The first cremation traces in the Eneolithic period north of the Carpathian Mountains

Wilk, Stanisław; Szczepanek, Anita

doi:0081-3834

Download

Title: The first cremation traces in the Eneolithic period north of the Carpathian Mountains

Abstract:

The subject of this article is the fi rst eneolithic cremation burial in south-eastern Poland which was discovered on the cemetery of the Lublin-Volhynia culture at site 2 in Książnice, voiv. świętokrzyskie. Grave 14 was unearthed while exploring the western part of the necropolis in August 2012. The burial pit, 122 x 75 cm, was shaped like a rectangle with rounded corners, elongated along the north-south axis. In the southern part of the grave, at the depth of 40-45 cm, a concentrati on of charred human bones was found belonging to an individual at the age of maturus. The grave goods consist of two clay vessels (a pear-shaped cup with knobs on the larger bulge of its body, and a miniature pot with a gooseneck profi le and notched spout) and twelve fl int artefacts. The analyzed burial is another example of the intense cultural infl uences of the Hunyadihalom-Lažňany horizon to the late younger Danubian communities inhabiting Lesser Poland at the turn of the 5th and 4th millennia BC.

References:

Brummack S. and Diaconescu D. 2014. A Bayesian approach to the AMS dates for the Copper Age in the Great Hungarian Plain. Praehistorische Zeitschrift 89, 242-260.
Brummack S. 2015. New Radiocarbon Dates from Eastern Slovakia. The cases of Malé Raškovce and Barca Baloty. In S. Hansen, P. Raczky A. Anders and A. Reingruber (eds.), Neolithic and copper Age between the Carpathians and the Aegean Sea. Chronologies and Technologies from the 6th to 4th Millennium BC. International Workshop Budapest 2012 (= Archäologie in Eurasien 31). Bonn: Rudolf Habelt, 1-19.
Budinský-Krička V. 1964. Pohrebisko z neskorej doby kamennej w Malých Zalužiciach – Lažnaňoch. Študijné Zvesti Archeologického Ústavu Slovenskej Akadémie Vied 13, 87-110.
Czekaj-Zastawny A. (ed.) 2009. Obrządek pogrzebowy kultur pochodzenia naddunajskiego w neolicie Polski południowo-wschodniej (5600/5500-2900 BC) / The funerary rite of the Danubian Cultures in the Ne olithic of southeastern Poland (5600/5500-2900 BC). Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Fairgrieve S. I. 2008. Forensic Cremation. Recovery and Analysis. Boca Raton, FL: CRC Press.
Furmanek M. and Mozgała-Swacha M. 2017. Chronologia absolutna cmentarzyska kultury jordanowskiej w Domasławiu. In B. Gediga (ed.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe 19. Badania na autostradzie A-4 14. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 179-196.
Gil-Drozd A. 2011. The Origins of Cremation in Europe. Analecta Archaeologica Ressoviensia 5, 9-94.
Gruszczyńska A. and Mitura P. 2002. Materiały kultury lubelsko-wołyńskiej w rejonie Księżych Górek w Łańcucie. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 23, 33-53.
Grygiel R. 2008. Neolit i początki epoki brązu w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek 2. Środkowy neolit. Grupa brzesko-kujawska kultury lendzielskiej. Łodź: Fundacja Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego – Muzeum Archeologiczne i Etnografi czne w Łodzi.
Kadrow S. 1989. Materiały kultury lubelsko-wołyńskiej ze stanowiska nr 1D w Strzyżowie, woj. zamojskie, z badań 1961-63. Prace i Materiały Zamojskie 2, 5-33.
Kadrow S. 2008. Gender-differentiated burial rites in Europe of the 5th and 4th millennia BC: attempts at traditional archaeological interpretation. Analecta Archaeologica Ressoviensia 3, 49-95.
Gediga B., Mozgała M. and Murzyński T. 2012. Nowe źródła do poznania grupy jordanowsko-śląskiej. In J. Juchelka (ed.), Archeologicky sbornik k šedesatym narozeninam Vratislava Janaka. Opava: Slezska Univerzita, 74-86.
Gurba J. and Kutyłowski A. 1970. Sépulture ŕ inhumation No 3, 4, 5 Strzyżów 2 A, distr. de Hrubieszów. Inventaria Archaeologica (Pologne) 25, 151-153.
Kaczanowska M. 2009. Obrządek pogrzebowy w kulturze lendzielskiej. In A. Czekaj-Zastawny (ed.), Obrządek pogrzebowy kultur pochodzenia naddunajskiego w neolicie Polski południowo-wschodniej (5600/5500–2900 BC). Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 67-105.
Kadrow S. and Kłosińska E. 1989. Obiekt kultury lubelsko-wołyńskiej na stanowisku 10 w Łańcucie, woj. rzeszowskie. Sprawozdania Archeologiczne 40, 9-25.
Kadrow S. and Zakościelna A. 2000. An outline of the evolution of Danubian cultures in Małopolska and Western Ukraine. In A. Kośko (ed.), The Western Border Area of the Tripolye Culture (=Baltic-Pontic Studies 9). Poznań: Institute of Prehistory Adam Mickiewicz University, 187-255.
Kempisty E. 1962. Grób kultury wstęgowej ceramiki malowanej w Werbkowicach, pow. Hrubieszów. Wiadomości Archeologiczne 28, 198-200.
Kośko A. and Videiko M. Y. 1995. Origins of neolithic-eneolithic cremation rites in Europe and Sofi evka type rituals. In A. Kośko (ed.), Cemeteries of the Sofi evka type: 2950-2750 BC (= Baltic-Pontic Studies 3). Poznań: Institute of Prehistory Adam Mickiewicz University, 247-258.
Kowalczyk J. 1950. Drugi grób kultury wstęgowej ceramiki malowanej z Jaszczowa, w pow. lubelskim. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Nauki Filozofi czne i Humanistyczne 5, 1-7.
Kozłowski J. K. 1971. Eneolityczne groby szkieletowe z Nowej Huty-Wyciąża. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 1, 65-97.
Kozłowski J. K. 2006. Grupa Wyciąże-Złotniki i bezpośrednie oddziaływania późnopolgarskie. In M. Kaczanowska (ed.), Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epoki kamienia i miedzi. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 53-62.
Kruk J. and Milisauskas S. 1985. Bronocice. Osiedle obronne ludności kultury lubelsko-wołyńskiej (2800-2700 lat p.n.e.). Wrocław: Ossolineum.
Lichter C. 2001. Untersuchungen zu den Bestattungssitten des sudeuropaischen Neolithikums und Chalkolithikums (= Heidelberger Akademie der Wissenschaften. Internationale Interakademische Kommission fur die Erforschung der Vorgeschichte des Balkans 5). Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
McKinley J. I. 1994. Bone Fragment Size in British Cremation Burials and its Implications for Pyre Technology and Ritual. Journal of Archaeological Science 21, 339-342.
Nevizansky G. 1984. Sozialökonomische Verhältnisse in der Polgár-Kultur Aufgrund der Gräberfeldanalyse. Slovenska archeologia 32(2), 263-310.
Nowak M. 2014. Późny etap rozwoju cyklu lendzielsko-polgarskiego w zachodniej Małopolsce. In K. Czarniak, J. Kolenda and M. Markiewicz (eds.), Szkice neolityczne. Księga poświęcona pamięci prof. dr hab. Anny Kulczyckiej-Leciejewiczowej. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 239-284.
Patay P. 2005. Kupferzeitliche Siedlung von Tiszalúc. Budapest: Magyar Nemzeti Múzeum.
Pawliw D., Petehyrycz W., Konopla W. and Wojcieszczuk N. 2016. Bogaty grób kultury lubelsko-wołyńskiej z Gródka w obwodzie lwowskim. In A. Zakościelna (ed.), XXXII Konferencja Sprawozdawcza Badania archeologiczne w Polsce środkowowschodniej, zachodniej Białorusi i Ukrainie w roku 2015. Streszczenia wystąpień. Lublin: Instytut Archeologii UMCS w Lublinie, Muzeum Lubelskie w Lublinie, 8-9.
Piontek J. 1976. Proces kremacji i jego wpływ na morfologię kości w świetle wyników badań eksperymentalnych. Archeologia Polski 21(2), 247-280.
Piontek J. 2002. Wpływ procesu kremacji na morfologię kości szkieletu ludzkiego. Wyniki badań eksperymentalnych. In J. Wrzesiński (ed.), Popiół i kość. Funeralia Lednickie 4, 95-108.
Pozikhovskiy O. L. and Samolyuk V, O. 2008. Eneolitychniy krematsiyniy mogilnik v okolitsakh Ostroga na Zakhidniy Volinii. Arkheologiya 2008(1), 28-41.
Raczky P. and Siklósi Zs. 2013. Reconsideration of the Copper Age chronology of the eastern Carpathian Basin: a Bayesian approach. Antiquity 87, 555-573.
Sałacińska B. and Zakościelna A. 2007. Pierwsze groby kultur ceramik wstęgowych w Polsce (Groby kultury lubelsko-wołyńskiej ze stanowiska Złota „Grodzisko I i II”). Wiadomości Archeologiczne 59, 77-113.
Seger H. 1906. Die Steinzeit in Schlesien. Archiv für Anthropologie. NF 5, 116-141.
Šiška S. 1964. Pohrebisko tiszapolgárskej kultúry v Tibave. Slovenská archeologia 12/2, 293-356.
Šiška S. 1972. Gräberfelder der Lažňany-Gruppe in der Slowakei. Slovenská archeologia 20, 107-175.
Šuteková J. 2007. Príspevok k problematike žiarového pohrebného rítu v období neolitu a eneolitu. Zborník Filozofi ckej fakulty Univerzity Komenského. Musaica 25, 5-13.
Sveshnikov I. K. 1956. Mogilnik v sele Zvenigorod Lvovskoy oblasti. Kratkiye Soobshchenya Instituta Materialnoy Kultury 63, 57-68.
Wilk S. 2004. Graves of the Lublin-Volhynian culture at site 2 in Książnice, district of Busko Zdrój. 2001/2002, 2003 exploration seasons. Sprawozdania Archeologiczne 56, 223–270.
Wilk S. 2006. Graves of the Lublin-Volhynian culture at site 2 in Książnice, district of Busko Zdrój. 2004 exploration season. Sprawozdania Archeologiczne 58, 247-273.
Wilk S. 2014. An elite burial from the Copper Age: Grave 8 at the cemetery of the Lublin-Volhynian culture at Site 2 in Książnice, the Świętokrzyskie province. Analecta Archaeologica Ressoviensia 9, 209-243.
Wilk S. 2016. New data about chronology of the impact of the Hunyadihalom-Lažňany horizon on Younger Danubian cultures north of the Carpathian Mountains. Recherches Archéologiques, Nouvelle Serie 7, 7-28.
Wilk S. and Kufel-Diakowska B. 2016. The Lublin-Volhynian culture retouched blade daggers in light of usewear analy sis of artefacts from burials at site 2 in Książnice, Poland. Archaeologia Polona 54, 137-151.
Vizdal J. 1977. Tiszapolgárske pohrebisko vo Veľkých Raškovciach. Košice: Vyìchodoslovenskeì vydavatelstvo.
Zakościelna A. 2006. Kultura lubelsko-wołyńska. Zagadnienia jej genezy, periodyzacji i chronologii. In M. Kaczanowska (ed.), Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epoki kamienia i miedzi. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 77-94.
Zakościelna A. 2010. Studium obrządku pogrzebowego kultury lubelsko-wołyńskiej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zawiślak P. 2013. Obiekty neolityczne ze stanowiska 1C w Grodku, pow. Hrubieszów (z badań w latach 1983–1985 Sławomira Jastrzębskiego). In A. Pozikhovski, J. Rogoziński and M. Rybicka (eds.), Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 26). Rzeszów: Instytut Archeologii UR, 109-214.