Not Only Socks Were Darned – Secondary Textile Usage as a Source of Material Culture Studies

Grupa, Małgorzata

doi:0860-0007

Obiekt planowany

Tytuł: Not Only Socks Were Darned – Secondary Textile Usage as a Source of Material Culture Studies

Abstrakt:

When we obtain textiles during archaeological explorations (crypts, settlement sites), we do not realize in what forms they had functioned before they were deposited to the ground. In most cases their functions are identified as a result of conservation treatments, and this is the case with the objects described here – silk textiles and kontusz sashes, which belonged to the most expensive elements of the Polish male costumes worn from the 17th century till the 1840s. Therefore, their longevity in various forms is not surprising for researchers. They functioned in families from 40 to 60 years. As they were used for long, and were getting damaged in the course of time, they were repaired carefully, only fragments of them were frequently deposited to the ground with a dead body (frequently cut along its length), and well preserved fragments were donated in last wills to descendants or the Church for liturgical vestments and accessories. Apart from sashes, all kinds of garment were precious not only for heirs, but also for developing paper manufacturing. The article presents problem of secondary use, both silk and woollen textiles, which appear in archaeological material rather rarely.

Bibliografia:

Barber E. J. W. 1991. Prehistoric Textiles: The Development of Cloth in the Neolithic and Bronze Ages. Princeton.
Bender A. 2011. Szaty liturgiczne z polskich pasów kontuszowych i z tkanin naśladujących pasy kontuszowe. Stan i perspektywy badań. In: A. S. Czyż, J. Nowiński, M. Wiraszka (eds.), Architektura znaczeń. Studia ofiarowane prof. Zbigniewowi Bani w 65. rocznicę urodzin i w 40-lecie pracy dydaktycznej. Warszawa, 454-463.
Bender A. 2011. Szaty liturgiczne to też dzieła sztuki. Wybrane przykłady z XVIII wieku w polskich zbiorach. “Liturgia Sacra” 17 (2), 403-415.
Bender Jørgensen L. 1992. North European Textiles until AD 1000. Aarhus.
Drążkowska A. 2004. Dziecięca odzież grobowa z krypty kościoła NMP w Kostrzynie nad Odrą. “Lubuskie Materiały Konserwatorskie” 2, 31-39.
Drążkowska A. 2005. XVII-wieczna dziecięca odzież grobowa z Torunia. “Rocznik Toruński” 32, 253-263.
Drążkowska A. 2007. Odzież dziecięca w Polsce w XVII i XVIII wieku. Toruń.
Drążkowska A. 2008. Odzież grobowa w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku. Toruń.
Drążkowska A. 2014. Odzież i insygnia grobowe biskupów przemyskich obrządku łacińskiego. Toruń.
Drążkowska A., Grupa M. 2012. Odzież z XVII i XVIII wieku z krypt grobowych archikatedry w Lublinie. Analiza kostiumologiczna. “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 60 (2), 315-324.
Drążkowska A., Niedźwiadek R., Matuzevičiūtė S., Grupa M. 2015. Odzież grobowa z badań archeologicznych z wybranych stanowisk z Polski, Ukrainy i Litwy. In: A. Drążkowska (ed.), Kultura funeralna elit Rzeczypospolitej od XVI do XVIII wieku na terenie Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego: próba analizy interdyscyplinarnej. Toruń, 129-165.
Dudziński T., Grupa M., Grupa D., Krajewska M., Majorek M., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A. 2015. Tajemnice szczuczyńskich krypt 3. Grajewo, Toruń.
Dudziński T., Grupa M., Nowosad W. 2017. Tajemnice szczuczyńskich krypt 4. Grajewo, Toruń.
Gong Li 2017. Historia ubioru. Historia chińskiej cywilizacji / History of Chinese Civilization. Toruń.
Grömer K. 2014. Römische Textilien in Noricum und Westpannonien – im Kontext der archäologischen Gewebefunde 2000 v. Chr. – 500 n. Chr. in Österreich. Austria Antiqua 5. Graz.
Grömer K. 2015. The Art of Prehistoric Textile Making. The Development of Craft Traditions and Clothing in Central Europe. Veröffentlichungen der Prähistorischen Abteilung (VPA) 5. Wien.
Grömer K. 2017. Recycling of Textiles in Historic Contexts in Europe. Case Studies from 1500 BC till 1500 AD. In: I. Miloglav, A. Kudelić, J. Balen (eds.), Recikliraj, ideje iz prošlosti. Zagreb, 75-98.
Grupa D. 2015. Silk Liturgical Garments from Priests’ Graves, Excavated in St. Nicolas Parish Church in Gniew. In: K. Grömer, F. Pritchard (eds.), Aspects of the Design, Production and Use of Textiles and Clothing from the Bronze Age to the Early Modern Era. North European Symposium for Archaeological Textiles XII. Budapest, 193-199.
Grupa M. 1998. Textiles from the 16th-18th Century from the Benedictine in Lubiń, Leszno Voivodeship. In: L. Bender Jørgensen, Ch. Rinaldo (eds.), Textiles in European Archaeology. Report from the 6th NESAT Symposium. Gotarc Series A (1). Göteborg, 277-281.
Grupa M. 2004. Textiles from the Early Medieval Cemetery at Kałdus, Pomerania, Poland. In: J. Maik (ed.), Priceless Invention of Humanity – Textiles. North European Symposium for Archaeological Textiles VIII. Acta Archaeologica Lodziensia 50 (1). Łódź, 101-104.
Grupa M. 2005. Ubiór mieszczan i szlachty z XVI–XVIII wieku z kościoła p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu. Toruń.
Grupa M. 2006. Wyroby tekstylne. Opaska. In: Mons Sancti Laurentii. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 1) 3, W. Chudziak (ed.). Toruń, 141-143.
Grupa M. 2007. Konserwacja jedwabnych tkanin i rekonstrukcja szat. “Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Numizmatyczna i Konserwatorska” 13 (2004-2007), 207-218.
Grupa M. 2009. Jedwabne wstążki z Gruczna. “Pomorania Antiqua” 22, 215-221.
Grupa M. 2009. Tkaniny z krypty północnej w Kwidzynie / Textiles from the Northern Crypt in Kwidzyn. In: M. Grupa, T. Kozłowski (eds.), Katedra w Kwidzynie – tajemnica krypt / Kwidzyn Cathedral – the Mystery of the Crypts. Kwidzyn, 149-174.
Grupa M. 2010. Liturgical vestments from Warsaw and Końskowola. “Fasciculi Archaeologiae Historicae” 23, 91-96.
Grupa M. 2012. Pochówki w krypcie grobowej kościoła p.w. Imienia NMP w Szczuczynie jako źródło do lokalnych badań kostiumologicznych. In: T. Dudziński (ed.), Pozaarchiwalne materiały źródłowe do dziejów powiatu szczuczyńskiego w XIX wieku. Materiały z konferencji popularno-naukowej, Grajewo - 14 IV 2012 r. Grajewo, 109-125.
Grupa M. 2012. Wełniane tekstylia pospólstwa i plebsu gdańskiego (XIV–XVII w.) i ich konserwacja. Toruń.
Grupa M. 2013. Analiza próbek pobranych w trakcie badań w Zakrzewskiej Osadzie, powiat sępoleński. In: J. Szałkowska-Łoś, J. Łoś, Zakrzewska Osada. Cmentarzyska kultury pomorskiej i wielbarskiej na Pojezierzu Krajeńskim. Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 2. Bydgoszcz, Pękowice, 133-137.
Grupa M. 2014. Zabytki tekstylne ze Śliwic. “Zeszyty Chojnickie” 30, 15-24.
Grupa M. 2016. Tkanina wyklęta? Kilka słów o tkaninach pasiastych. In: A. Nadolska-Styczyńska (ed.), Snuć nić jak opowieść: tkaniny w kulturach świata / Spinning a Tread into a Story: Textiles in World Cultures. Toruńskie Studia o Sztuce Orientu 5. Toruń, 65-76.
Grupa M. 2018. Kultura materialna w świetle badań archeologicznych w sanktuarium w Piasecznie. In: W. Pikor (ed.), Kultura materialna i duchowa sanktuarium w Piasecznie. Pelplin, 33-43.
Grupa M., Grupa D., Kozłowski T., Krajewska M., Majorek M., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A., Dudziński T. 2014. Tajemnice szczuczyńskich krypt 2. Grajewo, Toruń.
Grupa M., Kozłowski T., Jankauskas R., Grupa D., Krajewska M., Krakowska S., Majorek M., Mosiejczyk J., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A. 2015. Secrets of the Crypt in St. Ann Chapel / Tajemnice krypty w kaplicy św. Anny. Gniew.
Grupa M., Wojciechowska A., Dudziński T. 2013. W czym do trumny – żupany, kontusze, dezabilki i inne ubiory pochowanych w szczuczyńskich kryptach. In: T. Dudziński, M. Grupa (eds.), Tajemnice szczuczyńskich krypt 1. Grajewo, 99-108.
Kamińska J., Nahlik A. 1958. Włókiennictwo gdańskie w X-XIII wieku. Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis 6. Łódź.
Kocińska K., Trawicka E. 2005. Rewelacyjne odkrycia na Lastadii czyli gdzie w Gdańsku statki budowano. “Archeologia Żywa” 2005 (2) (32), 13-19.
Kowalkowski J., Nowosad W. 2013. Testamenty szlachty Prus Królewskich z XVII wieku. Warszawa.
Krupa N. 2013. Włoskie tkaniny aksamitne z XV i XVI wieku w zabytkowych tekstyliach ze skarbca katedry na Wawelu. Kraków.
Maik J. 1988. Wyroby włókiennicze na Pomorzu z okresu rzymskiego i ze średniowiecza. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź.
Maik J. 1991. Tekstylia średniowieczne z wykopalisk w Opolu. Warszawa, Łódź.
Maik J. 1996. Sukiennictwo elbląskie w lokacyjnym Kołobrzegu. In: M. Rębkowski (ed.), Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu 1. Kołobrzeg, 299-330.
Maik J. 1997. Sukiennictwo elbląskie w średniowieczu. Acta Archaeologica Lodziensia 41. Łódź.
Maik J. 2009. Włókiennictwo w miastach pomorskich w średniowieczu. In: H. Paner, M. Fudziński, Z. Borcowski (eds.), Stan badań archeologicznych miast w Polsce. Gdańsk, 185-199.
Maik J. 2012. Włókiennictwo kultury wielbarskiej. Łódź.
Majorek M. 2013. Pasy kontuszowe z wstępnych badań archeologiczno-inwentaryzacyjnych krypt w kościele pw. Imienia NMP w Szczuczynie. “Studia Łomżyńskie” 24, 199-210.
Mańkowski T. 1935. Sztuka islamu w Polsce w XVII i XVIII wieku. Polska Akademia Umiejętności. Rozprawy Wydziału Filologicznego 49 (3). Kraków.
Michałowska M. 1989. Zabytkowe tekstylia kieleckie. Warszawa.
Nahlik A. 1958. Tkaniny z XIII–XIV-wiecznego cmentarzyska z miejscowości Równina Dolna, pow. Kętrzyn. “Rocznik Olsztyński” 1, 171-191.
Nahlik A. 1959. Tkaniny wykopaliskowe z wczesnośredniowiecznego Wolina. “Materiały Zachodniopomorskie” 5, 111-115.
Nowak S. 2017. Czechman – zapomniany element XVIII-wiecznego polskiego ubioru narodowego w świetle źródeł archeologicznych i historycznych. Typescript in the Archive of the Institute of Archaeology, Nicolaus Copernicus University in Toruń.
Nowak S. 2017. Czechman – element polskiego stroju narodowego. “Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia” 35, 173-185.
Nowosad W., Kowalkowski J. 2016. Testamenty szlachty Prus Królewskich z XVIII wieku. Warszawa.
Nowowiejski A. 1902. Wykład liturgji Kościoła Katolickiego 2 (1). Warszawa.
Okulicz M. 1999. In gloriam et decorem. Dawne szaty i tkaniny liturgiczne z diecezji warmińskiej. Olsztyn.
Orfinskaya N. V. 2009. Metodika issledovaniya i restavratsii tkaney i kozhi iz nekropolya Voznesenskogo monastyrya. In: Yu. N. Zvezdina (ed.), Nekropol’ russkikh velikikh knyagin’ i tsarits v Voznesenskom monastyre Moskovskogo Kremlya 1. Istoriya usypal’nitsy i metodika issledovaniya zakhoroneniy. Moskva, 195-221.
Ossowski W. 2010. Przemiany w szkutnictwie rzecznym w Polsce. Gdańsk.
Pauliukevičiūtė R. 2014. Šilkas ir auksas liturginių rinkinyje. XV–XVIII a. šilkiniai audiniai Bažnytinio paveldo muziejaus liturginių drabužių rinkinyje. Parodos katalogas. Vilnius.
Rammo R. 2015. Tekstiilileiud Tartu keskaegsetest jäätmekastidest: tehnoloogia, kaubandus ja tarbimine / Textile Finds from Medieval Cesspits in Tartu: Technology, Trade and Consumption. Dissertationes Archaeologiae Universitatis Tartuensis 4. Tartu.
Stachoń A. 2001. Mistrzowie igły: kilka kart z dziejów bocheńskiego cechu krawieckiego w XVI i XVII stuleciu. Bochnia.
Taszycka M. 1985. Polskie pasy kontuszowe. Kraków, Wrocław.
Taszycka M. 1990. Pasy wschodnie. Kraków.
Turnau I. 1987. Pasy noszone na ziemiach Korony w świetle inwentarzy ruchomości z XVI–XVIII wieku. “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 35 (3), 421-437.
Turnau I. 1991. Ubiór narodowy w dawnej Rzeczypospolitej. Wrocław, Warszawa, Kraków.
Ulewicz A., Dąbrowski J. 2018. Filigrany w zasobie Archiwum Państwowego w Olsztynie. Olsztyn.
Zimmerman H. 2007. Textiel in context. Een analyse van archeologische textielvondsten uit 16e-eeuws Groningen. Groningen.
Żarnowiecki L. 1915. Historya tkanin jedwabnych. Kijów.
Żelewska M. 1962. Pasy polskie gdańskiej produkcji. Gdańsk.