Przegląd Geograficzny T. 88 z. 2 (2016)
Problematyka szeroko pojętej wielokulturowości jest w dyskursie publicznym zdominowana przez socjologów, historyków, politologów, w mniejszym stopniu przez geografów. W artykule podjęto próbę omówienia badań geograficznych dotyczących wielokulturowości Polski oraz regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Z powodu ich liczebności i różnorodności, ograniczono się do prac współczesnych naukowców, publikowanych po roku 1990, pomijając bogaty dorobek wcześniejszych pokoleń polskich geografów. Jednym z celów artykułu jest próba wyjaśnienia przyczyn i konsekwencji istotnych dysproporcji w zainteresowaniu różnymi aspektami wielokulturowości, wyraźnie widocznymi zarówno w pracach naukowych, jak i w procesie edukacji geograficznej. Współczesne dynamiczne przemiany geopolityczne, demograficzne i kulturowe, zarówno w skali Europy, jak i Polski, stawiają przed geografami nowe wyzwania badawcze dotyczące wielokulturowości, zwłaszcza dotyczące relacji pomiędzy poszczególnymi narodowościami, grupami regionalnymi oraz wyznaniowymi, także spoza europejskiego kręgu kulturowego, w zmieniających się realiach społecznych i politycznych. Dlatego celem artykułu jest także zwrócenie uwagi geografów na potrzebę intensyfikacji badań dotyczących zarówno tzw. mniejszości regionalnych, jak i społeczności wywodzących się ze środowisk imigranckich.
1. Awramiuk-Godun A., 2008, Pogranicza kulturowe w nauczaniu geografii Polski, Prace i Studia Geograficzne, 39, Warszawa, s. 35-42.
2. Awramiuk-Godun A., 2009, Pogranicze kultur: percepcja własnego regionu" przez uczniów a edukacja regionalna, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
3. Awramiuk-Godun A., 2010, O potrzebie uwzględniania tematyki dotyczącej miast pogranicza w edukacji geograficznej, [w:] M. Mularczyk (red.), Miasto w edukacji geograficznej, Instytut Geografii UJK, Kielce, s. 82-94.
4. Awramiuk-Godun A., 2011, Zróżnicowanie kulturowe Polski a kształcenie geograficzne, [w:] A. Cudowska (red.), Kierunki rozwoju edukacji w zmieniającej się przestrzeni społecznej, Trans Humana, Białystok, s. 595-602.
5. Awramiuk-Godun A., 2013, Rozmieszczenie obiektów sakralnych jako kryterium wyznaczania zasięgu krajobrazu kulturowego pogranicza, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 19, s. 62-72.
6. Awramiuk-Godun A., Iwańczak B., 2015, Wizualizacja kartograficzna krajobrazu pogranicza kulturowego – źródła i metody, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 27, s. 95-108.
7. Babiński G., 1994, Pogranicze etniczne, pogranicze kulturowe, peryferie. Szkic wstępny problematyki, [w:] A. Sadowski (red.), Pogranicze. Studia Społeczne, 4, s. 5-28.
8. Babiński G., 1997, Pogranicze polsko-ukraińskie, Nomos, Kraków.
9. Bartoszewska M., 2002, Lubelszczyzna. Regionalna ścieżka edukacyjna, Mac Edukacja, Kielce.
10. Barwiński M., 1999, Współczesna tożsamość etniczna i kulturowa Łemków na obszarze Łemkowszczyzny – uwarunkowania i konsekwencje, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 2, s. 53-69.
11. Barwiński M., 2002, Pogranicze w ujęciu geograficzno-socjologicznym – zarys problematyki, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 4, s. 11-23.
12. Barwiński M., 2004, Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
13. Barwiński M., 2012, Stosunki międzypaństwowe Polski z Ukrainą, Białorusią i Litwą po 1990 roku w kontekście sytuacji mniejszości narodowych, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, 1, s. 139-166.
14. Barwiński M., 2013, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
15. Barwiński M., Leśniewska K., 2014, Sytuacja mniejszości narodowych w Polsce i na Litwie – studium porównawcze, Przegląd Geograficzny, 86, 4, s. 499-524.
http://dx.doi.org/10.7163/przg.2014.4.3 -
16. Bilska-Wodecka E., 2012, Człowiek religijny i związki wyznaniowe w przestrzeni miasta w XX i na początku XXI wieku, IGiGP UJ, Kraków.
17. Budyta-Budzyńska M., 2010, Socjologia narodu i konfliktów etnicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
18. Chrabelski M., Dudaczyk M., 2010, Geografia dla gimnazjum, podręcznik, Operon, Gdynia.
19. Czepczyński M., 2006, Przemiany form i znaczeń krajobrazów kulturowych miast po socjalizmie, [w:] W. Wołoszyn (red.), Krajobraz kulturowy. Cechy, walory, ochrona, Problemy Ekologii Krajobrazu, 18, Zakład Ochrony Środowiska UMCS, Lublin, s. 59-66.
20. Czepczyński M., 2008, Cultural Landscape of Post-socialist Cities. Representation of Powers and Needs, Ashgate, Adlershot.21
21. Czepczyński M., 2010, Gdańskie krajobrazy pamięci i zapomnienia: (re)interpretacje przestrzeni miejskiej ostatnich 20 lat, Kultura i Edukacja, 3 (77), s. 142-155.
22. Dzieciuchowicz J., Klima E., Mordwa S., Retkiewicz W., 2004, Rola wyznań religijnych w kształtowaniu przestrzeni miejskiej Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
23. Eberhardt P., 1994, Przemiany narodowościowe na Białorusi, Editions Spotkania, Warszawa.
24. Eberhardt P., 1994, Przemiany narodowościowe na Ukrainie XX wieku, Biblioteka Obozu, Warszawa.
25. Eberhardt P., 1996, Między Rosją a Niemcami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
26. Eberhardt P., 1997, Problematyka demograficzna pogranicza polsko-litewskiego, Przegląd Geograficzny, 69, 1-2, s. 28–51.
27. Eberhardt P., 1997, Przemiany narodowościowe na Litwie, Przegląd Wschodni, Warszawa.
28. Eberhardt P., 1998, Polska ludność kresowa. Rodowód, liczebność, rozmieszczenie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
29. Eberhardt P., 2002, Zróżnicowania etniczno-kulturowe na obszarze postsowieckim, [w:] E. Orłowska (red.), Kultura jako przedmiot badań geograficznych. Studia teoretyczne i regionalne, 1, Oddział Wrocławski PTG, Wrocław, s. 185-193.
30. Eberhardt P., 2006, Przemiany struktury etnicznej ludności Polski w XX wieku, Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa, 28, s. 53-74.
31. Eberhardt P., 2008, Struktura narodowościowa ludności Polski, Rocznik Nauk Społecznych, 36, s. 145-170.
32. Eberhardt P., 2008, Etniczne podłoże mozaiki religijnej Półwyspu Bałkańskiego, [w:] E. Orłowska, J. Klementowski (red.), Kulturowy aspekt badań geograficznych. Studia teoretyczne i regionalne, 5, Oddział Wrocławski PTG, Wrocław, s. 57-72.
33. Eberhardt P., 2010, Migracje polityczne na ziemiach polskich (1939-1950), Instytut Zachodni, Poznań.
34. Figlus T., 2009, Past and present of Hutsulshchyna as the Carpathian borderland region. Remarks on changes of spatial structures, ethno-cultural specificity and heritage, Region and Regionalism, 9, 2, s. 143-159.
35. Figlus T., 2015, The cultural heritage of rural settlement in Polish Orava, Region and Regionalism, 12, 1, s. 207-218.
36. Gawryszewski A., 2005, Ludność Polski w XX wieku, Monografie IGiPZ PAN, 5, Warszawa.
37. Grabowska-Lusińska I., Okólski M., 2008, Emigracja z Polski po 1 maja 2004 r., jej intensywność i kierunki geograficzne oraz alokacja migrantów na rynkach pracy krajów Unii Europejskiej, CMR Working Papers, 33.
38. Heffner K., 1998, Ethnically mixed regions in the Polish conceptions of regionalisation: the Opole Region in Silesia, [w:] J. Burdack, F.-D. Grimm, L. Paul (red.), The Political Geography of Current East-West Relations, Institut für Länderkunde, Lipsk, s. 214-230.
39. Heffner K., Solga B., 2003, The German minority of Opole Silesia as a minority of social and cultural borderland, Region and Regionalism, 6, 1, s. 73-81.
40. Jackowski A., 1991, Zarys geografii pielgrzymek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
41. Jackowski A., 2003, Święta przestrzeń świata. Podstawy geografii religii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
42. Jackowski A., 2007, Rozważania o krajobrazie sakralnym, [w:] K. Ostaszewska, I. Szumacher, S. Kulczyk, E. Malinowska (red.), Znaczenie badań krajobrazowych dla zrównoważonego rozwoju. Profesorowi A. Richlingowi w 70. rocznicę urodzin i 45-lecie pracy naukowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 133-144.
43. Jackowski A., Witkowska A., Jabłoński Z., Sołjan I., Bilska E., 1995, Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych, Instytut Geografi i UJ, Kraków.
44. Janicki W., 2009, Minority recognition in nation-states – the case of Silesians in Poland, [w:] T. Drobik, M. Sumberova (red.), Modern Human Geographical Thought, Cambridge Scholar Publishing, Cambridge, s. 155-184.
45. Klima E., 2011, Przestrzeń religijna miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
46. Kop J., Kucharska M., Szkurłat E., 2013, Geografia dla maturzysty. Geografia społeczno-ekonomiczna świata, podręcznik, zakres rozszerzony, PWN, Warszawa.
47. Koter M., 1993, Geographical classifications of ethnic minorities, [w:] A. Gosar (red.), Geography and Ethnicity, Geographica Slovenica, 24, Ljubljana, s. 123-138.
48. Koter M., 1995, Ludność pogranicza – próba klasyfikacji genetycznej, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, 20, s. 239-246.
49. Koter M., 1997, Kresy państwowe – geneza i właściwości w świetle doświadczeń geografii politycznej, [w:] K. Handke (red.), Kresy – pojęcie i rzeczywistość, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa, s. 9-52.
50. Koter M., 2003, Multicultural border regions of Europe – forms of ethnic composition and process of their differentiation, Region and Regionalism, 6, 1, s. 13-22.
51. Koter M., Kulesza M., Puś M., Pytlas S. (red.), 2005, Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
52. Koter M., Liszewski S., Suliborski A., 2000, Łódź i region Polski Środkowej, podręcznik wiedzy o regionie dla liceów, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
53. Koter M., Liszewski S., Suliborski A., Wieczorek T., 2002, Łódź i województwo, podręcznik wiedzy o regionie dla gimnazjum, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
54. Kowalski M., 1998, Problematyka etniczna wschodniego pogranicza Polski, [w:] J. Kitowski (red.), Czynniki i bariery regionalnej współpracy transgranicznej, Wydział Ekonomiczny Filii UMCS w Rzeszowie, Rzeszów, s. 285-294.
55. Kowalski M., 1999, Kulturowe uwarunkowania stosunków polsko-litewsko-białoruskich, [w:] J. Kitowski (red.), Problematyka geopolityczna Europy Środkowej i Wschodniej, Wydział Ekonomiczny Filii UMCS w Rzeszowie, Rzeszów, s. 77-88.
56. Kowalski M., 2002, Mniejszość polska na Grodzieńszczyźnie, mniejszość białoruska na Białostocczyźnie, [w:] Sadowska-Snarska C. (red.), Problemy rozwoju przygranicznych regionów wschodniej Polski, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok, s. 89-106.
57. Kowalski M., 2010, Wileńszczyzna – region pogranicza polsko-litewsko-białoruskiego, [w:] A. Szerląg (red.), Wileńszczyzna małą ojczyzną, Oficyna Wydawnicza Atut", Wrocław, s. 65-89.
58. Kowalski M., 2013, Księstwa Rzeczpospolitej. Państwo magnackie jako region polityczny, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 238, Warszawa.
59. Kowalski M., 2013, Ludność polska w wieloetnicznych regionach Litwy, Łotwy i Białorusi, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, 2, s. 205-238.
60. Kozłowski L., 2011, The persistence and interaction of multi-ethnic settlement remnants in the cultural landscape, Bulletin of Geography, Socio-economic Series, 16, s. 35-55.
61. Kubal A., 2012, Cultural Diversity and Law: Socio-Legal Integration: Polish Post-2004 EU Enlargement Migrants in the United Kingdom, Ashgate Publishing Group (e-book).
62. Kulesza M., 2013, Wielokulturowe dziedzictwo Łodzi a współczesny krajobraz miasta, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, 2, s. 11-46.
63. Kulesza M., 2014, Multinational cultural heritage in the landscape of contemporary Poland, [w:] T. Marszał (red.), Society and Space in Contemporary Poland, Łódź University Press, Łódź, s. 113-136.
64. Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), 2010, Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Centrum Badań Żydowskich UŁ, Łódź.
65. Kulesza M., Rykała A., 2006, Przeszłość i teraźniejszość – wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego na współczesny krajobraz miast Polski Środkowej, Acta Facultatis Studiorum Humanitatis et Naturae Universitatis Prešoviensis. Folia Geographica, 10, s. 300-308.
66. Kurek S., 2012, Geografia, podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, zakres podstawowy, Operon, Gdynia.
67. Kuźnieców J., 2003, W mojej małej ojczyźnie: Małopolska: edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie, Demart, Warszawa.
68. Lenartowicz B., Wójcik M., 2014, Czas na geografię, podręcznik do szkół ponadgimnazjalnych, zakres podstawowy, PWN, Warszawa.
69. Leśniewska K., 2014, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji mniejszości polskiej na Litwie i Łotwie po 1990 roku, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, maszynopis.
70. Leśniewska K., Barwiński M, 2015, Polish heritage in the multicultural borderland – the case of Vilnius Region, Region and Regionalism, 12, 1, s. 179-191.
71. Liszewski S., 1991, Rola społeczności żydowskiej w organizacji przestrzeni miejskiej Łodzi [w:] S. Liszewski, W. Puś (red.), Dzieje Żydów w Łodzi 1820-1944. Wybrane problemy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
72. Łęcka I., Mularczyk M., 2012, Po prostu geografia, podręcznik do szkół ponadgimnazjalnych, zakres podstawowy, WSiP, Warszawa.
73. Majchrzak T., 2009, Geografia 2. Nowa nasza planeta, podręcznik dla gimnazjum, PWN, Warszawa-Łódź .
74. Majchrzak T., Wład P., 2010, Geografia 3. Nowa nasza planeta, podręcznik dla gimnazjum, PWN, Warszawa-Łódź.
75. Matykowski R., Dominik A., 2010, Polska emigracja zarobkowa w Irlandii w latach 2004-2007, Przegląd Geograficzny, 82, 2, s. 257-280.
76. Myga-Piątek U. (red.), 2001, Krajobraz kulturowy. Idee, problemy, wyzwania, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 1.
77. Myga-Piątek U. (red.), 2004, Przemiany krajobrazu kulturowego Karpat. Wybrane aspekty, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 3.
78. Myga-Piątek U. (red.), 2005, Krajobraz kulturowy. Aspekty teoretyczne i metodologiczne, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 4.
79. Nowak M. (red.), 2003, Edukacja regionalna w gimnazjum. Lubelszczyzna, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
80. Okła G. (red.), 2002, Mała Ojczyzna Świętokrzyskie. Dziedzictwo kulturowe, Zakład Wydawniczy SFS, Kielce.
81. Orłowska E. (red.), 2002, Kultura jako przedmiot badań geograficznych. Studia teoretyczne i regionalne, t. 1, 2, Oddział Wrocławski PTG, Wrocław.
82. Orłowska E. (red.), 2004, Kulturowy aspekt badań geograficznych. Studia teoretyczne i regionalne, t. 4, Oddział Wrocławski PTG, Wrocław.
83. Osuch W. (red.), 2007, Wybrane problemy edukacyjne i kulturowe niektórych mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce i Europie, Geoinfo, Kraków.
84. Piróg D., 2007, Edukacja międzykulturowa w polskiej szkole – stan, potrzeby oraz wyzwania (rozważania teoretyczne i wyniki badań), [w:] W. Osuch (red.), Wybrane problemy edukacyjne i kulturowe niektórych mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce i Europie, Geoinfo, Kraków, s. 32-40.
85. Piróg D., 2008, Rola edukacji międzykulturowej w przygotowaniu dzieci i młodzieży polskiej do funkcjonowania w przestrzeni Unii Europejskiej, [w:] A. Zduniak, T. Smal (red.), Edukacja XXI wieku. Edukacja bez granic – mimo barier, Wydawnictwo WSB, Poznań, s. 62-73.
86. Piróg D., 2008, Uwarunkowania poziomu otwartości kulturowej polskiej młodzieży akademickiej wobec wybranych narodów Europy, [w:] E. Orłowska (red.), Kultura jako przedmiot badań geograficznych. Studia teoretyczne i regionalne, 1, Oddział Wrocławski PTG, Wrocław, s. 29-44.
87. Plit F., 2005, Krajobrazy i regiony (w tym kulturowe), Geografia w Szkole, 2, s. 82-87.
88. Plit F., 2008, Województwo podlaskie – region pogranicza, [w:] D. Świątek, M. Bednarek, P. Siłka (red.), Współczesne problemy badań geografii polskiej – geografia człowieka, Dokumentacja Geograficzna, 36, IGiPZ PAN, s. 7-14.
89. Plit F., 2010, Krajobrazy kulturowe w geografii fizycznej i w geografii człowieka, [w:] M. Barwiński (red.), Obszary metropolitalne we współczesnym środowisku geograficznym, t. 2, Oddział Łódzki PTG, WNG UŁ, Łódź, s. 99-106.
90. Plit F., 2011, Krajobraz kulturowy – czym jest?, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
91. Plit F., 2013, Elementy sakralne w krajobrazie pogranicza czy w krajobrazie granicy?, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 19, s. 62-72.
92. Plit F., 2014, Podlasie – the landscape of cultural borderland, and not of the boundary, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 23, s. 165-176.
93. Plit J., 2011, Piętno władzy i właścicieli odciśnięte w krajobrazie kulturowym, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 15, s. 125-141.
94. Plit J., 2015, Regionalizacja współczesnych krajobrazów historyczno-kulturowych Polski, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 27, s. 79-94.
95. Plit J. (red.), 2006, Granice i ich rola w krajobrazie, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 56.
96. Plit F., Osuch W., Sielatycki M., Wrona J., 2003, Geografia część 2. Człowiek i jego działalność, podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, zakres rozszerzony, WSiP, Warszawa.
97. Rachwał T., 2013, Oblicza geografii 2, podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum, zakres rozszerzony, Nowa Era, Warszawa.
98. Rembowska K., 2002, Kultura w tradycji i we współczesnych nurtach badań geograficznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
99. Rembowska K., 2007, Kulturowy zwrot w geografii, [w:] W. Maik, K. Rembowska, A. Suliborski (red.), Podstawowe idee i koncepcje w geografii, 3, Wydawnictwo Uczelniane WSG, Bydgoszcz, s. 189-202.
100. Rykała A., 2003, Dziedzictwo materialne Żydów w krajobrazie kulturowym województwa łódzkiego, [w:] E. Orłowska, J. Klementowski (red.), Kulturowy aspekt badań geograficznych. Studia teoretyczne i regionalne, Oddział Wrocławski PTG, Wrocław, s. 85-100.
101. Rykała A., 2007, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości żydowskiej w Polsce po drugiej wojnie światowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
102. Rykała A., 2009, Z ziemi ukraińskiej do polskiej – dziedzictwo religijne Kresów Rzeczypospolitej w przestrzeni współczesnej Polski, [w:] M. Franz (red.), Od Zborowa do NATO (1649-2009). Studia z dziejów polsko-ukraińskich, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 106-148.
103. Rykała A., 2011, Mniejszości religijne w Polsce – geneza, struktury przestrzenne, tło etniczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
104. Rykała A. (red.), 2013, Przestrzenny wymiar wielokulturowego dziedzictwa, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, 2, Łódź.
105. Sadowski A., 1995, Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców, Trans Humana, Białystok.
106. Sobczyński M., 2000, Struktura narodowościowo-wyznaniowa Polski, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 3, s. 157-174.
107. Sobczyński M., 2012, Interakcja badacz – podmiot badania" w studiach nad mniejszościami narodowymi w Polsce, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, 1, s. 95-112.
108. Sobczyński M., Grabowska E., 1993, Metodologiczne problemy badania mniejszości narodowych i religijnych, [w:] Geopolitical and Social Problems of the Former Socialistic Countries. Conference Papers, Soczewka.
109. Soja M., 2001, The cultural and ethnic diversity of the population of Łemkowszczyzna (Lemko Region) in the 19th and 20th century, Region and Regionalism, 5, s. 212-221.
110. Sołjan I., 2012, Sanktuaria i ich rola w organizacji przestrzeni miast na przykładzie największych europejskich ośrodków katolickich, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
111. Szczepankiewicz-Battek J., 2001, The multicultural character of east Lusatia and its role in cross-border cooperation, Region and Regionalism, 5, s. 100-104.
112. Szczepankiewicz-Battek J., 2005, Łużyce – przestrzeń dysocjacji kultur narodowych i religijnych, Pomorska Akademia Pedagogiczna, Słupsk.
113. Szczepankiewicz-Battek J., 2005, Kościoły protestanckie i ich rola społeczno-kulturowa, Silesia, Wrocław.
114. Szczypiński D., Wójtowicz M., 2010, Planeta Nowa 2, podręcznik do geografii dla klasy II gimnazjum, Nowa Era, Warszawa.
115. Szubert M., 2010, Planeta Nowa 3, podręcznik do geografii dla klasy III gimnazjum, Nowa Era, Warszawa.
116. Świętek A., Kurek S., Osuch W., Rachwał T., 2014, Jak edukować dzieci romskie? Propozycje dla nauczycieli w zakresie kształcenia romskiej mniejszości etnicznej, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Kraków.
117. Tanaś S., 2013, Tanatoturystyka. Od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
118. Więckowski M., Malarz R., 2014, Oblicza geografii 3, podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum, zakres rozszerzony, Nowa Era, Warszawa.
119. Zaniewicz Z., 2012, Geografia. Ciekawi świata, podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, zakres podstawowy, Operon, Gdynia.
Rozmiar pliku 0,7 MB ; application/pdf
oai:rcin.org.pl:59186 ; 0033-2143 ; 10.7163/PrzG.2016.2.1
CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; kliknij tutaj, żeby przejść
Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska
Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 3.0 PL] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -
Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, lata 2010-2014, Priorytet 2. Infrastruktura strefy B + R ; Unia Europejska. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
25 mar 2021
15 lip 2016
8086
https://rcin.org.pl./publication/78912
Barwiński, Marek
Barwiński, Marek Leśniewska, Katarzyna
Eberhardt, Piotr (1935–2020)
Eberhardt, Piotr (1935–2020)
Biernacka, Maja