Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 91 z. 3 (2019)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

Człowiek przekształca krajobraz dla realizacji swoich potrzeb, ale jednocześnie zasoby i walory krajobrazu wpływają na samopoczucie i charakter działalności człowieka. W tych wzajemnie uwarunkowanych oddziaływaniach kluczową rolę odgrywają dwa procesy: percepcja i projekcja krajobrazu. W artykule zaprezentowano: (1) przegląd teorii, które odegrały kluczową rolę w rozwoju wiedzy na temat percepcji krajobrazu; (2) podstawy projekcji krajobrazu, jako logicznej, kreatywnej kontynuacji procesów percepcji; (3) zarys teorii fizjonomicznej struktury krajobrazu oraz możliwości jej praktycznych zastosowań; (4) wyniki pierwszych badań społecznych dotyczących oczekiwanej jakości krajobrazu. Percepcja krajobrazu to odbieranie bodźców z otaczającej przestrzeni za pomocą zmysłów; to złożony proces poznawczy, w wyniku którego w umyśle człowieka powstaje obraz środowiska jego życia. Projekcja krajobrazu służy przede wszystkim opartemu na wiedzy przekształcaniu systemów krajobrazowych w sposób odpowiadający wzrastającym wymogom społecznym, dotyczącym życia w środowisku o jak najwyższej jakości. Projekcja krajobrazu może też służyć kreacji artystycznej, ogromnie ważnej dla rozwoju dziedzictwa kulturowego. Poznaniu procesów projekcji krajobrazu poświęcono dotąd niewiele prac naukowych. Jest to interesujące, perspektywiczne pole badawcze, które może w przyszłości doprowadzić do powstania rodziny teorii projekcji przestrzeni.

References:

Appleton J., 1975, The experience of landscape, Wiley, London, New York.
Appleton J., 1984, Prospects and refuges revised, Landscape Journal, 8, s. 91-103. https://doi.org/10.3368/lj.3.2.91
Bell S., 1999, Landscape: Pattern, Perception and Process, Routledge, Taylor & Francis Group, London, New York.
Bogdanowski J., 1976, Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk.
Bogdanowski J., 1994, Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno - krajobrazowych (JARK - WAK) w studiach i projektowaniu, Politechnika Krakowska, Kraków.
Bogdanowski J. (red.), 1994, O percepcji środowiska, Zeszyty Naukowe, 9, Komitet Naukowy "Człowiek i Środowisko" PAN, Warszawa.
Chmielewski Sz., Chmielewski T.J., Kułak A., 2018, Audyt krajobrazowy presji wizualnej, na przykładzie Lublina, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Lublin.
Chmielewski Sz., Chmielewski T.J., Michalik-Śnieżek M., Kułak A., 2013, Panoramy widokowe Kazimierskiego Parku Krajobrazowego, [w:] A. Kalinowska-Szymczak (red.), Kalejdoskop GIS, 2, s. 44-45.
Chmielewski Sz., Lee D.J., Tompalski P., Chmielewski T.J., Wężyk P., 2016, Measuring visual pollution by outdoor advertisements in an urban street using intervisibilty analysis and public surveys, International Journal of Geographical Information Science, 30, 4, s. 801-818. https://doi.org/10.1080/13658816.2015.1104316
Chmielewski T.J., 2012, Systemy krajobrazowe: struktura, funkcjonowanie, planowanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Chmielewski T.J., Butler A., Kułak A., Chmielewski S., 2018, Landscape's physiognomic structure: conceptual development and practical applications, Landscape Research, 43, 3, s. 410-427. https://doi.org/10.1080/01426397.2017.1314454
Chmielewski T.J., Chmielewski Sz., 2015, Podstawowe przyrodnicze jednostki przestrzenne, a spójność i stabilność ekologiczna systemów krajobrazowych, [w:] T.J. Chmielewski (red.), Klasyfikacje i oceny krajobrazów Polski drugiej dekady XXI wieku, Problemy Ekologii Krajobrazu, 40, s. 145-160.
Chmielewski T.J., Kułak A., 2014, Struktura fizjonomiczna krajobrazu, [w:] W. Ziaja, M. Jodłowski (red.), Struktura środowiska przyrodniczego a fizjonomia krajobrazu, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, s. 33-52.
Chmielewski T.J., Kułak A., 2016, Ekotony w krajobrazie i krajobraz ekotonów: nowe wyzwania dla uznanej koncepcji, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Sosnowiec, 31, s. 25-42.
Chmielewski T.J., Kułak A., Michalik-Śnieżek M., Lorens B., 2016, Physiognomic structure of agro-forestry landscapes: method of evaluation and guidelines for design, on the example of the West Polesie Biosphere Reserve, International Agrophysics, 30, s. 415-429. https://doi.org/10.1515/intag-2016-0014
Chmielewski T.J., Michalik-Śnieżek M., Kułak A., 2014, Klasyfikacja stopnia antropogenicznego przekształcenia krajobrazu i jej zastosowanie w planie ochrony Poleskiego Parku Narodowego, Problemy Ekologii Krajobrazu, 38, s. 107-124.
Chmielewski T.J., Sowińska B., 2008, Social expectations concerning landscape quality objectives for the Roztocze - Solska Forest region. Teka (Archives) of the Commission of Protection and Formation of Natural Environment, 5, Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie, Lublin, s. 41-49.
Chmielewski T.J., Śliwczyńska E., 2010, "What landscape would you like to live in? " Expectations of young landscape designers in Poland, Teka (Archives) of the Commission of Protection and Formation of Natural Environment, 7, Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie, Lublin, s. 35-47.
Crowe S., Mitchell N., 1988, The Pattern of Landscape, Packard Publishing, Chichester.
Dąbrowska-Budziło K., 1978, Ochrona i kształtowanie panoram miast, Instytut Urbanistyki, Politechnika Krakowska, Kraków (maszynopis rozprawy doktorskiej).
Dąbrowska-Budziło K., 2009, Treść krajobrazowej kompozycji - jej warstwa znaczeniowa, Przestrzeń i Forma, 12, s. 431-456.
Doroszewski W. (red.), 1996, Słownik języka polskiego, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Downs R.M., Stea D. (red.), 1973, Image and Environment: Cognitive mapping and spatial behavior, Aldine Publishing Company, Chicago.
Dramstad W.E., Sundli Tveit M., Fjellstad W.J., Fry G.L.A., 2006, Relationships between visual landscape preferences and map-based indicators of landscape structure, Landscape and Urban Planning, 78, 4, s. 465-474. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2005.12.006
Eco U. (red.), 2005, Historia piękna, Rebis Publishing House Ltd., Poznań.
European Landscape Convention, 2000, Florence, www.coe.int/europeanlandscapeconvention (09.04.2016).
Fairclough G., Macinnes L., 2003, Landscape Character Assessment. Guidance for England and Scotland. Topic Paper 5 - Understanding Historic Landscape Character, 5, The Countryside Agency, Scottish Natural Heritage.
http://www.landscapecharacter.org.uk/files/pdfs/LCA-Guidance.pdf (15.09.2016).
Forczek-Brataniec U., 2008, Widok z drogi. Krajobraz percepcji dynamicznej, Wydawnictwo Elamed, Katowice.
Gibson J.J., 1950, The perception of the visual world, Houghton Mifflin, Oxford.
Granö J.G., 1929, Reine Geografie. Eine Methodologische Studie beleuchtet mit Beispielen aus Finland und Estland, Helsinki, Acta Geographica, 2, 2, s. 11-34.
Hobhouse P., 2002, The Story of Gardening, Dorling Kindersley, London - New York - Delhi - Monachium - Melbourne - Toronto.
Kaplan S., 1973, Cognitive maps in perception and tough, [w:] M. R. Downs, D. Seta (red.), Image and environment, Aldine, Chicago, s. 63-78.
Kaplan S., Kaplan R. (red.), 1978, Humanscape: environments for people, Duxbury Press, Belmont, California.
Koffka K., 1922, Perception: An introduction to the Gestalt theory, Psychological Bulletin, 19, s. 531-585.
Kotarbiński T. (red.), 1997, Nowa encyklopedia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Lynch K., 1960, The Image of the City, Cambridge Massachusetts.
Makhzoumi J., Pungetti G., 1999, Ecological Landscape Design and Planning. The Mediterranean Context, E & FN Spon, Routledge, London - New York.
McHarg I.L., 1969, Design with Nature, The Natural History Press, Boston - Philadelphia.
Mücher C.A., Wascher D.M., Klijn J.A., Koomen A.J.M., Jongman R.H.G., 2006, A new European Landscape Map as in integrative framework for landscape character assessment [w:] R.G.H. Bunce, R.H.G Jongman (red.), Landscape Ecology in the Mediterranean: Inside and Outside Approaches, Proceedings of the European IALE Conference, 29.03-02.04.2005, IALE Publication Series, 3, Faro, Portugal, s. 233-243.
Nasar J.L. (red.), 1988, Environmental Aesthetics. Theory, Research & Applications, Cambridge University Press, Cambridge, New York - Melbourne - Madrid - Cape Town - Singapore - Säo Paulo.
Nijnik M., Mather A., 2008, Analyzing public preferences concerning woodland development in rural landscapes in Scotland, Landscape and Urban Planning, 86, s. 267-275. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2008.03.007
Nijnik M., Zahvoyska L., Nijnik A., Ode A., 2008, Public evaluation of landscape content and change: Several examples from Europe, Land Use Policy, 26, s. 77-86. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2008.03.001
Nohl W., 2001, Sustainable landscape use and aesthetic perception - preliminary reflection on future landscape aesthetic, Landscape and Urban Planning, 54, s. 223-237. https://doi.org/10.1016/s0169-2046(01)00138-4
Orians G., 1980, Habitat selection: General theory and application to human behavior, [w:] J.S. Lockhard (red.), Evolution of human social behavior, Elsevier, New York, s. 49-66.
Ozimek A., Ozimek P., Łabędź P., 2012, Analizy widokowe z użyciem narzędzi cyfrowych, Architektura krajobrazu, 3, s. 4-12.
Papp S., 2002, Przestrzeń. Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Patoczka P., 2000, Ściany i bramy w krajobrazie, Monografia, 268, Seria Architektura, Politechnika Krakowska, Kraków.
Skogoey K.I., Skov F., 2007, Fuzzy cognitive mapping - a model for public participation [w:] T.J. Chmielewski (red.), Nature Conservation Management: From Idea to Practical Results, European Commission 6th Framework Program: ALTER-Net. PWZN Print 6, Lublin - Łódź - Helsinki - Aarhus, s. 195-207.
Słownik synonimów języka polskiego, 2018, https://synonim.net/synonim/projekcja (25.06.2018).
Solon J., Chmielewski T.J., Myga-Piątek U., Kistowski M., 2015, Identyfikacja i ocena krajobrazów Polski - etapy i metody postępowania w toku audytu krajobrazowego w województwach, [w:] Chmielewski T.J. (red.), Klasyfikacje i oceny krajobrazów Polski drugiej dekady XXI wieku, Problemy Ekologii Krajobrazu, 40, s. 55-76.
Sowińska-Świerkosz B., Chmielewski T.J., 2014, Comparative Assessment of Public Opinion on the Landscape Quality of Two Biosphere Reserves in Europe, Environmental Management, 54, s. 531-556. https://doi.org/10.1007/s00267-014-0316-9
Stevens P.S., 1974, Patterns in Nature, Little, Brown and Company, Boston.
Tudor C., 2014, An Approach to Landscape Character Assessment, www.gov.uk/natural-england (11.04.2016).
Vernon M.D., 1962, The Psychology of Perception, Penguin Books, Baltimore, Maryland.
Wejchert K., 1984, Elementy kompozycji urbanistycznej, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
Wielki słownik języka polskiego, 2018, http://www.wsjp.pl/index.php? id_hasla (25.06.2018).
Wojciechowski K.H., 1986, Problemy percepcji i oceny estetycznej krajobrazu, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi, Lublin.
Zonneveld I.S., 1990, Introduction to "Cultural aspects of landscape", First International Conference of the IALE, Working Group "Culture and Landscape", University of Wageningen, The Netherlands, s. 58-71.
Zube E.H., Sell J.L.G., 1982, Landscape perception: Research, application and theory, Landscape Planning, 9, s. 1-33. https://doi.org/10.1016/0304-3924(82)90009-0

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

91

Issue:

3

Start page:

365

End page:

384

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

Rozmiar pliku 2,1 MB ; application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:83105 ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2019.3.4

Source:

CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Projects co-financed by:

Program Operacyjny Polska Cyfrowa, lata 2014-2020, Działanie 2.3 : Cyfrowa dostępność i użyteczność sektora publicznego; środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz współfinansowania krajowego z budżetu państwa

Access:

Otwarty