„Spór o kosę” w Konopielce Edwarda Redlińskiego a zmienne treści percepcyjne schematów pojęciowych

Rydlewski, Michał

doi:0071-1861

Download

Title: „Spór o kosę” w Konopielce Edwarda Redlińskiego a zmienne treści percepcyjne schematów pojęciowych

Abstract:

In this article, I make an intellectual experiment which is focused on how people and their worldview are determined by culture. The text is centered around a well-known story called ‘conflict about a scythe’ contained in a Polish novel by Edward Redliński, Konopielka. Using ethnological and philosophical texts of A.P. Kowalski, M. Foucault, M. Mauss, I explain how our knowledge and the magical culture determine the way of thinking. I ask to what extend folk communities described in Konopielka are determined by the magical way of seeing the world. In my opinion, there is a strong magical echo in the folk society which makes it problematic to understand different interpretations of the ‘conflict about a scythe’ in Polish ethnological descriptions.

References:

Banaszak Grzegorz, Kmita Jerzy 1994, Społeczno-regulacyjna koncepcja kultury, Instytut Kultury, Warszawa.
Bataille Georges 2002, Część przeklęta; Ekonomia na miarę Wszechświata; Granica użytecznego, tłum. K. Jarosz, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Buchowski Michał 2004, Zrozumieć Innego. Antropologia racjonalności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Davidson David 1991, O schemacie pojęciowym, Literatura na świecie, nr 5, s. 100–119.
Dmitruk Krzysztof 1990, Współczesne polskie koncepcje kultury, PWN, Warszawa.
Dobosz Artur 2002, Tożsamość metamorficzna a komunikacja językowa, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
Feliksiak Elżbieta (red.) 2014, Antropologia literatury: interpretacje i studia, Universitas, Kraków.
Fleck Ludwik 1986, Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
Fleck Ludwik 2007, Odpowiedź na uwagi Tadeusza Bilikiewicza, [w:] S. Werner, C. Zittel, F. Schmaltz (red.), Style myślowe i fakty. Artykuły i świadectwa, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa, s. 281–287.
Foucault Michel 2006, Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, przeł. T. Komendant, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Goody Jack 2011, Poskromienie myśli nieoswojonej, tłum. M. Szuster, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Kawczyński Radosław 2001, Rytualizacja pracy jako rekompensowanie braku symbolu – przykład „Konopielki”, [w:] J. Kmita (red.), Czy metamorfoza magiczna rekompensuje brak symbolu?, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań, s. 243–257.
Kowalski Andrzej P. 1994, Metamorfozy jako przejaw najstarszej magicznie praktykowanej formy myślenia, [w:] A. Pałubicka (red.), Szkice z filozofii kultury, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań, s. 11–24.
Kowalski Andrzej P. 1999, Symbol w kulturze archaicznej, Instytut Filozofii UAM, Poznań.
Kowalski Andrzej P. 2000, Archeologia kulturoznawcza. Projekt dyskursu „negatywistycznego”, [w:] A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i praktyce, Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych Wydziału i Nauk Społecznych PAN, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 115–126.
Kowalski Andrzej P. 2001, Doświadczenie estetyczne w kulturze epoki brązu w świetle analizy ekfraz homeryckich, [w:] B. Gidega, A. Mierzwiński, W. Piotrowski (red.), Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, Polska Akademia Nauk – Oddział we Wrocławiu, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Wrocław, Biskupin, s. 280–289.
Kowalski Andrzej P. 2013, Archeologia widzenia – kulturowy wymiar percepcji wzrokowej. Rozmowa z prof. dr hab. Andrzejem P. Kowalskim, Roczniki Antropologii Historii, nr 1, t. 3, s. 323–343 (rozmawiał Michał Rydlewski).
Kowalski Andrzej P. 2014, Gospodarka neolityczna jako wyraz reguł kulturowych, [w:] tenże, Antropologia zamierzchłych znaczeń, Polskie Towarzystwo Historyczne, Toruń.
Lévy-Bruhl Lucien 1992, Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych, tłum. B. Szwarcman-Czarnota, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Markowski Michał P., Nycz Ryszard (red.) 2010, Kulturowa teoria literatury: główne pojęcia i problemy, Universitas, Kraków.
Mauss Marcel 2001, O niektórych pierwotnych formach klasyfikacji. Fragment planu ogólnej socjologii opisowej, [w:] tenże, Socjologia i antropologia, tłum. M. Król, K. Pomian, J. Szacki, Wydawnictwo KR, Warszawa, s. 515–575.
Pałubicka Anna 1994, Kulturoznawcza interpretacja empiryzmu, [w:] A. Pałubicka (red.), Szkice z filozofii kultury, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań, s. 141–156.
Pałubicka Anna 1997, Racjonalizm i empiryzm w interpretacji kulturoznawczej, [w:] A. Pałubicka (red.), Kulturowe konteksty idei filozoficznych, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań, s. 91–109.
Pałubicka Anna 2006, Myślenie w perspektywie poręczności a pojęciowa konstrukcja świata, Oficyna Wydawnicza Epigram, Bydgoszcz.
Pałubicka Anna 2008, Relatywizm kulturowy a pojmowanie percepcji, [w:] A. Pałubicka (red.), Język i przedstawienie, Oficyna Wydawnicza Epigram, Bydgoszcz, s. 28–40.
Pałubicka Anna 2013, Gramatyka kultury europejskiej, Wydawnictwo Epigram, Bydgoszcz.
Pawluczuk Włodzimierz 1972, Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej, PWN, Warszawa.
Redliński Edward 1973, Konopielka, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Robotycki Czesław, Węglarz Stanisław 1983, Chłop potęgą jest i basta. O mityzacji kultury ludowej w nauce, Konteksty: Polska Sztuka Ludowa, nr 1–2, s. 3–8.
Rydlewski Michał 2010, Samoświadomość a gładkość funkcjonowania w kulturze, [w:] M. Kasprowicz, S. Drelich, M. Kopyciński (red.), Zjawisko szaleństwa w kulturze, Wydawnictwo Naukowe UMK w Toruniu, Toruń, s. 66–77.
Rydlewski Michał 2014, Konstruktywizm (społeczny) tak, jak go widzę... Odpowiedź na uwagi Tomasza S. Markiewki oraz Michała Wróblewskiego, Filo-Sofija, nr 25, s. 458–484.
Rydlewski Michał 2014, Ekfraza homerycka w perspektywie kulturowego wymiaru percepcji wzrokowej, Rocznik Antropologii Historii, nr 1/4, s. 267–313.
Rydlewski Michał 2016, Żeby widzieć, trzeba wiedzieć. Kulturowy wymiar percepcji wzrokowej, Wydawnictwo Epigram, Bydgoszcz.
Stomma Ludwik 1986, Antropologii kultury wsi polskiej XIX w., Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
Stomma Ludwik 2002, Antropologii kultury wsi polskiej XIX wieku oraz wybrane eseje, Wydawnictwo Dopierała, Łódź.