The fish fauna in selected rivers of the Mazovian Lowland

Borzęcka, Irena; Buras, Paweł; Szlakowski, Jacek; Gasiński, Zbigniew; Wiśniewolski, Wiesław

doi:0015-9301

Download

Title: The fish fauna in selected rivers of the Mazovian Lowland

Abstract:

W latach 1999–2003 zbadano ichtiofaunę kilku nizinnych rzek w pobliżu Warszawy (Fig. 1). Elektropołowy wykonano na 35 stanowiskach w rzekach: Świder, Utrata, Długa z dopływem Czarna Struga, Klusówka i Rządza (Tab. 1 i 2). Ogółem zarejestrowano 8618 ryb o łącznej masie 77,9 kg, należących do 29 gatunków. We wszystkich badanych rzekachprzeważały gatunki fitotofilne i psammofilne (Tab. 3). Największą liczbę gatunków stwierdzono w rzece Świder – 22 gatunki, z dominującymi: płocią i ślizem oraz Rządzy – 20 gatunków ryb, z dominującymi: płocią i kiełbiem. W najbardziej przekształconych rzekach Utrata, Klusówka i Długa stwierdzono występowanie 13–17 gatunków ryb; dominowały – cierniczek, kiełb i słonecznica (Tab. 5). We wszystkich rzekach w połowach przeważały osobniki o niewielkiej średniej masie jednostkowej. Szczupak – typowy drapieżny gatunek nizinnych rzek pojawił się na 17 stanowiskach i wszędzie występował nielicznie. Najwyższy odsetek stanowił w połowach na stanowisku 27 i 28 w Rządzy (Tab. 4). Szczupak wraz z innymi gatunkami drapieżnymi i względnie drapieżnymi stanowił w poszczególnych rzekach od 2,1% w Świdrze do 18,1% w Długiej (Tab. 5). Gatunkami o najwyższym wskaźniku stałości występowania okazały się okoń i śliz, dużą frekwencją charakteryzowały się także kiełb i płoć. Najrzadziej w połowach spotykano jazgarza, leszcza i wzdręgę oraz gatunki obce− babkę łysą i czebaczka amurskiego. Średnia liczebność ryb przypadającą na 1 km biegu rzeki osiągnęła największe wartości w rzekach Klusówka i Długa; najniższe w rzekach: Rządza oraz Świder. Najwyższą biomasą charakteryzowały się rzeki: Długa i Klusówka, a najniższą Utrata (Tab. 5).

References:

BACKIEL T. 1958. Stosunki narybkowe w płytkich środowiskach środkowej Wisły. Roczniki Nauk Rolniczych 75, B, 2: 313-362.
BACKIEL T. 1993. Ichtiofauna dużych rzek - trendy i możliwości ochrony. In: TOMIAŁOJĆ L. (ed.), Ochrona przyrody i środowiska w dolinach rzecznych, pp. 39-48. Wydawnictwo Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
BALON E. K. 1975. Reproductive guilds of fishes: A proposal and definition. Journal of the Fisheries Research Board of Canada 32(6): 821-864.
BARANOWSKI J. 1999. Polska. Nowy podział administracyjny 1999. Twoje vademecum. INES, Szczecin.
BLESS R. 1985. Zur Regeneration von Bachen der Agrarlandschaft. Eine ichtyologische Fall-studie. Schrieftenreihe für Landschaftspflege und Naturschutz, 26, 80 pp.
BŁACHUTA J., KUSZEWSKI J., Kusznierz J., Witkowski A. 1993. Ichtiofauna dorzecza Baryczy. Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego 6: 19^18.
BURAS P. & Gasiński Z. 2000. Zespoły ryb i ich zasoby w dorzeczu rzeki Długa. Okręg Warszawski PZW, manuscript.
COWX I. G. 1983. Review of the methods for estimating fish population size from survey removal data. Fish Managementmt 14, 2: 67-82.
CZARNECKA H. (ed.) 2005. Atlas podziału hydrograficznego Polski. Część 2. Zestawienie zlewni. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa.
DANILKIEWICZ Z. 1996. Babka łysa (gołogłowa), Neogobius fluviatilis (Pallas, 1811), Perciformes, Gobiidae - nowy element w zlewisku Morza Bałtyckiego. Komunikaty Rybackie, 1RS, Olsztyn, 2: 267-277.
GŁOWACIŃSKI Z. 1996. Różnorodność gatunkowa - jej interpretacja i obliczanie. In: ANDRZEJEWSKI R. & WIŚNIEWSKI R. J. (eds), „Różnorodność biologiczna, pojęcia, oceny, zagadnienia ochrony i kształtowania”. Instytut Ekologii PAN „Człowiek i Środowisko”, Dziekanów Leśny. Zeszyty Naukowe 15: 57-70.
GŁOWACIŃSKI Z. (ed.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa, 449 pp.
GRABOWSKA J., Kotusz J., WITKOWSKI A. 2010. Alien invasive fish species in Polish waters: an overview. Folia Zoologica 59 (1): 73-85.
KOT H. & DOMBROWSKI A. (eds) 2001. Strategia ochrony fauny na Nizinie Mazowieckiej. Mazowieckie Towarzystwo Ochrony Fauny, Siedlce.
KRYZHANOVSKY S. G. 1948. Ecological groups of fishes and principles of their development. Nauchno-Issledovanie 27: 1-114 [in Russian],
LASSLEBEN P. 1977. Das Schatzverfahren fur Fischwasser nach Leger und Huet. Österreichs Fischerei 28: 53-64.
LAURENT M. & Lamarque P. 1974. Utilisation de la methode des captures successives (de Lury) pour l’évaluation des peuplements piscicoles. Annales Hydrobiology 5 (2): 121-132.
MARSZAŁ L., ZIĘBA G., PRZYBYLSKI M., GRABOWSKA J., KACZKOWSKI Z. 2004: Monitoring ichtiofauny systemu rzecznego Skrwy Prawej, Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego 17: 77-98.
MARSZAŁ L., ZIĘBA G., PRZYBYLSKI M., GRABOWSKA J., PIETRASZEWSKI D., GMUR J. 2006. Ichtiofauna systemu rzeki Liwiec. Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego 19: 47-70.
MONITOR Polski nr 4, póz. 20. Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemyślu Drzewnego z dnia 16.01.1978 r. w sprawie utworzenia rezerwatów przyrody.
PENCZAK T. 1967. The biological and technical principles of the fishing by use of direct-current field. Przegląd Zoologiczny 11: 114—131 [In Polish],
PENCZAK T. 1968. Ichtiofauna rzek Wyżyny Łódzkiej i terenów przyległych. Ia. Hydrografia i rybostan Bzury i dopływów. Acta Hydrobiologica Kraków, 10, 4: 471-497.
PENCZAK T. 1969. Ichtiofauna rzek Wyżyny Łódzkiej i terenów przyległych. Część III. Przegląd i charakterystyka gatunków. Acta Hydrobiologica 11, 3: 339-360.
PENCZAK T. & Zalewski M. 1973. The efficiency of electrofishing with rectified pulsating current in the zones of a river of medium size, evaluated by the method of successive catches. Acta Hydrobiologica Kraków 15, 4: 343- 355 [In Polish],
PENCZAK T., ZACZYŃSKI A., KOSZALIŃSKI H., GALICKA W., UŁAŃSKA M., KOSZALIŃSKA M.1991. Ichtiofauna dorzecza Narwi. Część IV. Lewobrzeżne dopływy Narwi. Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego 4, 5: 83-99.
PENCZAK T., ZACZYŃSKI A., MARSZAŁ L., KOSZALIŃSKI H. 1995. Monitoring ichtiofauny dorzecza Pilicy. Część I. Dopływy. Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego 8: 5-52.
PENCZAK T., Kruk A., KOSZALIŃSKI H., Zięba G. 2000. Ichtiofauna rzeki Bzury. Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego 13: 23-33.
PENCZAK T, KOSTRZEWA J., KRUK A., MARSZAŁ L., ZIĘBA G., KOSZALIŃSKI H. 2001. Ichtiofauna dorzecza Wkry. Część I. Wkra. Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego 14: 5-17.
REMBISZEWSKI J.M. 1964. Ryby rzeki Jeziorki i Czarnej Strugi koło Warszawy. Fragmenta Faunistica 11, 7: 83-102.
ROLIK H., REMBISZEWSKI J. M. 1987. Ryby i krągłouste {Pisces et Cyclostomata). Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne, PWN, Warszawa 316 pp.
SCHIEMER F., WAIDBACHER H. 1992. Strategies for conservation of a Danubian fish fauna. In: BOON P. J., CALOW P., & PETTS G. E (eds), River Conservation and Management, pp. 363-382. John Wiley & Sons Ltd, New York.
STARMACH К. 1964. Rybacka i biologiczna charakterystyczna rzek. Polskie Archiwum Hydrobiologii 3: 307-332.
STOLARZ P. & Sędkiewicz E. 1995. Stawy rybne w Halinowie - przewidywane do ochrony jako użytek ekologiczny. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 5: 109-114.
ŚWIERZOWSKI A. 1997. Wpływ stosowanego w połowach prądu elektrycznego na ryby. In: Backtet, T., JAKUCEWICZ H. (eds),Wędkarstwo w ochronie wód i rybostanów, pp. 105-112. Materiały Konferencji Naukowej, Łódź, 26-27 maja 1997. Wydawnictwo Polskiego Związku Wędkarskiego, Warszawa.
WAJDOWICZ Z. 1979. Rozwój ichtiofauny zbiorników zaporowych o małych wahaniach stanu wody. Acta Hydrobiologica 6: 61-79.
WlŚNIEWOLSKI W. 2002. Czynniki sprzyjające i szkodliwe dla rozwoju i utrzymania populacji ryb w wodach płynących. Supplementa of Acta Hydrobiologica Kraków 3: 1-28.
WITKOWSKI A. 1991. Pseudorasbora parva (Schlegel, 1842) (Cyprinidae, Gobioninae) nowy gatunek w polskiej ichtiofaunie. Przegląd Zoologiczny 33: 583-598.
WITKOWSKI A. 1996. Introduced fish species in Poland: pros, and cons. Archives of Polish Fisheries 4, 1: 101-112.
WITKOWSKI A., Kotusz J., PRZYBYLSKI M. 2009. Stopień zagrożenia słodkowodnej ichtiofauny Polski: Czerwona lista minogów i ryb - stan 2009. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 65 (1): 33-52.
ZALEWSKI M. 1975. Wpływ prądów elektrycznych stosowanych w elektropołowach na oddychanie wybranych gatunków ryb. Przegląd Zoologiczny 19: 329-334.
ZALEWSKI M. & PENCZAK T. 1981. Characterization of the fish community of the Utrata River drainage basin, and evaluation of the efficiency of catching methods. Polish Archives of Hydrobiology 28 (3/4): 385-396.