Subtitle:

Kwartalnik Historyczny R. 126 nr 2 (2019)

Contributor:

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk ; Polskie Towarzystwo Historyczne

Publisher:

Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Place of publishing:

Warszawa

Description:

s. 213-252 ; 24 cm

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

Obraz najdawniejszych dziejów klasztoru cystersów w Schmölln/Pforcie (1132) był z biegiem lat poddawany wewnątrz wspólnoty klasztornej licznym modyfikacjom i przewartościowaniom. Tradycja fundacyjna ukształtowała się w swojej zasadniczej formie w pierwszej połowie XIII w., a wpływ na nią miał spór prowadzony przez opactwo z biskupstwem naumburskim. Celem artykułu jest prześledzenie zmieniających się poglądów na temat genezy opactwa portyjskiego w źródłach proweniencji klasztornej między XII a XV w.

References:

Appelt Heinrich, Urkundenfälschungen in Schlesien, w: Fälschungen im Mittelalter. Internationaler Kongress der Monumenta Germaniae Historica München, 16.–19. September 1986, Hahnsche Buchhandlung, Hannover 1988, MGH. Schriften, t. 33, cz. 4, s. 531–573.
Berne Eric, The Structure and Dynamics of Organizations and Groups, Ballantine Books, New York, 1973.
Bertuch Justin, Chronicon Portense, Verlag Lipsiae: Apelius, Leipzig 1612.
Böhme Paul, Zur Geschichte des Cisterzienser-Klosters St. Marien zur Pforte, w: Einladungs-Programm zu der am 23. Mai 1873 stattfindenden dreihundert und dreissigsten Stiftungsfeier der Königlichen Landesschule Pforta, Heinrich Sieling Verlag, Naumburg 1873, s. 3–38.
Catalogus abbatum Saganensium, wyd. Gustav Adolf Stenzel, w: Scriptores rerum Silesiacarum oder Sammlung schlesischer Geschichtsschreiber, t. 1, Josef Max et Komp. Verlag, Wrocław 1835.
Cetwiński Marek, „Ara demonis”. Od pogańskiego miejsca kultu do cysterskiego klasztoru w Lubiążu, w: Kulturotwórcza rola cystersów na Kociewiu. Pelplin — 725 rocznica powstania opactwa cysterskiego. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Pelplinie w dniach 21–23 września 2001 r., przez Starostwo Powiatowe w Tczewie, Instytut Historii Uniwersytetu Gdańskiego oraz Zespół do badań nad historią i kulturą cystersów w Polsce Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, red. Dariusz Dekański, Bernardinum, Pelplin 2002, s. 101–105.
Corssen Wilhelm P., Altertümer und Kunstdenkmale des Cisterzienserklosters St. Marien und der Landesschule zur Pforte, Buchhandlung des Waisenhauses Verlag, Halle 1868.
Cronica domus Sarensis, w: Fontes rerum Bohemicarum, t. 2, wyd. Josef Emler, Museum Království českého, Praha 1874, s. 521–557.
Dorfmüller Petra, Die Zisterzienser und das Kloster Pforte, Schulpforte 2011.
Epperlein Siegfried, „Mit fundacyjny” niemieckich klasztorów cysterskich a relacja mnicha lubiaskiego z XIV wieku, PH 58, 1967, s. 587–604.
Exordium monasterii Portensis, w: Urkundenbuch des Klosters Pforte, t. 1: 1132–1300, wyd. Paul Böhme, Otto Hendel Verlag, Halle 1893, s. 7–9.
Filipek-Misiak Aleksandra, Książę, opat, pochówek. Władza księcia a władza opata w świetle Catalogus Abbatum Saganensium Ludolfa z Żagania, w: Potestas et societas. Władza w średniowiecznej Europie, red. Przemysław Wiszewski, Joanna Wojtkowiak, Wydawnictwo eBooki, Wrocław 2014, s. 13–21.
Forstner Dorothea, Świat symboliki chrześcijańskiej, Pax, Warszawa 1990.
France James, Cistercian Foundation Narratives in Scandinavia in Their Wider Context, „Cîteaux” 43, 1992, s. 119–160.
Fundationis et Fundatorum Historia, w: Monasticon Anglicanum. A History of the Abbies and Other Monasteries, cz. 5, wyd. William Dugdale, James Bohn publishing house, London 1846, s. 377–384.
Goetz Hans-Werner, Geschichtsschreibung und Geschichtsbewusstsein im hohen Mittelalter, Akademie Verlag, Berlin 1999, Orbis mediaevalis. Vorstellungswelten des Mittelalters, t. 1.
Goetz Hans-Werner, Zum Geschichtsbewußtsein in der alamannisch-schweizerischen Klosterchronistik des hohen Mittelalters (11.–13. Jahrhundert), „Deutsches Archiv” 44, 1988, s. 455–488.
Górka Olgierd, Studya nad dziejami Śląska. Najstarsza tradycja opactwa Cystersów w Lubiążu, Księgarnia H. Altenberga, Lwów 1911.
Gregorii episcopi Turonensis. Libri historiarum X, wyd. Bruno Krusch, Wilhelm Levison, Hahnsche Buchhandlung, Hannover 1951, MGH SS rer. Merov. 1.
Heath Sidney, The Story of Ford Abbey. From the Earliest Times to the Present Day, Francis Griffiths publishing house, London 1911.
Helmoldus Bozoviensis, Cronica Slavorum, oprac. Bernhard Schmeidler, MGH SrG, t. 32, Hahnsche Buchhandlung, Hannover 1937.
Heutger Nicolaus, Kloster Walkenried. Geschichte und Gegenwart, Lucas Verlag, Berlin 2007, Studien zur Geschichte, Kunst und Kultur der Zisterzienser 27.
Holzfurtner Ludwig, Gründung und Gründungsüberlieferung. Quellenkritische Studien zur Gründungsgeschichte der Bayerischen Klöster der Agilolfingerzeit und ihrer hochmittelalterlichen Überlieferung, Verlag Michael Lassleben, Kallmünz 1984, „Münchner Historische Studien”, Abt. Bayer. Geschichte, t. 11.
Jarecki Helge, Gründungsgeschichten des Zisterzienserklosters St. Marien zur Pforte (Schulpforte) bei Naumburg, „Deutsche Gesellschaft für Archäologie des Mittelalters und der Neuzeit: Mitteilungen der Deutschen Gesellschaft für Archäologie des Mittelalters und der Neuzeit” 27, 2014, s. 207–214.
Jażdżewski Konstanty Klemens, Lubiąż. Losy i kultura umysłowa śląskiego opactwa cystersów (1163–1642), Wydawnictwo UWr, Wrocław 1992.
Jażdżewski Konstanty Klemens, Poglądy średniowiecza na fałszowanie dokumentów (w związku z czterema falsyfikatami przywileju fundacyjnego dla cystersów w Lubiążu z 1175 roku), „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” 33, 1978, s. 66–71.
Kaczmarek Michał, W sprawie falsyfikatów lubiąskich, w: Memoria viva. Studia historyczne poświęcone pamięci Izabeli Skierskiej (1967–2014), red. Grażyna Rutkowska, Antoni Gąsiorowski, Instytut Historii PAN, Poznań–Warszawa 2015, s. 190–206.
Kastner Jörg, Historiae fundationum monasteriorum. Frühformen monastischer Institutionsgeschichtsschreibung im Mittelalter, Arbeo Gesellschaft, München 1974, Münchener Beiträge zur Mediävistik und Renaissance-Forschung, t. 18.
Keussen Hermann, Chronikon monasterii Campensis ordinis Cisterciensis, w: Fontes adhuc inediti rerum Rhenanarum. Niederrheinische Chroniken, cz. 2, wyd. Gottfried Eckertz, Heberle Verlag, Köln 1870, s. 329–428.
Knapp Ulrich, Das Kloster Maulbronn. Geschichte und Baugeschichte, Theiss, Stuttgart 1997.
Könighaus Waldemar, Die Zisterzienserabtei Leubus in Schlesien von ihrer Gründung bis zum Ende des 15. Jahrhunderts, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2004, Quellen und Studien. Deutsches Historisches Institut Warschau, t. 15.
Kuhn-Rehfus Maren, Das Bistum Konstanz, t. 3: Das Zisterzienserinnenkloster Wald, De Gruyter, Berlin–New York 1992, Germania Sacra, Neue Folge, t. 30.
Kunde Holger, Das Zisterzienserkloster Pforte — eine Fälscherwerkstatt aus dem 13. Jahrhundert Kunde, w: Diplomatische Forschungen in Mitteldeutschland, red. Tom Graber, Leipziger Univ.-Verlag, Leipzig 2005, Schriften zur sächsischen Geschichte und Volkskunde, t. 12, s. 145–161.
Kunde Holger, Das Zisterzienserkloster Pforte. Die Urkundenfälschungen und die frühe Geschichte bis 1236, Böhlau Verlag, Köln–Weimar–Wien 2003, Quellen und Forschungen zur Geschichte Sachsen-Anhalts, t. 4.
Kunde Holger, Vaterabt und Tochterkloster. Die Beziehungen zwischen den Zisterzienserklöstern Pforte und Altzelle bis zum ersten Drittel des 13. Jahrhunderts, w: Altzelle. Zisterzienserabtei in Mitteldeutschland und Hauskloster der Wettiner, red. Martina Schattkowsky, André Thieme, Leipziger Univ.-Verlag, Leipzig 2002, Schriften zur sächsischen Landesgeschichte, t. 3, s. 39–67.
Lange Paul, Chronica Numburgensia, w: Scriptores rerum Germanicarum, praecipue Saxonicarum, t. 2, wyd. Johann B. Mencke, Johann Christian Martini Verlag, Leipzig 1728, s. 1–102.
McGuire Brian P., Conflict and Continuity at Øm Abbey. A Cistercian Experience in Medieval Denmark, Museum Tusculanum, Copenhagen 1976.
Michałowski Roman, Princeps fundator. Studium z dziejów kultury politycznej w Polsce X–XIII wieku, Uniwersytet Warszawski. Instytut Historyczny, Warszawa 1989.
Michałowski Roman, Święta moc fundatora klasztoru (Niemcy XI–XII wieku), KH 91, 1984, 1, s. 3–24.
Modzelewski Karol, Barbarzyńska Europa, Iskry, Warszawa 2004.
Monumenta Lubensia, wyd. Wilhelm Wattenbach, Josef Max et Komp. Verlag, Breslau 1861.
Nahmer Dieter, Die Klostergründung „in solitudine” — ein unbrauchbarer hagiographischer Topos?, „Hessisches Jahrbuch für Landesgeschichte” 22, 1972, s. 90–111.
Niedermaier Hans, Klostertranslationen bei den Zisterziensern, „Cîteaux” 24, 1973, s. 31–52.
Pahncke Robert, Schulpforte. Geschichte des Zisterzienserklosters Pforte, Koehler & Amelang Verlag, Leipzig 1956.
Patze Hans, Adel und Stifterchronik. Frühformen territorialer Geschichtsschreibung im hochmittelalterlichen Reich, „Blätter für deutsche Landesgeschichte” 100, 1964, s. 8–81; 101, 1965, s. 67–128.
Patze Hans, Klostergründung und Klosterchronik, „Blätter für deutsche Landesgeschichte” 113, 1977, s. 89–121.
Pauk Marcin, Wspólnota klasztorna jako „środowisko pamięci”. Konwent opactwa Petershausen i podstawy jego tożsamości w pierwszej połowie XII wieku, w: Symboliczne i realne podstawy tożsamości społecznej w średniowieczu, red. Sławomir Gawlas, Paweł Żmudzki, Wydawnictwa UW, Warszawa 2017, s. 138–164.
Pauk Marcin, Mnisi — fundatorzy — pismo. Cronica Domus Sarensis na tle dziejopisarstwa klasztornego XI–XIV wieku, w: Christianitas Romana. Studia ofiarowane Profesorowi Romanowi Michałowskiemu, red. Krzysztof Skwierczyński, Wydawnictwa UW, Warszawa 2009, s. 234–273.
Regesten des Klosters Werschweiler, wyd. Andreas Naubauer, Verlag des Historischen Vereins der Pfalz, Speyer 1921.
Remensnyder Amy, Remembering Kings Past. Monastic Foundation Legends in Medieval Southern France, Cornell University Press, New York 1995.
Sauer Christine, Fundatio und Memoria. Stifter und Klostergründer im Bild, 1100 bis 1350, Vandenhoeck und Ruprecht Verlag, Göttingen 1993, Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte, t. 109.
Schich Winfried, Klosteranlage und Wasserversorgung bei den Zisterziensern, w: Wirtschaft und Kulturlandschaft. Gesammelte Beiträge 1977 bis 1999 zur Geschichte der Zisterzienser und der „Germania Slavica”, red. Winfried Schich, BWV Berliner Wissenschafts-Verlag, Berlin 2007, s. 173–192.
Schlesinger Walter, Kirchengeschichte Sachsens im Mittelalter, t. 2: Das Zeitalter der deutschen Ostsiedlung (1100–1300), Böhlau-Verlag, Köln–Graz 1962, Mitteldeutsche Forschungen, t. 27.
Schlesisches Urkundenbuch, t. 1: 971–1230, wyd. Heinrich Appelt, Böhlau-Verlag, Wien–Köln–Graz 1971.
Schubert Ernst, Die Arkosolgräber im Sanktuarium der Zisterzienser-Klosterkirche in Schulpforta, w: idem, Dies diem docet. Ausgewählte Aufsätze zur mittelalterlichen Kunst und Geschichte in Mitteldeutschland. Festgabe zum 75. Geburtstag, Böhlau-Verlag, Köln 2003, Quellen und Forschungen zur Geschichte Sachsen-Anhalts, t. 3, s. 443–448.
Späth Marcus, Verflechtung von Erinnerung. Bildproduktion und Geschichtsschreibung im Kloster San Clemente a Casauria während des 12. Jahrhunderts, Berlin Akademie-Verlag, Berlin 2007, Orbis Mediaevalis. Vorstellungswelten des Mittelalters, t. 8.
Szacki Jerzy, Tradycja, Wydawnictwa UW, Warszawa 2011.
Thieme André, Die Burggrafschaft Altenburg. Studien zu Amt und Herrschaft im Übergang vom hohen zum späten Mittelalter, Leipziger Univ.-Verlag, Lipsk 2001, Schriften zur Sächsischen Landesgeschichte, t. 2.
Tomaszek Michał, Klasztor i jego dobroczyńcy. Średniowieczna narracja o opactwie Brauweiler i rodzie królowej Rychezy, Avalon, Kraków 2007.
Trapp Thomas, Die Zisterzienserabtei Weiler-Bettnach (Villers-Bettnach) im Hoch- und Spätmittelalter, Saarbrücker Druckerei und Verlag, Saarbrücken 1996, Veröffentlichungen der Komission für Saarländische Landesgeschichte und Volksforschung, t. 27.
Tyszkiewicz Lech, Z badań nad narodzinami stereotypów Słowian w historiografii zachodniej wczesnego średniowiecza, w: idem, Barbarzyńcy w Europie. Studia z późnego antyku i wczesnego średniowiecza, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2007, s. 31–53.
Urkundenbuch des Hochstifts Naumburg, t. 1: 967–1207, wyd. Felix Rosenfeld, Selbstverlag der Historischen Kommission, Magdeburg 1925.
Urkundenbuch des Klosters Pforte, t. 1: 1132–1300, wyd. Paul Böhme, Otto Hendel Verlag, Halle 1893.
Wichert Sven, Das Zisterzienserkloster Doberan im Mittelalter, Lukas-Verlag, Bad Doberan 2000, Studien zur Geschichte, Kunst und Kultur der Zisterzienser, t. 9. Warnatsch Stephan, Geschichte des Klosters Lehnin, 1180–1542, Lukas-Verlag, Berlin 2000, Studien zur Geschichte, Kunst und Kultur der Zisterzienser, t. 12.
Weigel Petra, Slawen und Deutsche. Ethnische Wahrnehmungen und Deutungsmuster in der hoch- und spätmittelalterlichen Germania Slavica, w: Ostsiedlung und Landesausbau in Sachsen. Die Kührener Urkunde von 1154 und ihr historisches Umfeld, red. Enno Bünz, Leipziger Univ.-Verlag, Leipzig 2008, Schriften zur sächsischen Geschichte und Volkskunde, t. 23, s. 47–94.
Wirtembergisches Urkundenbuch, t. 2: 1138–1212, oprac. Eduard Kausler, Köhler Verlag, Stuttgart 1858.
Wiszewski Przemysław, Nowe jak stare, czyli o tradycji z falsyfikatów lubiąskiego dokumentu fundacyjnego (XIII–XIV w.), w: Stare i nowe w średniowieczu. Pomiędzy innowacją a tradycją, red. Sławomir Moździoch, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Oddział, Wrocław 2009, s. 411–427.
Wojciechowska Beata, Ekskomunikowani w świetle średniowiecznego prawa kanonicznego — pozycja społeczna, religijna i prawna, „Studia Historica Gedanensia” 4, 2013, s. 25–38.
Zimand Roman, Problem tradycji, w: Proces historyczny w literaturze i sztuce. Materiały z sesji naukowej (maj 1956), red. Maria Janion, Aniela Piorunowa, PIW, Warszawa 1967, s. 360–379.
Zwanzig Christopher, Gründungsmythen fränkischer Klöster im Früh- und Hochmittelalter, Steiner Verlag, Sttutgart 2010, Geschichte. Beiträge zur Hagiographie, t. 9.

Relation:

Kwartalnik Historyczny

Volume:

126

Issue:

2

Start page:

213

End page:

252

Detailed Resource Type:

Artykuł naukowy oryginalny

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:82293 ; 0023-5903 ; 2451-1315 ; 10.12775/KH.2019.126.2.01

Source:

IH PAN, sygn. A.52/126/2 Podr. ; IH PAN, sygn. A.96/126/2 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY-ND 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Instytutu Historii PAN

Projects co-financed by:

Narodowy Program Rozwoju Humanistyki

Access:

Otwarty