Old issues – new approaches? People of Polish descent in the former USSR countries

Derlicki, Jarosław

doi:0137-4079

Download

Title: Old issues – new approaches? People of Polish descent in the former USSR countries

Abstract:

This article concerns people of Polish descent in the former USSR countries. Terms such as the Polonia, (ethnic) Poles, the Polish minority and others are presented and explained. The majority of those terms is burdened with “martyrological” or ideological and political overtones or, alternatively, hardly fits the local realities. Hence I am of the opinion that the most appropriate is to talk of people of Polish origin, to whom it is possible to include the Poles, the Polonia, the Polish minority, as well as people of other nationalities who cherish their Polish roots. In my opinion, it is difficult to speak of a homogeneous and cohesive culture and identity of people living abroad who refer to their Polishness, even on the level of a concrete country. The internal variability of this category makes it impossible to research as a uniform group which presents a certain type of Polishness common to its entirety, contrary to the manner of researching it in many Polish emigration studies. The study of local communities of Polish origin, which are homogeneous on the local level but illustrate the variability and gradability of Polishness on the general level, may be a possible solution to this problem. The final section of the article focuses on the difficulties in defining Polishness in the East. These difficulties involve the issue of singling out the Poles from the broad category of people of Polish origin in the East, as well as the “artificial” kindling of Polishness. The difficult economic situation of the former USSR countries, which may affect the implementation of identity strategies, is also mentioned

References:

Babiński G. 2001, Badania wschodnie i badania polonijne po roku 1989. Refleksje na marginesie wybranych lektur, Przegląd Polonijny, vol. 27, no. 4, pp. 59–66
Barth F. 1996, Ethnic groups and boundaries, [in:] eds. J. Hutchinson, A. D. Smith, Ethnicity, Oxford–New York
Bauman Z. 2000, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa
Ber J. 2008, Polacy w Besarabii w okresie międzywojennym, M. A. dissertation written under the supervision of Włodzimierz Mędrzecki Ph.D. Litt. D., placed in the Archive of the Institute of History UW, Warszawa
Centrum na peryferiach. Monografia społeczności lokalnej Ejszyszek i okolic na Wileńszczyźnie, ed. A. Perzanowski, Warszawa 2005
Chodubski A. 1983, Inteligencja polska w Azerbejdżanie w końcu XIX i na początku XX wieku, Przegląd Polonijny, vol. 9, no. 1, pp. 39–47
Chodubski A. 1984, „Dom polski” w Baku, Przegląd Polonijny, vol. 10, no. 4, pp. 95–109
Chodubski A. 1988, Polacy w Armenii w XIX i na początku XX wieku, Przegląd Polonijny, vol. 14, no. 3, pp. 43–59
Clifford J. 2000, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, Warszawa
Cohen A. P. 2000, The symbolic construction of community, London–New York
Dach K. 1979, Osadnictwo polskie w Mołdawii w XIX wieku, Przegląd Polonijny, vol. 5, no. 2, pp. 33–51
Etnografia lokalnych znaczeń. Monografia społeczności lokalnej z okolic Dziewieniszek na Wileńszczyźnie, ed. Ł. Smyrski, Warszawa 2005
Ich małe ojczyzny. Lokalność, korzenie i tożsamość w warunkach przemian, ed. M. Trojan, Wrocław 2003
Iwanow M. 1988, Główne kierunki rozwoju Polonii w ZSRR w okresie międzywojennym, Przegląd Polonijny, vol. 14, no. 3, pp. 61–72
Jagiełło E. A. 2006, Polacy w Uzbekistanie. Tożsamość odległej diaspory, Łódź
Jasiewicz Z. 1992, Polacy z Ukrainy w Kazachstanie. Etniczność a historia, Lud, vol. 75, pp. 11–54
Jasiewicz Z. 2004, Wschód a polska etnologia i antropologia społeczno-kulturowa. Doświadczenia i perspektywy, [in:] ed. Z. Jasiewicz, Wschód w polskich badaniach etnologicznych i antropologicznych. Problematyka, badacze, znaczenie, Prace Komitetu Nauk Etnologicznych PAN, no. 12, Poznań
Jutrzenka. Pismo Polaków w Mołdawii, February, 2005
Jutrzenka. Pismo Polaków w Mołdawii, April, 2005
Kabzińska I. 1999, Wśród kościelnych Polaków. Wyznaczniki tożsamości etnicznej (narodowej) Polaków na Białorusi, Warszawa
Kłosek E. 2005, Świadomość etniczna i kultura społeczności polskiej we wsiach Bukowiny rumuńskiej, Wrocław
Korzeniewska K. 1997, Tutejszy, Polak, katolik. Tożsamość religijno-etniczna mieszkańców południowo-wschodniej Litwy. Badania empiryczne w Dziewieniszkach, Kierniowie i Turgielach, Przegląd Polonijny, vol. 23, no. 1, pp. 59–86
Kultura i świadomość etniczna Polaków na Wschodzie. Tradycja i współczesność, eds. A. Kuczyński, M. Michalska, Wrocław 2004
Krzyszycha M. 1996, Mniejszość polska w niepodległej Ukrainie, Przegląd Polonijny, vol. 22, no. 4, pp. 25–54
Kubiak H. 1975, O koncepcję badań polonijnych w kraju, Przegląd Polonijny, vol. 1, no. 1, pp. 15–27
Kuczyński A. 1972, Syberyjskie szlaki, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk
Kuczyński A. 1981, Spojrzenie na syberyjską twórczość wspomnieniową Polaków w aspekcie źródła etnograficznego. Szkic problemu, Przegląd Polonijny, vol. 7, no. 3, pp. 57–67
Kuczyński A. 1983, Najdawniejsze relacje z pobytu Polaków za Uralem i staropolski obraz ludów Rosji. Część I, Przegląd Polonijny, vol. 9, no. 2, pp. 5–22
Kuczyński A. 1983, Najdawniejsze relacje z pobytu Polaków za Uralem i staropolski obraz ludów Rosji. Część II, Przegląd Polonijny, vol. 9, no. 3, pp. 5–24
Kuczyński A. 1998, Syberia. 400 lat polskiej diaspory, Wrocław
Kurzowa Z. 1983, Język polski w ZSRR. Historia, stan obecny, potrzeby badawcze, Przegląd Polonijny, vol. 9, no. 1, pp. 17–38
Kurzowa Z. 1985, Sytuacja językowa polskiej ludności wiejskiej w Litewskiej i Białoruskiej SRR, Przegląd Polonijny, vol. 11, no. 3, pp. 5–20
Kurzowa Z. 1988, Świadomość językowa i poglądy współczesnych Polaków litewskich na ich język, Przegląd Polonijny, vol. 14, no. 1, pp. 75–96
Levy A. 2000, Diasporas through anthropological lenses: contexts of Postmodernity, Diaspora: A Journal of Transnational Studies, vol. 9, issue 1, pp. 137–154
Mróz L. 2004, Przebudzenie etniczne, [in:] ed. L. Mróz, Etnos przebudzony, Warszawa
Nowicka E. 2000, Polacy czy cudzoziemcy? Polacy za wschodnią granicą, in cooperation with I. Kabzińska and R. Wyszyński, Kraków
Nowicka E., Trzciński P. 2004, Badacz-Polak wśród rdzennych mieszkańców Syberii, [in:] ed. Z. Jasiewicz, Wschód w polskich badaniach etnologicznych i antropologicznych. Problematyka, badacze, znaczenie, Prace Komitetu Nauk Etnologicznych PAN, no. 12, Poznań, pp. 45–52
Podole i Wołyń. Szkice etnograficzne, eds. Ł. Smyrski, M. Zowczak, Warszawa 2003
Posern-Zieliński A. 1982, Tradycja a etniczność: przemiany kultury Polonii amerykańskiej, Wrocław
Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Polaków na Wschodzie, Prace naukowe, vol. 7, eds. M. Szczerbiński, T. Wolsza, Gorzów Wielkopolski 2001
Sadowski A. 1995, Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców, Białystok
Sadowski A. 2001, Aktualny stan i zadania przyszłe badań nad Polakami na Wschodzie. (Wprowadzenie do dyskusji), Przegląd Polonijny, vol. 27, no. 4, pp. 49–58
Sobisiak W. 1975, Emigracja jako przedmiot badań etnograficznych, Przegląd Polonijny, vol. 1, no. 1, pp. 29–51
Szczerbiński M. 1979, „Sokół” i harcerstwo a POW w Rosji w latach wojny i rewolucji (1914–1918), Przegląd Polonijny, vol. 5, no. 3, pp. 41–55
Szynkiewicz S. 1996, Polacy w Kazachstanie. Świadomość etniczna i stosunki z obcymi, Etnografia Polska, vol. 40, no. 1–2, pp. 237–253
Targowski Andrzej 2001, Kim jesteśmy?, [in:] eds. M. Szczerbiński, T. Wolsza, Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Polaków na Wschodzie, Prace naukowe, vol. 7, Gorzów Wielkopolski
Tożsamość Polaków na pograniczach, eds. A. Sadowski, M. Czerniawska, Białystok 1999
Wahlbeck O. 2002, The concept of diaspora as an analytical tool in the study of refugee communities, Journal of Ethnic and Migration Studies, vol. 28, no. 2, pp. 221–238
Wróbel J. 2004, Unia Europejska a Mołdawia, Prace Ośrodka Studiów Wschodnich, no. 13 (March), pp. 16–28
Zowczak M. 2003, O długim trwaniu Polaków na Podolu. Imponderabilia tożsamości, [in:] eds. Ł. Smyrski, M. Zowczak, Podole i Wołyń. Szkice etnograficzne, Studia Ethnologica, Warszawa
Zychowicz K., Zychowicz P. 2007, Polskie paszporty na wagę złota, Rzeczpospolita, 10–11 March, p. A1