Sezony hydrologiczne w rzekach środkowej Polski = Hydrological seasons in the rivers of central Poland

Jokiel, Paweł; Tomalski, Przemysław

doi:0033-2143

Przejdź do menu głównego
Przejdź do wyszukiwarki
Przejdź do treści
Przejdź do stopki

Pobierz

Tytuł: Sezony hydrologiczne w rzekach środkowej Polski = Hydrological seasons in the rivers of central Poland

Abstrakt:

W artykule opisano próbę wydzielania sezonów hydrologicznych w rzece według procedury zaproponowanej przez autorów. Do badań wytypowano 11 przekrojów wodowskazowych zlokalizowanych na obszarze środkowej Polski. Na podstawie ciągów dobowych przepływów pochodzących z wielolecia 1951-2002, dla każdego przekroju utworzono trzy nowe,365-elementowe, szeregi czasowe: średnich wieloletnich przepływów w danym dniu (Qśrd), współczynników zmienności jednoimiennych przepływów dobowych (Cvd) oraz współczynników autokorelacji w szeregach tych przepływów uzyskanych dla przesunięcia k=1 (Rad). Opierając się na danych standaryzowanych, przeprowadzono procedurę grupowania hierarchicznego w trójwymiarowej przestrzeni zmiennych: Qśrd, Cvd, Rad. Zastosowano tu metodę Warda. Do określenia najlepszej liczby klas wybrano kryterium GWZ. W badanej grupie 11 rzek, liczba wydzielonych w ten sposób „typów dni” wynosiła od 4 do 8. Odpowiednio długie jednoimienne sekwencje typów dni utworzyły sezony hydrologiczne. Na średnim hydrogramie przepływu każdej z rzek zidentyfikowanow ten sposób od 7 do 18 sezonów hydrologicznych. Różnią się one wysokością przepływu, jego zmiennością oraz wielkością autokorelacji.

Bibliografia:

1. Bartczak A., 2007, Wieloletnia zmienność odpływu rzecznego z dorzecza Zgłowiączki, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 209, Warszawa.
2. Bartnik A., Jokiel P., 1997, Zmiany odpływu na obszarze Polski w latach 1971-1990 w świetle analiz jednorodności szeregów przepływu rzek, Wiadomości IMGW, 4, s. 67-86.
3. Bartnik A., Jokiel P., 2005, Niektóre problemy zmian i zmienności rocznego hydrogramu przepływu rzeki na podstawie Pilicy w Przedborzu, Wiadomości IMGW, 2, s. 5-27.
4. Bieżanowski W., 2005, Z dziejów kanalizacji i wodociągów łódzkich, Wyd. ZORA, Łódź.
5. Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A., 1989, Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych, PWN, Warszawa.
6. Jokiel P., 2009, O sezonowym rozmieszczeniu odpływu w wybranych rzekach środkowej Polski, Wiadomości IMGW, 2-3, s. 15-29.
7. Jokiel P., Bartnik A., 2001, Zmiany w sezonowym rozkładzie odpływu w Polsce środkowej w wieloleciu 1951-1998, Wiadomości IMGW, 2, Warszawa, s. 3-17.
8. Kreyszig E., 1979, Applied Mathematics, Willey Press, London.
9. Ljung G. M., Box G. A. P., 1978, On a measure of a lack of fit in time series models, Biometrica, 65, 2, s. 297-303.
10. Markham Ch. G., 1970, Seasonality of precipitation in the US, Annales of the Association of American Geographers, 60, 3, s. 350-370.
11. Mitosek H., T., 2003, Problemy hydrologii stochastycznej. Procesy stochastyczne, pola losowe i momenty liniowe, Wydawnictwa Akademii Świętokrzyskiej, Kielce.
12. Parysek J. J., 1982, Modele klasyfikacji w geografii, Wydawnictwa UAM, Poznań.
13. Rotnicka J., 1977, Teoretyczne podstawy wydzielania okresów hydrologicznych i analizy reżimu rzecznego na przykładzie rzeki Prosny, Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej PTPN, XVIII, Poznań.
14. Rotnicka J., 1988, Taksonomiczne podstawy klasyfikacji reżimu rzecznego, Wydawnictwo UAM, Seria Geographia, 40, Poznań.
15. Tomaszewski E., 2001, Sezonowe zmiany odpływu podziemnego w Polsce w latach 1971-1990, Acta Geographica Lodziensia, 79, Łódź.
16. Węglarczyk S., 1998, Wybrane problemy hydrologii stochastycznej, Monografie Politechniki Krakowskiej, Seria: Inżynieria Sanitarna i Wodna, 235, Kraków.
17. Węglarczyk S, 2010, Statystyka w inżynierii środowiska. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
18. Wrzesiński D., 2013, Entropia odpływu rzek w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań.
19. Yule G. U., Kendall M. G., 1966, Wstęp do teorii statystyki, PWN, Warszawa.