Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 89 z. 3 (2017)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Type of object:

Journal/Article

Abstract:

Climate change has a huge impact on many forms of life and processes occurring on Earth. As high mountains have emerged as particularly sensitive to climate change, the Tatras, have long been a site for research on climate change and its impact on the environment. Debris flows are among the most spectacular hydrometeorological and geomorphological events occurring in high mountains, and given the long-term permafrost and large number of multiannual snow patches occurring in the Tatras, as well as the impact these exert on slope morphodynamics, it was also decided to examine the impact of climate change on selected elements of the cryosphere here. Equally, although the Karkonosze may not be counted as high mountains, but are at best intermediate between these and mountains of medium height, research of the same kind as in the Tatras has nevertheless been pursued at locations within this range. Lichenometric dating shows that the period with the greatest intensity of slope modelling in the two mountain ranges was the so-called “Little Ice Age”, the end of which is similar in the Karkonosze to in the Tatras. In both ranges, the 1930s and 1940s brought an upsurge in debris flows. Another phase of increased frequency of debris flows in the Tatras generally began in the 1970s and has continued through to the present day, while the analogous phenomenon in the Karkonosze Mountains began some 10-20 years later. Analysis of the intensity and duration of precipitation indicates that, in both the Tatra Mountains and the Karkonosze, daily precipitation totals are much less significant for the initiation of debris flows than the intensity of precipitation at given times. In the Tatras, it is sufficient for heavy precipitation of more than 1 mm/min to persist for at least 15 minutes, for debris flows to begin to occur. In the case of the Karkonosze, the duration of such heavy-rainfall events is slightly longer, with the presently-available (still scant) data suggesting 30 minutes is siffucient. The thickness of the cones analysed by GPR sounding in the Tatra Mountains is at least twice as great as that of the cones present at Mały Staw in the Karkonosze Mountains. This difference mainly reflects the size and shape of the sediment supply area and the type and dynamics of the morphogenetic processes providing the material from which the cones are formed. The Karkonosze Mountains currently lack any multiannual snow patches, though it seems very likely that 80+ years ago (at the end of the “Little Ice Age”), snow did cover parts of these mountains for almost the whole year. Existing debris glaciers in the Tatra Mountains, like the largest such glacier in the Karkonosze, displayed no activity during the “Little Ice Age”, despite the probable presence of permafrost in some of the Tatra rock glaciers. Despite the climatic differences between the Tatra and Karkonosze Mountains (mainly related to altitude and geographical location), a high degree of concordance is to be noted in the course of changes in morphogenetic processes discussed in this paper. These in turn relate to the latitudinal teleconnection phenonenon found by both climatologists and dendrochronologists. The impact of climate change on the activity of debris flows and the response on the part of snow patches/ glacierettes in the Tatra Mountains and the Karkonosze Mountains is seen to be similar to the impact and change reported in the Alps.

References:

1. Adamowski A., Wiśliński A., 2010, Próba wydzielenia typów płatów firnu i lodu w Tatrach Polskich, Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem, 1, s. 11-16.
2. Aleksandrowski P., Słaby E., Szuszkiewicz A., Galbarczyk-Gąsiorowska L., Madej S., Szeląg E., 2013, Budowa geologiczna, [w:] R. Knapik, A. Raj (red.), Przyroda Karkonoskiego Parku Narodowego, KPN, Jelenia Góra, s. 7-46.
3. Bachman C.R., 1979, Glaciers des Alpes, Bibliothèque des Arts, Paris.
4. Baumgart-Kotarba M., Kotarba A., 2001, Deglacjacja Doliny Suchej Wody w Tatrach Wysokich, [w:] A. Karczewski, Z. Zwoliński (red.), Funkcjonowanie geoekosystemów w zróżnicowanych warunkach morfoklimatycznych – monitoring, ochrona, edukacja. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Poznań, s. 73-84.
5. Baumgart-Kotarba M., Kotarba A., 2001, Deglaciation in the Sucha Woda and Pańszczyca valleys in the Polish High Tatras, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 35, s. 7-38.
6. Bednarz Z., 1984, The comparison of dendroclimatological reconstructions of summer temperatures from the Alps and Tatra Mountains from 1741-1965, Dendrochronologia, 2, s. 63-72.
7. Bieroński J., Chmal H., Czerwiński J., Klementowski J., Traczyk A., 1992, Współczesna denudacja w górskich zlewniach Karkonoszy, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 155, s. 151-169.
8. Cebulak E., 1983, Maximum daily rainfalls in the Tatra Mountains and Podhale Basin, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 57, s. 337-343.
9. Chmal H., Traczyk A., 1993, Plejstoceńskie lodowce gruzowe w Karkonoszach, Czasopismo Geograficzne, 64, 3-4, s. 253-263.
10. Chomicz K., Šamaj F., 1974, Stosunki opadowe, [w:] M. Konček (red.), Klimat Tatr, Wydawnictwo Słowackiej Akademii Nauk, Bratysława, s. 443-536.
11. Clark D.H., Steig E.J., Potter Jr.N., Gillespie A.R., 1988, Genetic variability of rock glaciers,Geografi ska Annaler, 80A, s. 175-182.
12. Czerwiński J., 1967, Osuwisko w dolinie Łomniczki w Karkonoszach, Opera Corcontica, 4, s. 169-175.
13. Czerwiński J., 1985, Główne rysy rzeźby i rozwój geomorfologiczny, [w:] A. Jahn (red.), Karkonosze polskie, Polska Akademia Nauk, Oddział we Wrocławiu, Karkonoskie Towarzystwo Naukowe w Jeleniej Górze, Wrocław, s. 53-76.
14. Dec J., Dobiński W., 1997, Preliminary results of a seismic refraction survey on Hruby Piarg in the Five Polish Lake Valley, Tatra Mountains, Southern Poland, Wyprawy Geograficzne na Spitsbergen, UMCS Lublin, s. 69-76.
15. Dobiński W., 1996, Problem występowania wyspowej zmarzliny w Dolinie Pięciu Stawów Polskich i okolicy w świetle pomiarów temperatury u spodu zimowej pokrywy śnieżnej (BTS), Geographia, Studia et dissertationess, 20, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, 1552, s. 15-22.
16. Dobiński W., 1997, Warunki występowania zmarzliny w alpejskim piętrze Tatr Wysokich, Uniwersytet Śląski w Sosnowcu, maszynopis.
17. Dobiński W., 2011, Wieloletnia zmarzlina w wybranych obszarach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu w świetle kompleksowych badań geofizycznych i analiz klimatologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
18. Dzierżek J., Lindner L., Nitychoruk J., 1987, Rzeźba i osady czwartorzędowe Doliny Pięciu Stawów Polskich (Wysokie Tatry), Przegląd Geologiczny, 35, 1, s. 8-15.
19. Dzierżek J., Nitychoruk J., 1986, Types of fossil rock glaciers in the Polish High Tatra Mts., Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences, 34, 4, s. 409-418.
20. Engel Z., Traczyk A., Braucher R., Woronko B., Křížek M., 2011, Use of 10Be exposure ages and Schmidt hammer data for correlation of moraines in the Krkonoše Mountains, Zeitschrift für Geomorphologie, 55, 2, s. 175-196.
https://doi.org/10.1127/0372-8854/2011/0055-0036 -
21. Gadomski A., 1926, Morfologia glacjalna północnych stoków Wysokich Tatr, Nakład B. Kotuli, Cieszyn.22. Gadomski A., 1926, Na płatach lodowych w Tatrach, Wierchy IV
22. Gadomski A., 1926, Na płatach lodowych w Tatrach, Wierchy IV.
23. Gądek B., 2002, Obieg masy Lodowczyka Mięguszowieckiego w latach 1998-1999, [w:] W. Borowiec, A. Kotarba, A. Kownacki, Z. Krzan, Z. Mirek (red.), Przemiany środowiska przyrodniczego Tatr, Tatrzański Park Narodowy, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Oddział Kraków, Kraków-Zakopane, s. 71-75.
24. Gądek B., Grabiec M., 2008, Glacial ice and permafrost distribution in the Medena Kotlina (Slovak Tatras): Mapped with application of GPR and GST measurements, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 42, s. 5-22.
25. Gądek B., Grabiec M., Kędzia S., 2016, Application of the radio-echo sounding for identification of the thickness and structure of the sediments in postglacial lakes, illustrated with an example of Mały Staw lake (the Karkonosze Mountains), Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 49, s. 5-13.
26. Gądek B., Grabiec M., Kędzia S., Rączkowska Z., 2010, Struktura wewnętrzna i morfodynamika wybranych stoków gruzowych Tatr w świetle wyników pomiarów georadarowych i lichenometrycznych, [w:] A. Kotarba (red.), Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem, t. 1: Nauki o Ziemi, Materiały IV Konferencji "Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a człowiek", Zakopane, 14-16 października 2010, Tatrzański Park Narodowy, Zakopane, s. 55-61.
27. Gądek B., Grabiec M., Kędzia S., Rączkowska Z., 2016, Reflection of climate changes in the structure and morphodynamics of talus slopes (the Tatra Mountains, Poland), Geomorphology, 263, s. 39-49.
https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2016.03.024 -
28. Gądek B., Kędzia S., 2009, Problem detekcji wieloletniej zmarzliny na podstawie temperatury u spągu zimowej pokrywy śnieżnej na przykładzie Tatr, Przegląd Geograficzny, 81, 1, s. 75-91.
https://doi.org/10.7163/PrzG.2009.4.3 -
29. Gądek B., Rączkowska Z., Żogała B., 2009, Derbis slope morphodynamics as a permafrost indicator in the zone of sporadic permafrost, High Tatras, Slovakia, Zeitschrift für Geomorphologie, 53, 2, s. 79-100.
https://doi.org/10.1127/0372-8854/2009/0053S3-0079 -
30. Haeberli W., King L., Flotron A., 1979, Surface movement and lichen-cover studies at the active rock glacier near the Grubengletscher, Wallis, Swiss Alps, Arctic and Alpine Research, 11, s. 421-441.
https://doi.org/10.2307/1550561 -
31. Hess M., 1965, Piętra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 11.
32. Hess M., 1968, Próba rekonstrukcji klimatu w holocenie na terenie Polski południowej, Folia Quaternaria, 29, s. 21-39.
33. Iwanejko A., 1984, Formy lodowo-firnowe w Kotle Mięguszowieckim, Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów 1982, UMCS Lublin.
34. Jahn A., 1950, Gleby strukturalne w polskiej części Tatr, Przegląd Geograficzny, 22, s. 121-139.
35. Jahn A., 1958, Mikrorelief peryglacjalny Tatr i Babiej Góry, Biuletyn Peryglacjalny, 6, s. 57-80.
36. Jahn A., 1963, Gleby strukturalne Czarnego Grzbietu i problem utworów pylastych w Karkonoszach, Acta Universitatis Wratislaviensis, Studia Geograficzne, 1, 9, s. 55-65.
37. Jahn A., 1968, Peryglacjalne pokrywy stokowe Karkonoszy i Gór Izerskich, Opera Corcontica, 5, s. 9-25.
38. Jahn A., 1970, Zagadnienia strefy peryglacjalnej, PWN, Warszawa.
39. Jahn A., 1970, Najniższe stanowisko czynnych gruntów strukturalnych w Tatrach i problem dolnej granicy występowania zjawisk peryglacjalnych w górach, Acta Geographica Lodziensia, 24, s. 217-224.
40. Jahn A., 1977, The permafrost active layer in the Sudety mountains during the last glaciation, Quaestiones Geographicae, 4, s. 29-42.
41. Jahn A., 1979, Procesy erozyjne na grzbiecie Karkonoszy. Eksperyment polowy, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 20, s. 127-139.
42. Jahn A., Cielińska M., 1974, Ruchy gruntu na stokach Karkonoszy, Acta Universitatis Wratislaviensis, 236, Prace Instytutu Geograficznego, A1, s. 5-24.
43. Jania J., 1997, The problem of Holocene glacier and snow patches fluctuations in the Tatra Mountains: A short report, [w:] Glacier Fluctuations During the Holocene, Strasbourg, s. 85-93.
44. Jomelli V., Pech V.P., Chochillon C., Brunstein D., 2004, Geomorphic variations of debris flows and recent climatic change in the French Alps, Climatic Change, 64, s. 77-102.
https://doi.org/10.1023/B:CLIM.0000024700.35154.44 -
45. Jonasson C., Kot M., Kotarba A., 1991, Lichenometrical studies and dating of derbis flow deposits in the High Tatra Mountains, Poland, Geografiska Annaler, 73A, s. 141-146.
https://doi.org/10.2307/521019 -
47. Kaszowski L., Krzemień K., Libelt P., 1988, Postglacjalne modelowanie cyrków lodowcowych w Tatrach Zachodnich, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, 71, s. 121-142.
48. Kędzia S., 1993, Klimatyczne uwarunkowania płatów wiecznego śniegu w Tatrach na przykładzie śnieżnika w Kotle Mięguszowieckim, Uniwersytet Jagielloński, Zakład Klimatologii Instytutu Geografii, Kraków, maszynopis.
49. Kędzia S., 2004, Klimatyczne i topograficzne uwarunkowania występowania wieloletniej zmarzliny w Tatrach Wysokich (na przykładzie Koziej Dolinki), Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, maszynopis.
50. Kędzia S., 2010, The age of debris surfaces on the Żółta Turnia Peak (the Polish Tatra Mts.), Geomorphologia Slovaca et Bohemica, 2, s. 29-38.
51. Kędzia S., 2013, Nowa krzywa lichenometryczna dla polskiej części Tatr, Przegląd Geograficzny, 85, 1, s. 53-63.
https://doi.org/10.7163/PrzG.2013.1.4 -
52. Kędzia S., 2013, Problems and possibilities of lichenometric dating in Polish mountains, Geographia Polonica, 86, 4, s. 363-374.
https://doi.org/10.7163/GPol.2013.29 -
53. Kędzia S., 2014, Are there any active rock glaciers in the Tatra Mountains?, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 48, s. 5-16.
https://doi.org/10.1515/sgcb-2015-0001 -
54. Kędzia S., 2015, The occurrence of glaciers in the Polish Tatra Mountains during the Little Ice Age, Zeitschrift für Geomorphologie, 59, 2, s. 229-241.
https://doi.org/10.1127/zfg/2014/0150 -
55. Kędzia S., Kotarba A., Mościcki J., 2004, Lodowiec gruzowy nad Wielkim Hińczowym Stawem w Tatrach Słowackich – wyniki wstępnych badań termicznych, [w:] A. Styszyńska, A.A. Marsz (red.), XXX Międzynarodowe Sympozjum Polarne, Gdynia, Akademia Morska, Polish Polar Studies, s. 167-177.
56. Kędzia S., Mościcki J., Wróbel A., 1998, Studies on the occurence of permafrost in Kozia Valley (The High Tatra Mts), [w]: J. Repelewska-Pękalowa (red.), "Relief, Quaternary Palaeogeography and Changes of the Polar Environment". Polar session, IV Conference of Polish Geomorpologists, Lublin, 3-6 June 1998, Spitsbergen Geographical Expeditions, Maria Curie-Skłodowska University Press, Lublin, s. 51-57.
57. Kędzia S., Parzóch K., 2013, The activity of debris flows in the Łomniczka Cirque in the light of lichenometric dating, Opera Corcontica, 50/S, s. 75-80.
58. Kędzia S., Parzóch K., 2016, Aktywność spływów gruzowych za ostatnie 150 lat w polskiej części Karkonoszy w świetle badań lichenometrycznych, Przegląd Geograficzny, 88, 3, s. 295-310.
https://doi.org/10.7163/PrzG.2016.3.0 -
59. Klementowski J., 1975, Płaty śnieżne i procesy niwalne w Karkonoszach, Opera Corcontica, 12, s. 51-63.
60. Klementowski J., 1995, Współczesne grunty strukturalne Sudetów w świetle kriogenicznych ruchów ich powierzchni, [w:] T. Szczypek (red.), III Zjazd Geomorfologów Polskich – Procesy geomorfologiczne, zapis w rzeźbie i osadach, Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Sosnowiec, s. 36-37.
61. Klimaszewski M., 1988, Rzeźba Tatr polskich, PWN, Warszawa.
62. Końček M., Orlicz M., 1974, Promieniowanie słoneczne, [w:] M. Konček (red.), Klimat Tatr, Wydawnictwo Słowackiej Akademii Nauk, Bratysława, s. 11-26.
63. Kondracki J., 1978, Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa.
64. Kotarba A., 1986, Lodowce gruzowe w Tatrach, Wszechświat, 87, 5, s. 97-99.
65. Kotarba A., 1988, Fossil rock glaciers in the Polish Tatra Mountains: Origin and age, [w:] M. Pecsi, L. Starkel L. (red.), Paleography of Carpathian Regions, Geographical Research Institute Hungarian Academy of Science, Budapeszt, s. 161-169.
66. Kotarba A., 1988, Lichenometria i jej zastosowanie w badaniach geomorfologicznych w Tatrach, Wszechświat, 89, 1, s. 13-15.
67. Kotarba A., 1989, On the age of debris slops in the Tatra Mountains, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 23, s. 139-152.
68. Kotarba A., 1991, On the ages and magnitude of derbis flows in the Polish Tatra Mountains, Bulletin of the Polish Academy of Science, 39, 2, s. 129-135.
69. Kotarba A., 1991-1992, Reliktowe lodowce gruzowe jako element deglacjacji Tatr Wysokich, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 25-26, s. 133-150.
70. Kotarba A., 1992, High energy geomorphologic events in the Polish Tatra Mountains, Geografiska Annaler, 74A, s. 123-131.
https://doi.org/10.2307/521290 -
71. Kotarba A., 1994, Geomorfologiczne skutki katastrofalnych letnich ulew w Tatrach Wysokich, Acta UNC, Geografia, 27, s. 21-34.
72. Kotarba A., 1995, Rapid mass wasting over the last 500 years in the High Tatra Mountains, Quaestiones Geographicae, Special Issue 4, s. 177-183.
73. Kotarba A., 1997, Formation of high mountain talus slope related to debris-flow activity in the High Tatra Mountains, Permafrost and Periglacial Processes, 8, s. 191-204.
https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1530(199732)8:2<191::AID-PPP250>3.3.CO;2-8 -
https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1530(199732)8:2<191::AID-PPP250>3.0.CO;2-H -
74. Kotarba A., 2001, Lichenometryczne oznaczanie wieku formy rzeźby wysokogórskiej, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 179, s. 197-208.
75. Kotarba A., 2004, Zdarzenia geomorfologiczne w Tatrach Wysokich podczas małej epoki lodowej, [w:] A. Kotarba (red.), Rola małej epoki lodowej w przekształcaniu środowiska przyrodniczego Tatr, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 197, s. 9-55.
76. Kotarba A., 2007, Lodowce gruzowe i wały niwalne – efekt późnoglacjalnej ewolucji rzeźby Tatr, Przegląd Geograficzny, 79, 2, s. 199-213.
77. Kotarba A., Kaszowski L., Krzemień K., 1987, High-mountain denudational system in the Polish Tatra Mountains, Geographical Studies IGiPZ PAN, Special Issue, 3.
78. Kotarba A., Migoń P., 2010, Góry wysokie a góry średnie Europy – spojrzenie geomorfologa, Czasopismo Geograficzne, 81, 1-2, s. 3-19.
79. Kotarba A., Pech P., 2002, The recent evolution of talus slopes in the High Tatra Mountains (with the Pańszczyca Valley as example), Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 36, s. 69-76.
80. Kotarba A., Rączkowska Z., Długosz M., Blotiźiar M., 2013, Recent debris flows in the Tatra Mountains, [w:] D. Loczy (red.), Geomorphological Impacts of Extreme Weather. Case Studies from Central and Eastern Europe, Springer, London, New York, s. 221-236.
81. Kotarba A., Strömquist L., 1984, Transport, sorting and deposition processes in the Polish Tatra Mountains, Geografiska Annaler, 66A, 285-294.
https://doi.org/10.2307/520851 -
82. Křížek M., Treml V., Engel Z., 2007, Záonitosti prostorového rozmístĕní periglaciálních tvarů v Krkonosích nad alpínskou hranicí lesa, Opera Corcontica, 44, 1, s. 67-80.
83. Krzemień K., 1988, The dynamics of debris flows in the upper part of the Starorobociańska Valley (Western Tatra Mts.), Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 22, s. 123-144.
84. Krzemień K., Libelt P., Mączka T., 1995, Geomorphological conditions of the timberline in the estern Tatra Mountains, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 98, s. 155-170.
85. Kwiatkowski J., 1985, Szata śnieżna, szadź i lawiny, [w:] A. Jahn (red.), Karkonosze polskie, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław, s. 117-144.
86. Lukniš M., 1973, Reliéf Vysokých Tatier a ich predpolia, Vydatelstvo Slovenskej akadémie vied, Bratislava.
87. Malik I., Owczarek P., 2009, Dendrochronological records of debris flow and avalanche in a mid-mountain forest zone (Eastern Sudetes – Central Europe), Geochronometria, 34, s. 57-66.
https://doi.org/10.2478/v10003-009-0011-7 -
88. Mazurski K.R., 1971, Lód włóknisty w Karkonoszach, Wszechświat, 4, s. 96-97.
89. Migoń P., 2005, Karkonosze – rozwój rzeźby, [w:] M. Mierzejewski (red.), Karkonosze. Przyroda nieożywiona i człowiek, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 323-349.
90. Migoń P., Kasprzak M., Knapik R., 2006, Spływ gruzowy w Wielkim Śnieżnym Kotle w sierpniu 2006 r., Przyroda Sudetów, 9, s. 157-168.
91. Migoń P., Parzóch K., 2008, Spływy gruzowe w polskich Karkonoszach – przyczyny, skutki i zagrożenia, Przegląd Geograficzny, 80, 3, s. 385-401.
92. Migoń P., Parzóch K., 2010, Zdarzenia ekstremalne w systemie stokowym – grawitacyjne ruchy masowe i erozja gleb, [w:] P. Migoń (red.), Wyjątkowe zdarzenia przyrodnicze na Dolnym Śląsku i ich skutki, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego, 14, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 205-239.
93. Migoń P., Radek M., Parzóch K., 2002, Extreme geomorphic events in the Sudetes Mountains and their long-term impast, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 36, s. 29-49.
94. Mościcki W.J., 2008, Temperature regime on northen slopes of Hala Gąsienicowa in the Polish Tatra Mountains and its relationship to permafrost, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 42, s. 23-40.
95. Mościcki W.J., 2010, Temperatura na NE stoku Świnicy i w Koziej Dolince w Tatrach w okresie 2007-2009, [w:] A. Kotarba (red.), Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a człowiek. 1, Nauki o Ziemi, Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane, s. 95-102.
96. Mościcki J.W., Kędzia S., 2000, Comments and observations on the application of resistivity sounding in the research of permafrost, Biuletyn Peryglacjalny, 39, s. 69-81.
97. Mościcki J.W., Kędzia S., 2001, Investigation of mountain permafrost in the Kozia Dolinka valley, Tatra Mountains, Poland, Norsk Geografisk Tidsskrift, 55, s. 235-240.
https://doi.org/10.1080/00291950152746586 -
98. Mościcki J.W., Kędzia S., 2002, Wieloletnia zmarzlina w Koziej Dolince, [w:] W. Borowiec, A. Kotarba, A. Kownacki, Z. Krzan, Z. Mirek (red.), Przemiany środowiska przyrodniczego Tatr, Wydawnictwo Instytutu Botaniki PAN, Kraków-Zakopane, s. 67-69.
99. Niedźwiedź T., 1996, Wieloletnia zmienność temperatury powietrza i opadów w Tatrach, [w:] A. Kotarba (red.), Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a człowiek. Nauki o Ziemi, 1, Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane, s. 161-163.
100. Niedźwiedź T., 2000, Zmienność temperatury powietrza i opadów w Tatrach w ostatnich 50 latach, [w:] Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a człowiek. Współczesne przemiany środowiska przyrodniczego Tatr. II Ogólnopolska Konferencja, Zakopane, 12-14 październik 2000, TPN, PTPNoZ Oddział Krakowski, s. 37-38.
101. Niedźwiedź T., 2004, Rekonstrukcja warunków termicznych lata w Tatrach od 1550 roku, [w:] A. Kotarba (red.), Rola małej epoki lodowej w przekształcaniu środowiska przyrodniczego Tatr, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 197, s. 57-88.
102. Oberc J., 1985, Budowa geologiczna przedgranicznych serii skalnych Karkonoszy, [w:] A. Jahn (red.), Karkonosze polskie, Polska Akademia Nauk, Oddział we Wrocławiu, Karkonoskie Towarzystwo Naukowe w Jeleniej Górze, Wrocław, s. 9-16.
103. Obrębska-Starkel B., Bednarz Z., Niedźwiedź T., Trepińska J., 1995, On the trend of the climate changes in the higher part of the Carpathian Mountains, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 98, s. 123-151.
104. Olędzki J., 1965, Miniaturowe lodowce w Tatrach, Geografia w Szkole, 18, 4, s. 184-186.
105. Oleksynowa K., Skiba S., 1976, Geochemical characterization of a polygonal soil on the flattening of Krzyżne Pass in the Tatra Mts., Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 10, s. 27-47.
106. Oleksynowa K., Skiba S., 1977, Charakterystyka niektórych gleb kriogenicznych w Tatrach, Roczniki Gleboznawcze, 28, s. 293-311.
107. Parzóch K., Dunajski A., 2002, Katastrofalne ruchy masowe w Karkonoskim Parku Narodowym zawiązane z nadmiernymi opadami, [w:] Z. Denisiuk (red.), Strategia zachowania różnorodności biologicznej i krajobrazowej obszarów przyrodniczo cennych dotkniętych klęską powodzi, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, s. 155-165.
108. Parzóch K., Katrycz M., 2002, Współczesne procesy geomorfologiczne i antropopresja w górskim środowisku Karkonoszy, Przyroda Sudetów Zachodnich, Suplement, 1, s. 23-36.
109. Parzóch K., Knapik R., 2009, Debris flow on NW slope of Mt. Śnieżka, triggered by heavy rainfall on 2 July 2009, [w:] R. Knapik, J. Andrle (red.), 7th International Conference, Geoecological Problems of Karkonosze Mts., Szklarska Poręba, 21-23.09.2009, Book of Abstracts, Karkonoski Park Narodowy, Szklarska Poręba, s. 126.
110. Parzóch K., Migoń P., 2010, Zdarzenia ekstremalne w systemie stokowym – grawitacyjne ruchy masowe i erozja gleb, [w:] P. Migoń (red.), Wyjątkowe zdarzenia przyrodnicze na Dolnym Śląsku i ich skutki, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego, 14, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 205-240.
111. Parzóch K., Migoń P., Szymanowski R., Gąsiorek M., 2007, Spływy gruzowe w północnej części Karkonoszy, [w:] J. Štursa, R. Knapik (red.), Geoekologické problémy Arkono, Sbornik Mezdunárodni Vědacké Konferencje, říjen 2006, Svoboda n. Úpou, Opera Corcontica, 44, 1, s. 81-88.
112. Pelíšek J., 1974, Půdy Krkonošského Národního Parku, Opera Corcontica, 11, s. 7-35.
113. Pfister C., 1992, Monthly temperatures and precipitation in Central Europe 1525-1979; quantifying documentary evidence on weather and its effects, [w:] R. S. Bradley, P.D. Jones (red.), Climate Since A.D. 1500, Routledge, London, s. 118-142.
114. Piasecki H., 1958, Mały Staw w Karkonoszach jako przykład akumulacyjnego jeziora karowego, Czasopismo Geograficzne, 29, 75, s. 75-78.
115. Pulina M., 1968, Gleby poligonalne w Jaskini Czarnej (Tatry Zachodnie), Speleologia, 3, 2, s. 99-102.
116. Pulinowa M.Z., Pulina M., 1972, Phénomènes cryogènes dans les grottes et gouffres des Tatras, Biuletyn Peryglacjalny, 21, s. 201-235.
117. Rączkowska Z., 2007, Współczesna rzeźba peryglacjalna wysokich gór Europy, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 212.
118. Röthlisberger F., Haas P., Holzhauser H., Keller W., Bircher W., Renner F., 1980, Radiocarbon dating of fossil soils (fAh) and woods from moraines and glaciers in the Alps, Geography in Switzerland, Geographica Helvetica, 35, 5, s. 21-52.
119. Siarzewski W., 1996, Jaskinie lodowe w Tatrach Polskich, [w:] A. Kotarba (red.), Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek, 1. Nauki o Ziemi, Tatrzański Park Narodowy, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Kraków-Zakopane, s. 98-101.
120. Sobik M., Błaś M., Migała K., Godek M., Nasiółkowski T., 2013, Klimat, [w:] R. Knapik, A. Raj (red.), Przyroda Karkonoskiego Parku Narodowego, Karkonoski Park Narodowy, Jelenia Góra, s. 147-186.
121. Szymanowski R., 2004, Spływy gruzowo-błotne w Kotle Łomniczki, Przyroda Sudetów, 7, s. 223-232.
122. Traczyk A., 1992, Formy współczesnego sortowania mrozowego w Karkonoszach i klimatyczne uwarunkowanie ich rozwoju, Czasopismo Geograficzne, 63, 3-4, s. 351–359 .
123. Treml V., Krizek M., Engel Z., 2010, Classification of patterned ground based on morphometry and site characteristics: a case study from the High Sudetes, Central Europe, Permafrost and Periglacial Processes, 21, s. 67-77.
https://doi.org/10.1002/ppp.671 -
124. Trepińska J. B., 2010, Gradienty opadowe w polskich Tatrach i Karkonoszach, [w:] T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Woda w badaniach geograficznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce, s. 295-302.
125. Vivian R., 1975, Les glaciers des Alpes Occidentales, Imprimerie Allier, Grenoble.
126. Walczak W., 1948, Gleby strukturalne w Karkonoszach, Przegląd Geograficzny, 21, 3-4, s. 227-241.
127. Wdowiak S., 1961, Współczesny lodowiec karowy w Wielkim Kotle Mięguszowieckim nad Morskim Okiem w Tatrach, Biuletyn Geologiczny, 11, s. 87-92.
128. Wicik B., 1984, Osady jezior tatrzańskich i etapy ich akumulacji, Prace i Studia Geograficzne UW, 5, s. 55-69.
129. Wicik B., 1986, Asynchroniczność procesów wietrzenia i sedymentacji w zbiornikach jeziornych Tatr i Karkonoszy w postglacjale, Przegląd Geograficzny, 58, 4, s. 809-823.
130. Wiśliński A., 1985, Lodowczyki otoczenia Morskiego Oka w Tatrach, Annales UniversitatisMariae Curie-Skłodowska, 40, s. 54-76.
131. Wiśliński A., 2002, O zmianach zasięgu niektórych płatów firnu i lodu w zlewni Morskiego Oka, [w:] W. Borowiec, A. Kotarba, A. Kownacki, Z. Krzan, Z. Mirek (red.), Przemiany środowiska przyrodniczego Tatr, Tatrzański Park Narodowy, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Oddział Kraków, Kraków-Zakopane, s. 71-75.
132. Zumbühl H. J., Messerli B., Pfister C., 1983, Die Kleine Eiszet. Gletschergeschichte im Spiegel der Kunst, Gletschergarten-Museum Luzern, Schweizerisches Alpines Museum Bern.

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

89

Issue:

3

Start page:

353

End page:

376

Detailed Resource Type:

Article

Format:

File size 1,7 MB ; application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:63165 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2017.3.1

Source:

CBGiOS. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY 3.0 PL license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY 3.0 PL] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 3.0 PL license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Central Library of Geography and Environmental Protection. Institute of Geography and Spatial Organization PAS

Projects co-financed by:

Programme Innovative Economy, 2010-2014, Priority Axis 2. R&D infrastructure ; European Union. European Regional Development Fund

Access:

Open