The Archaeological Museum of the Polish Academy of Learning in Cracow During the Second World War

Woźny, Marzena

doi:0066-5924

Download

Title: The Archaeological Museum of the Polish Academy of Learning in Cracow During the Second World War

Abstract:

The Archaeological Museum of the Polish Academy of Learning was one of the oldest and richest archaeological museums in Poland. The Second World War interrupted the way it had been operating over the years. In September 1939, the German and Russian armies entered the territory of Poland. After more than a month of fighting, in October 1939, the part of the occupied Polish territory that was not incorporated into the German Reich and the Soviet Union became a separate administrative unit, the Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiet, with Cracow as its capital. Already in the first months of the occupation, Germany forbade the activities of the Polish Academy of Learning and the Jagiellonian University. In November 1939, they carried out the so-called SonderaktionbKrakau – the arrest of researchers of several Cracow academic institutions. After the liquidation of the Polish Academy of Learning, the Archaeological Museum received the name Landesmuseum für Vorgeschichte. From that time, until the liberation of Cracow in January 1945, the Museum was subordinate to the educational authorities of the Krakau district, one of the four districts of the Generalgouvernement. The Archaeological Museum entered the structure of the Faculty of Knowledge and Science (Abteilung Wissenschaft und Unterricht) of the occupying powers. Museum work was continued in the facility throughout the War, and Museum staff also conducted excavations, they also secretly carried out scientific and didactic work, even though it was officially forbidden. The museum did not suffer directly during the War and, unlike other archaeological museums in Poland, did not suffer great losses. Its collections – thanks to happy coincidences and the care of the employees – have been preserved almost entirely.

References:

Abramowicz, A. 1991. Historia archeologii polskiej XIX i XX wiek. Warszawa-Łódź.
Adamczyk, E. 1997. Społeczność Krakowa i jej życie. In J. Bieniarzówna and J.M. Małecki (eds), Dzieje Krakowa. Kraków w latach 1918–1939, 27–50. Kraków.
Agatstein-Dormontowa, D. 1949–1957. Żydzi w Krakowie w okresie okupacji niemieckiej. Rocznik Krakowski 31: 185–223.
Antoniewicz, W. 1946. Rewindykacje i odszkodowania w zakresie zabytków archeologicznych ziem Polski. Z Otchłani Wieków 15(7–10): 55–62.
August, J. (ed.). 1997. „Sonderaktion Krakau”. Die Verhaftung der Krakauer Wissenschaftler am 6. November 1939. Hamburg.
Bałuk-Ulewiczowa, T. 2004. Wyzwolić się z błędnego koła. Institut für Deutsche Ostarbeit w świetle dokumentów Armii Krajowej i materiałów zachowanych w Polsce. Kraków.
Barycz, H. 1949–1957. Dzieje zakładów naukowych wyższych uczelni akademickich w Krakowie w okresie drugiej wojny światowej (1939–1945). Rocznik Krakowski 31: 105–126.
Blombergowa, M.M. 1992. Groby archeologów w Katyniu. Uzupełnienie i poprawki biogramów. Przegląd Archeologiczny 39: 179–181.
Blombergowa, M.M. 2006. Archeologa Jana Bartysa pamiętnik z Kozielska. Analecta 15: 279–292.
Buratyński, S. 1992. Archeologia krakowska w czasach II wojny światowej. In J. Małecki (ed.), Kraków w czasie II wojny światowej, 127–132. Kraków.
Brzoza, Cz. 1992. Kraków u progu II wojny światowej. In J. Małecki (ed.), Kraków w czasie II wojny światowej, 27–45. Kraków.
Cabalska, M. 1990. Wspomnienie o Oldze Reymanowej. Materiały Archeologiczne 25: 234–235.
Chwalba, A. 2002. Okupacyjny Kraków w latach 1939–1945. Second edition, Kraków.
Dąbrowski, J. 1946. Rządy niemieckie w Krakowie. In J. Dąbrowski (ed.), Kraków pod rządami wroga 1939–1945, 5–46. Kraków.
Dąbrowski, J. 1949–1957. Praca naukowa i uczelnie wyższe w czasie okupacji. Rocznik Krakowski 31: 3–22.
Demetrykiewicz, W. 1929. Zarys historii Muzeum archeologicznego P.A.U. i kwestie jego dalszego rozwoju. Sprawozdania z czynności i posiedzeń PAU. Rok 1928: 19–21.
Frančić, M. 1964. „Latający Uniwersytet” w latach okupacji. In: M. and A. Zaręba (eds), Alma Mater w podziemiu. Kartki z tajnego nauczania w Uniwersytecie Jagiellońskim 1941–1945, 222–232. Kraków.
Gawęda, S. 1986. Uniwersytet Jagielloński w okresie II wojny światowej. Kraków-Wrocław.
Grabowski, J. 1949–1957. Zarząd miejski w czasie okupacji. Rocznik Krakowski 31: 3–22.
Gurba, J. 2005. Straty osobowe archeologii polskiej w czasie II wojny światowej (próba uzupełnień). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Lublin- Polonia, Sectio F, vol. LX: 257–264.
Hübner, P. 1994. Siła przecie rozumowi... Losy Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1939–1989. Kraków.
Jamka, R. 1946. Zakład Archeologii Przedhistorycznej UJ w czasie wojny. Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 8(1/2): 117–119.
Jamka, R. 1961. Badania archeologiczne w Karpatach. Etnografia Polska 5: 367–371.
Jamka, R. 1964. Urywki z okupacyjnych wspomnień archeologa. In M. and A. Zaręba (eds), Alma Mater w podziemiu. Kartki z tajnego nauczania w Uniwersytecie Jagiellońskim 1941–1945, 208–221. Kraków.
John, M.-L. 1943. Vorbericht über die Ausgrabung auf dem Burgberg von Schaflary. Deutsche Forschung m Osten 3(1–2): 47–53.
Kopera, F. and Buczkowski, K. 1946. Losy zabytków artystycznych Krakowa. In J. Dąbrowski (ed.), Kraków pod rządami wroga 1939–1945, 47–65. Kraków.
Kowalska-Lewicka, A. 2004. Muzeum Archeologiczne PAU – czas okupacji (luźne wspomnienia). Typescript in the Archive of the Archaeological Museum in Cracow.
Kowalski, T. 1945. Przemówienie z okazji otwarcia Muzeum Archeologicznego PAU. Typescript in the Archive of the Archaeological Museum in Cracow, sign. 1/39: 1–6.
Kozłowski, S.K. 2009. Włodzimierz Antoniewicz, profesor z Warszawy. Warszawa.
Kozłowski, S.K. 2012. Archeologiczne królestwo Wernera Radiga w Generalnym Gubernatorstwie. Kraków.
Lech, J. 1997–1998. Between captivity and freedom, Polish archaeology in the 20th century. Archaeologia Polona 35–36: 25–222.
Lech, J. 2004. Polish-German relations in archaeology in a short outline, a view from Warsaw. Archaeologia Polona 42: 21–64.
Maj, M. (ed.). 2015. Antropologia i etnologia w czasie wojny. Działalność Sektion Rassen- und Volkstumsforschung Institut für Deutsche Ostarbeit, Krakau 1940–1944, w świetle nowych materiałów źródłowych. Kraków.
Michalewicz, J. (ed.) 2005. Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej. Z prac Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Seria F, Varia, Vol. 5. Kraków.
Nosek, S. 1967. Zarys historii badań archeologicznych w Małopolsce. Wrocław.
Pieradzka, K. 1949–1957. Terror hitlerowski i rządy Gestapo w Krakowie. 1939–1945. Rocznik Krakowski 31: 227–256.
Pierzchała, H. 2007. Mechanizmy eksterminacji krakowskich uczonych w „Akcji Specjalnej Kraków” – „Sonderaktion Krakau” 1939–1945. Kraków.
Piotrowska, D. 2004. The State Archaeological Museum in Warsaw during World War II. Archaeologia Polona 42: 255–290.
Piskurewicz, J. 1998. Prima inter pares. Polska Akademia Umiejętności w latach II Rzeczypospolitej. Kraków.
Prinke, A. 2018. The Basket Workshop Warehouse Manager: Memory By Alfred Wielopolski on Józef Kostrzewski’s Fate During The German Nazi Occupation Time (1941–1943). In D.H. Werra and M. Woźny (eds), Between History and archaeology. Papers in honour of Jacek Lech, 471–476. Oxford.
Radig, W. 1941. Germanenerbe im Weichselraum. Krakau.
Radig, W. 1941. Das Urnenfeld von Bachórz bei Dynow, Kr. Sanok. Fundbericht. Deutsche Forschung im Osten 1(4): 3–10.
Radig, W. 1942. Rettung germanischer und indogermanischer Bodendenkmäler im Generalgouvernement. Deutsche Forschung im Osten 6: 209–229.
Radig, W. 1942. Rettung germanischer und indogermanischer Bodendenkmäler im Generalgouvernement, II Teil. Deutsche Forschung im Osten 7: 252–265.
Reinfuss, R. 1953. Polskie druki ludowe na płótnie. Warszawa.
Rybicka, A. 2002. Instytut Niemieckiej Pracy Wschodniej. Institut für Deutsche Ostarbeit, Kraków 1940–1945. Warszawa.
Schnaydrowa, B. 1971. Z dziejów Muzeum Starożytności Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie 17: 53–80.
Schweizer-Strobel, P. and Strobel, M. 2004. Werner Radig, a prehistorian’s career 1928–1945. Archaeologia Polona 42: 229–254.
Sklenář, K. 1983. Archaeology in Central Europe, the First 500 Years. Leicester.
Skład... 1945. Skład Polskiej Akademii Umiejętności. Rocznik PAU. Rok 1939/1939: I–XCIII.
Sowa, A.L. 1992. Kraków pod okupacją hitlerowską – stan badań. In J. Małecki (ed.), Kraków w czasie II wojny światowej, 9–25. Kraków.
Sprawozdanie... 1945. Sprawozdanie z działalności Muzeum Archeologicznego PAU w Krakowie za czas okupacji niemieckiej od 1 września 1939 r. do 31 stycznia 1945 r. Typescript in the Archive of Science of the Polish Academy of Scienes and the Polish Academy of Arts and Sciences in Cracow, sign. KSG 230/1945: 1–5.
Sprawozdanie... 1946. Sprawozdanie Muzeum Archeologicznego PAU (1939–1946). Typescript in the Archive of the Archaeological Museum in Cracow, sign. 1/39: 1–7.
Sprawozdanie z czynności... 1946. Sprawozdanie z czynności i wydawnictw Polskiej Akademii Umiejętności od czerwca 1939 do lipca 1945. Rocznik PAU za lata 1939–1945: 1–28.
Wałowy, A. 1960. Materiały z badań archeologicznych na średniowiecznym zameczku w Szaflarach, pow. Nowy Targ. Materiały Archeologiczne 2: 295–332.
Woźny, M. 2015. Tadeusz Reyman (1899–1955) – żołnierz i muzealnik. Ciekawe życie w niespokojnych czasach. Materiały Archeologiczne 40: 255–269.
Woźny, M. 2018. Włodzimierz Demetrykiewicz (1859–1937). Prehistoryk z przełomu epok. Kraków.
Woźny, M. and Dzięgielewski, K. 2018. 150 years of the Jagiellonian University Archaeological Cabinet. Past and present. Recherches Archéologiques Nouvelle Serie 9: 185–208.
Wroński, T. 1974. Kronika okupowanego Krakowa. Kraków.
Zeylandowa, M. 1963. Osada kultury łużyckiej w Turbi, pow. Tarnobrzeg. Materiały Archeologiczne 4: 253–297.