020)

Publisher:

Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences

Place of publishing:

Warsaw

Description:

24 cm

Type of object:

Journal/Article

Abstract:

The paper analyses the changes of food behaviours in post-1945 Poland in the context of socialist modernization. It is focused on both discourses and everyday practices. After 1945 Poland was a nearly mono-ethnic rural society which experienced fast modernization, industrialization and urbanization. The communist authorities who promised social justice and universal prosperity faced a problem of painful food shortages. This resulted from the aftermaths of war, and later was a by-product of the socialist economy. Thus, dietary education became an important strategy in the effort to feed the new socialist Poland. Special institutions and agendas were established to modernize eating habits according to the “rational”, “scientific” bases of the communist project of modernization. Up until the late 1970s, expert dietary advice promoted pre-prepared food, canned and frozen products, vegetables and meat consumption. Food columns in women’s magazines, advice books and adverts presented the model of a modern cuisine, which was in the first place healthy, but also urban. Official food policies affected everyday practices and, by the end of the 1970s, experts identified a process of the denaturalization of food in rural areas. This changed during the crisis of the 1980s, when “traditional” recipes came to be appreciated as simple and “natural”. The analysis of expert and popular discourses (women’s magazines, medical literature), as well as of personal narratives (personal diaries, memoirs, letters to the editor) shows the changing meanings of food, and their connections to processes of urbanization and social advancement which were elements of a socialist modernization which was not too different from the western modernity of the time

References:

Adamusowa, Józefa. 1950. “Wytyczne pracy Działu Gospodarstwa Domowego na rok 1950.” Nasza Praca 5, 28–31
Atwood, Lynn. 1999. Creating the New Soviet Woman: Women’s Magazines as Engineers of Female Identity, 1922–53. London: Macmillan Press
Biernacka, Krystyna. 1964. “Praktyczna Pani.” Gospodarstwo Domowe 1, 62–66
Biernatowska, Maria. 1946. “Ryby morskie źródłem naszego zdrowia.” Żywienie Zbiorowe 1, 3–4
Bitter, Cecylia 1965. “Kuchnie domowe – nowy typ zakładu gastronomicznego.” Przegląd Gastronomiczny 2, 5–6
“Błyskawiczne zupy 1974.” Przyjaciółka 2, 11
Bober, Salomea. Pamiętnik 31, AAN
Bracewell, Wendy. 2012. “Eating up Yugoslavia: cookbooks and consumption in socialist Yugoslavia.” In Communism Unwrapped. Consumption in Cold War Eastern Europe, edited by P. Brenn and M. Neuburger, 169–196, Oxford: Oxford University Press
Brown, Kate. 2001. “Gridded lives: why Kazakhstan and Montana are nearly the same place.” The American Historical Review, 106 (1), 17–48
Brzostek, Błażej. 2010. PRL na widelcu. Warszawa: Wydawnictwo Baobab
Burnett, John and Derk J. Oddy. 1996. The Origins and Development of Food Policies in Europe. London: Leicester University Press
Calic, Marie-Janine, Dietmar Neutatz and Julia Obertreis, eds. 2011. The Crisis of Socialist Modernity The Soviet Union and Yugoslavia in the 1970s. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht
Ciemniewska, Władysława. 1959. “O kursach na wsi (Pomówmy o naszej pracy).” Gospodarstwo Domowe 3, 16–17
“Co podamy?” 1950. Przyjaciółka 36, 14
Czajka, Jan. 1956. “O racjonalne zorganizowanie żywienia zbiorowego na wsi uspołecznionej.” Przemysł Gastronomiczny 8, 1–2
Czarnecka, I. 1950. “Plan pracy Wydziału Gospodarstwa Domowego na rok 1950.” Nasza Praca 13, 57–61
Czekalski, Tadeusz. 2011. “Przedsiębiorstwa żywienia zbiorowego w realiach PRL: model żywienia zbiorowego w warunkach przyspieszonej modernizacji i jego realizacja.” Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica 5, 78–90
Czerny, Zofia. 1949. “Zasady układania jadłospisów.” Żywienie Człowieka 3–4, 15–17
Tryfan, Barbaraed. 1975. Czyste wody moich uczuć. Wspomnienia kobiet wiejskich. Warszawa: Książka i Wiedza
Ćwiek-Ludwicka, Kazimiera and Marta Gromulska. 2018. “Rozwój nauk o żywności i żywieniu w 100-letniej historii Państwowego Zakładu Higieny w Polsce.” Przegląd Epidemiologiczny 4, 537–547
Dłużniewska, Krystyna. 1973. “Metodyka i wyniki badań lekarskich nad sposobem odżywiania wiejskiej ludności w województwie krakowskim.” In Pożywienie ludności wiejskiej, edited by A. Kowalska- Lewicka, 77–87, Kraków: Muzeum Etnograficzne
Dłużniewski, Witold. 1950. “Bary mleczne.” Żywienie Zbiorowe 5, 10–12
“Dania rybne we Wrocławiu.” 1950. Żywienie Zbiorowe 5, 21
Fehérváry, Kristina. 2013. Politics in Color and Concrete: Socialist Materialities and the Middle Class in Hungary. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press
Freedman, Paul.2013. “Luxury dining in the later years of the German Democratic Republic.” In Becoming East German: Socialist Structures and Sensiblities after Hitler, edited by Mary Fulbrook and Andrew Port, 179–200, New York: Berghahn Books
“Frytki na naszym stole.” 1979. Przyjaciółka 36, 14
F.Z. 1978. “Na sylwestra z różnych stron świata.” Przyjaciółka 1, 12
“Gotujemy.” 1948. Przyjaciółka 12, 9
Gulbicka, Bożena. 1987. Denaturalizacja spożycia żywności w indywidualnych gospodarstwach chłopskich w Polsce. Warszawa: Centrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej
Hebdzyńska, Zofia. 1956. “Analiza wykonania zadań w okresie planu sześcioletniego.” Przemysł Gastronomiczny 4, 3–5
Iwaszkiewicz, E. 1949. “Zadania żywnościowe na tle rozbudowy gospodarczej kraju.” Żywienie Człowieka 1–2, 2–3
J.K. 1966. “Najczęstsze choroby współczesnej cywilizacji.” Przegląd Gastronomiczny 3, 16–17
Jacobs, Adrianne K. 2015. The Many Flavors of Socialism: Modernity and Tradition in Late Soviet Food Culture, 1965–1985 (dissertation)
Jarosz, Dariusz. 1998. Polityka władz komunistycznych w latach 1948–1956 a chłopi. Warszawa: DIG
Jaroszuk, Anna. 2012. “Pół wieku z ‘Kuchnią polską’ Stanisława Bergera.” In Antropologia praktyk kulinarnych. Szkice, edited by Roman Chymkowski, Anna Jaroszuk and Małgorzata Mostek, 226–239, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Jóźwiak, Joanna. 2004. “O ideologizacji jedzenia w okresie PRL (na przykładzie książek kucharskich).” Dyskurs 1, 225–237
Kałwa, Dobrochna. 2015. “Post-Stalinist Backlash in Poland.” Clio 41 (1), 165–174
Keating, Marzena. 2018. Power of Discourse: Cookbooks in the People’s Republic of Poland, Dublin Gastronomy Symposium “Food and Power”
Kennedy, Michael D. 1998. Professionals, Power and Solidarity in Poland. A Critical Sociology of Soviet-type Society. Cambridge: Cambridge University Press
Kęcik, Kazimiera. 1975. Z konkursu na pamiętniki kobiet polskich, AAN
Klich-Kluczewska, Barbara. 2017. “Biopolitics and (non-)modernity. Population micro-policy, expert knowledge and family in late-communist Poland.” Acta Poloniae Historica 115, 151–174
Knauff, Stanisław. 1949. “Kilka uwag o rynku mięsnym.” Żywienie Człowieka 3–4, 1–3
Knauff, Stanisław. 1946. “Słowo wstępne.” Żywienie Zbiorowe 1, 1–2
Kochanowski, Jerzy. 2010. Tylnymi drzwiami: “Czarny rynek” w Polsce 1944–1989. Warszawa: Wydawnictwo Neriton
Konieczna, Wanda. 1978. “Stan odżywienia dzieci w wieku szkolnym.” Gospodarstwo Domowe 1, 9–10
“Kronika przedsiębiorstw.” 1966. Przegląd Gastronomiczny 2, 19
“Kurze udko tańsze niż kotlet schabowy.” 1964. Przegląd Gastronomiczny 3, 19
Lakhtikova, Anastasia, Brintlinger, Angela, and Glushchenko Irina, eds. 2019. Seasoned Socialism: Gender and Food in Late Soviet Everyday Life. Bloomington: Indiana University Press
Łoś, Janusz. 1950. “Dieta mięsna, czy bezmięsna.” Żywienie Zbiorowe 1–2, 4–8
Massino, Jill. 2012. “From black caviar to blackouts. Gender, consumption and lifestyle in Ceaușescu’s Romania.” In: Communism Unwrapped. Consumption in Cold War Eastern Europe, edited by Pauline Brenn and Mary Neuburger, 225–253, Oxford: Oxford University Press
McCracken, Ellen. 1993. Decoding Women’s Magazines. From Mademoiselle to Ms. London: Palgrave Macmillan
Narojek, Lucyna and Maria Szczygłowa. 1974. “Zwyczaje żywieniowe a sposób żywienia.” Żywienie Człowieka 2, 115–119
Niedziałek, Zbigniew and Krystyna Żelazna. 1974. “Rozwój żywienia zbiorowego w Polsce w latach 1950–1972.” Żywienie Człowieka 3, 227–238
Nowak, Barbara. 2004. Serving Women and the State. The League of Women In Communist Poland. Dissertation. Ohio State University
Patterson, Patrick. 2011. Bought and Sold. Living and Losing the Good Life in Socialist Yugoslavia. Ithaca and London: Cornell University Press
Pence, Katherine. 2012. “Grounds for discontent? Coffee from the black market to the Kaffeeklatsch in the GDR.” In Communism Unwrapped. Consumption in Cold War Eastern Europe, edited by Pauline Brenn and Mary Neuburger, 197–225, Oxford: Oxford University Press
Perspektywiczne kierunki działalności naukowo-badawczej Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie. 1969. Warszawa: Wydawnictwa IŻIŻ
Plewniak, Maria. 1950. Racjonalne żywienie w ciągu dnia. Żywienie Zbiorowe 1–2, 14–15
Porter-Szűcs, Brian. 2020. “Conceptualizing consumption in the Polish People’s Republic.” In The Socialist Good Life: Desire, Development, and Standards of Living in Eastern Europe, edited by Cristofer Scarboro, Diana Mincyte and Zsuzsa Gille, 82–103, Bloomington: Indiana Univeristy Press
“Puree ziemniaczane ‘Perła’ (advert).” 1980. Zwierciadło 34, 16
Reid, Susan. 2002. “Cold War in the kitchen: gender and the de-Stalinization of consumer taste in the Soviet Union under Khrushchev.” Slavic Review 62 (2), 211–252
Reid, Susan. 2013. “This is tomorrow! Becoming a consumer in the Soviet sixties.” In The Socialist Sixties. Crossing Borders in the Second World, edited by Annie E. Gorsuch and Diane P. Koenker, Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press
Rusiecki, Władysław. 1974. “Cele i zadania czasopisma Żywienie Człowieka.” Żywienie Człowieka 1, 3–5
Rutkowska, Janina. 1964. “Robot UKM – ‘przyjaciel’ pani domu.” Gospodarstwo Domowe 4, 45–52
Sekuła, Włodzimierz, Zbigniew Niedziałek and Witold Szostak. 1984. “Bilans białka jadalnego w Polsce w latach 1981–1983.” In Wybrane ekspertyzy dotyczące żywienia się ludności. Warszawa: IŻiŻ, 79–94
“Sprawozdanie z działalności Polskiego Komitetu Żywnościowego za rok 1948.” 1950. Żywienie Zbiorowe 1–2, 26–27
Stańczak-Wiślicz, Katarzyna. 2014. „Jak związać koniec z końcem. Jedzenie i konsumpcja w Polsce w latach osiemdziesiątych XX w. w dyskursie eksperckim i kobiecych narracjach osobistych.” Rocznik Antropologii Historii 2 (7), 135–163
Stańczak-Wiślicz, Katarzyna. 2014. “Kryzysowe praktyki kulinarne w Polsce lat 80. XX wieku na łamach ówczesnej prasy kobiecej.” In Terytoria smaku. Studia z antropologii i socjologii jedzenia, Urszula Jarecka and Anna Wieczorkiewicz, eds. Warszawa: IFIS PAN, 321–348
Starzyńska, Felicja and Zofia Zawistowska. 1973. Nowoczesne żywienie rodziny. Warszawa: PZWL
Szczygieł, Aleksander and Zbigniew Niedziałek. 1974. “Osiągnięcia w dziedzinie żywienia i wyżywienia ludności w okresie 30 lecia PRL.” Żywienie Człowieka 3, 183–199
Szczygieł, Aleksander. 1974a. “Żywienie a zdrowie.” Żywienie Człowieka 1, 7–23
Szczygieł, Aleksander. 1974b. “Ekologia a żywienie człowieka.” Żywienie Człowieka 2, 95–98
Szczygłowa, Maria. 1973. “Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie. Nowopowstała placówka naukowa.” In Pożywienie ludności wiejskiej, Anna Kowalska-Lewicka, ed. Kraków: Muzeum Etnograficzne, 99–102
Szostak, Witold. 1974. “Metaboliczne choroby cywilizacyjne.” Żywienie Czowieka 4, 319–323
Szostak, Witold. 1982. “Reglamentacja, ceny i wiosenna kondycja (wywiad na zamówienie).” Kobieta i Życie 4, 17
Szpak, Ewelina. 2013, Mentalność ludności wiejskiej w PRL. Studium zmian. Warszawa: Scholar
Szromba-Rysowa, Zofia. 1973. “Rozwój etnograficznych zainteresowań pożywieniem ludności wiejskiej w Polsce.” In Pożywienie ludności wiejskiej, , edited by Anna Kowalska-Lewicka, 47–51, Kraków: Muzeum Etnograficzne
Weinreb, Alice. 2011. “The tastes of home: cooking the lost Heimat in West Germany in the 1950s and 1960s.” German Studies Review 2, 345–64
Witkowska, Sabina. 1946. “Przykłady jadłospisów dla stołowni przy dopłacie stołowników.” Żywienie Zbiorowe 1, 6–7
Witkowska, Sabina. 1949a. “Obiad w stołówce, śniadanie i kolacja w domu.” Żywienie Człowieka 1–2, 17–19
Witkowska, Sabina. 1949b. “Przykłady jadłospisów dla stołowni przy dopłacie pracowników.” Żywienie Człowieka 1–2, 6–7
Wróblewska, A. 1947. “Pięć deka tłuszczu i dzień bezciastkowy.” Nasza Praca 1, 16–18
Wysokińska, Zofia. 1966. “Pełnowartościowe posiłki tylko z produktami pochodzenia zwierzęcego.” Przegląd Gastronomiczny 4, 10–12
Zaremba, Marcin. 2012. Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków: „Znak”
Zawistowski, Andrzej. 2016. “Kartki na wojnę, której nie było: planowany mechanizm reglamentacji artykułów pierwszego zapotrzebowania w PRL w wypadku sytuacji nadzwyczajnej.” Dzieje Najnowsze 48 (1), 67–81
Żarski, Waldemar. 2008. Książka kucharska jako tekst. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego

Relation:

Ethnologia Polona

Volume:

41

Start page:

141

End page:

162

Detailed Resource Type:

Article

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:158844 ; 0137-4079 ; doi:10.23858/ethp.2020.41.2303

Source:

IAiE PAN, call no. P 366 ; IAiE PAN, call no. P 367 ; IAiE PAN, call no. P 368 ; click here to follow the link

Language:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY-NC-ND 4.0 license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY-NC-ND 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY-NC-ND 4.0 license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Library of the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences

Projects co-financed by:

Operational Program Digital Poland, 2014-2020, Measure 2.3: Digital accessibility and usefulness of public sector information; funds from the European Regional Development Fund and national co-financing from the state budget. ; European Union. European Regional Development Fund

Access:

Open