Struktury poziome PZPR w warszawskim środowisku naukowym w latach 1980–1981

Ośko, Piotr

doi:2450-8357

Skip to main menu
Skip to search engine
Skip to content
Skip to footer

Download

Title: Struktury poziome PZPR w warszawskim środowisku naukowym w latach 1980–1981

Abstract:

After the agreement concluded with the “Solidarity” in summer of 1980, it was obvious that the crisis would also have an impact on the relations between members of the Polish United Workers’ Party (PUWP). The Political Bureau of the Central Committee as well as the rest of the apparatus divided into two wings. Liberals wanted further cooperation with the Solidarity and democratisation of the Party’s structures. Conservatives (also called dogmatics) were eager to fight against the opposition and therefore maintain discipline in their own ranks in order to be more efficient in that struggle. Meanwhile, ordinary members massed in the Basic Party Organizations along with their leaders from the lower level of the apparatus started to articulate their disappointment and criticism of the PUWP policy and leadership. The phenomenon was most apparent at the universities and the most numerous industrial party cells. Basic organizations started to cooperate with each other, making the so-called “horizontal structures” (in opposition to vertical structures regulated in the Party’s statute). One of that structures was the Party Coordination Commission of the Warsaw Scientific Community. It was established in November 1980 and consisted of representatives of the universities and the Polish Academy of Sciences as well as representatives of workers invited to the Commission. The main issue discussed during the Commission meetings was general democratization, especially of the PUWP. The head of capital’s communist apparatus Stanisław Kociołek supported that movement but probably it was a tactical decision made to please own members in order to have a free hand to deal with the “Solidarity” regarded as the main threat to hegemony of the Party. This uncomfortable partnership lasted almost until the introduction of martial law in December 1981 which delegalized any informal (both dogmatic and horizontal) structures.

References:

Bäcker R., Pomiędzy masami a aparatem. Struktury poziome w Toruniu (1980–1981), w: Społeczeństwo w dobie modernizacji. Polacy i Niemcy w XIX i XX w. Studia ofiarowane Profesorowi Kazimierzowi Wajdzie w siedemdziesiąta rocznicę urodzin, red. R. Bäcker, M. Chamot, Z. Karpus, Toruń 2000, s. 405–420
Bäcker R., Struktury poziome w Toruniu (1980–1981), Warszawa 1990
Boboli A., Przewodnia siła stolicy. Komitet Warszawski PZPR 1975–1990, Warszawa 2016
Bosacki Z., Poziomki na betonie. Struktury poziome PZPR w Poznaniu w latach 1980–1982, „Kronika Miasta Poznania” 2005, nr 4, s. 184–200
Cegła M., Struktury poziome w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w: Polska lewica w XX w. Historia – ludzie – idee, red. T. Ślęzak, M. Śliwa, Kraków 2004, s. 270–280
Duraczyński E., PZPR w kryzysie – kryzys w PZPR (lato 1980 – lato 1981), „Dzieje Najnowsze” 1997, nr 29/4, s. 73–92
Gasztold-Seń P., „Lewica” PZPR. Działalność Stowarzyszenia Klubów Wiedzy Społeczno-Politycznej „Rzeczywistość” w latach 1981–1983, w: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2009, red. Ł. Kamiński, T. Kozłowski, Warszawa 2010, s. 77–92
Gasztold-Seń P., Dogmatyczna fronda w PZPR. Działalność Katowickiego Forum Partyjnego w roku 1981, w: Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, M. Żukowski, Warszawa–Lublin 2015, s. 357–390
Gasztold-Seń P., Koncesjonowany Nacjonalizm. Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald 1980–1990, Warszawa 2012
Gasztold-Seń P., Partia Zjednoczona, czy podzielona? Różne nurty PZPR w ostatniej dekadzie PRL, „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica” 2013, s. 174–192
Jędrzejczyk Z., „Inwentarz zespołu akt Komitetu Warszawskiego PZPR”, Warszawa 2002 [mps]
Kruszyński M., Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL, Lublin 2015
Lamentowicz W., „Poziomi” – kim byli i czego chcieli, w: Przepychanka, zebrał J. Ciszewski, Warszawa 1989 (Archiwum Solidarności, t. 28), s. 6–16
Magier D., Pracownicy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w świetle przepisów Biura Politycznego Komitetu Centralnego z 1983 r., „Komunizm: system – ludzie – dokumentacja” 2012, nr 1, s. 89–100, www.komunizm.net (dostęp: 2 III 2017)
Ośko P., Demokratyzacja terenowych struktur PZPR na fali odwilży 1956/1957 – pozorna czy prawdziwa?, w: Partia, państwo, społeczeństwo, red. K. Rokicki, Warszawa 2016, s. 309
Sasanka P., Czerwiec z Grudnia, „Polityka” 2016, nr 26, s. 58–61