Instytucjonalne uwarunkowania sprzedaży bezpośredniej żywności w Polsce

Kokoszka, Katarzyna; Pink, Małgorzata

doi:doi:10.53098/wir032018/07

Pobierz

Tytuł: Instytucjonalne uwarunkowania sprzedaży bezpośredniej żywności w Polsce

Abstrakt:

Zmiany prawne wprowadzone w Polsce w latach 2016–2017 umożliwiły rolnikom legalną sprzedaż bezpośrednią własnych produktów żywnościowych w stanie zarówno nieprzetworzonym, jak i przetworzonym. Krótkie łańcuchy dystrybucji żywności są obecne i popularne w wielu krajach Unii Europejskiej i przyczyniają się do kreowania marek narodowych żywności. Pełnią one również pewną funkcję w implementacji założeń rozwoju zrównoważonego, przynosząc przychód rolnikom, konsumentom jakościowo dobre towary, zbliżając ludzi, co prowadzi do wzmocnienia kapitału społecznego, angażując instytucje publiczne w proces promocji lokalności, wspomagając komunikację pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi, a w ramach elementu środowiskowego, jak wskazują europejskie badania, upowszechniając uprawy ekologiczne oraz zmniejszając ślad węglowy. Cele badawcze artykułu to: zdefiniowanie zjawiska sprzedaży bezpośredniej w kontekście koncepcji założeń rozwoju zrównoważonego, diagnoza otoczenia zjawiska sprzedaży bezpośredniej w Polsce oraz wskazanie najlepszych praktyk w zakresie sprzedaży bezpośredniej. Diagnoza uwarunkowań została sformułowana przy użyciu narzędzia SWOT/TOWS. Mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia zostały zidentyfikowane na podstawie wyników zogniskowanego wywiadu grupowego. W rezultacie zaproponowano przykładowe działania wspierające sprzedaż bezpośrednią w ramach strategii konkurencyjnej. Przeszkody w rozwoju sprzedaży bezpośredniej po stronie podażowej wiążą się między innymi z ograniczoną liczbą zainteresowanych tą aktywnością/działalnością rolników, niskim poziomem kapitału społecznego, co utrudnia kontakty z konsumentami oraz współpracę samych rolników; po stronie popytowej zaś przede wszystkim z wrażliwością cenową konsumentów i przyzwyczajeniami zakupowymi. Pozostałe cele zrealizowano poprzez analizę literatury i przypadków rynku globalnego.

Bibliografia:

Barbieri C., Mahoney E. (2009). Why is diversification an attractive farm adjustment strategy? Insight from Texas farmers and ranchers. Journal of Rural Studies, 25 (1), 58–66.
Capt D., Wavresky P. (2014). Determinants of direct-to-consumer sales in French farms. Revenue d’Études an Agriculture et Environment, 95 (3), 351–377.
CBOS (2016). Zaufanie społeczne. Komunikat z badań CBOS, 18/2016, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_018_16.PDF [dostęp: 17.04.2017].
CBOS, Akademia Leona Koźmińskiego (2013). Jak i gdzie kupujemy żywność? Komunikat z badań CBOS, BS/94/2013, https://www.kozminski.edu.pl/fileadmin/wspolne_elementy/Dokumenty/Raporty_ALK-CBOS/K094_13_zakupy_zywnosci.pdf [dostęp: 28.04.2016].
Delow E., Couzens Ch. (2003). FLAIR Report 2003: The development of local food sector 2000–2003 and its contribution to sustainable development. Bristol: Foundation for Local Food Initiatives. http://localfood.org.uk/library/FLAIR-2003-report-final.pdf [dostęp: 23.10.2017].
Dz.U. 2016 poz. 1961, Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników.
Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350, Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Dz.U. 1991 nr 9 poz. 31, Ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych.
Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926, Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.
Dz.U. 1998 nr 144 poz. 930, Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807, Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej.
EC (2013). COM 866. Brussels: European Commission, 6.12.2013.
EIP-AGRI Focus froup innovative short food supply chain management (2015). EIP-AGRI Agriculture and Innovations. https://ec.europa.eu/eip/agriculture/sites/agri-eip/files/eip-agri_fg_innovative_food_supply_chain_management_final_report_2015_en.pdf [dostęp: 22.04.2017].
Farmer (2016). Na razie małe zainteresowanie sprzedażą bezpośrednią. http://www.farmer.pl/biznes/przedsiebiorczosc/na-razie-male-zainteresowanie-rolnikow-sprzedaza-bezposrednia,63161.html [dostęp: 22.05.2017].
Farmers under pressure (2017), Special Report, 24–28 kwietnia, Euractiv. http://www.euractiv.com/section/agriculture-food/special_report/farmers-under-pressure/ [dostęp: 23.02.2018].
Fedyszak-Radziejowska B. (2005). Czy kapitał społeczny bez społecznego zaufania jest możliwy? Przykłady polskich gmin wiejskich. Ekonomia Społeczna, http://www.ekonomiaspoleczna.pl/files/ekonomiaspoleczna.pl/public/Biblioteka/2005.4.pdf [dostęp: 20.06.2017].
Fuchs E.R., Holloway S.M., Bayer K., Feathers A. (2014). Innovative partnership for public health: An evaluation of the New York City Green Cart Initiative to expand access to healthy produce in low-income neighbourhoods. Columbia, SIPA, http://www.foodpolitics.com/wp-content/uploads/Green-Carts-Report-Final-June-11.pdf [dostęp: 14.04.2016].
Galli F., Brunori G. (red.) (2013). Short food supply chains as drivers of sustainable development: Evidence document. Document developed in the framework of the FP7 project FOODLINKS (GA No. 265287). Pisa: Laboratorio di studi rurali Sismondi.
GOV.UK (2014). Farm shops and farmers’ markets: Guidance. Department for Environment, Food & Rural Affairs, Health and Safety Executive, and Driver and Vehicle Licensing Agency, gov.uk. https://www.gov.uk/guidance/farm-shops-and-farmers-markets [dostęp: 17.06.2017].
Gutkowska K. (2016). Dla polskich konsumentów cena wciąż jest głównym kryterium wyboru. http://www.portalspozywczy.pl/handel/wiadomosci/ekspert-dla-polskich-konsumentow-cena-wciaz-jest-glownym-kryterium-wyboru,130806.html [dostęp: 20.06.2017].
Hunt A. (2007). Consumer interactions and influences on farmers’ market vendors. Renewable Agriculture and Food Systems, 22 (1), 54–66.
IJHARS (2016). Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce 2013–2014, http://www. ijhar-s.gov.pl/pliki/A-pliki-z-glownego-katalogu/ethernet/2015/wrzesien/Raport%20o%20stanie%20rolnictwa%20ekologicznego%20w%20Polsce%20w%20latach%2020132014.pdf [dostęp: 15.06.2017].
Kawecka A., Gębarowski M. (2015). Short food supply chains: Benefits for consumers and food producers. Journal of Agribusiness and Rural Development, 3 (37), 459–466.
Komunikat Komisji Europejskiej, COM (2013) 866, Brussels: EU Commission, 6.12.2013.
Lisiński M., (2004). Metody planowania strategicznego. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Maison D. (2000). Zogniskowane wywiady grupowe: Jakościowa metoda badań marketingowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
nowoczesnafarma.pl (2014). Systemy sprzedaży bezpośredniej w krajach Unii Europejskiej, http://nowoczesnafarma.pl/SYSTEMY-SPRZEDAZY-BEZPOSREDNIEJ-WKRAJACH-UNII-EUROPEJSKIEJ.html [dostęp: 13.02.2018].
Polacy chcą jeść zdrowo: Wybierają żywność ekologiczną (2015). Wprost, https://www.wprost.pl/499854/Polacy-chca-jesc-zdrowo-Wybieraja-zywnosc-ekologiczna [dostęp: 22.05.2017].
Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie higieny środków spożywczych.
Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego.
SDG Index and Dashboards Report 2017. Global reponsibilities: International spillovers in achieving the goals (2017). Bertelsmann Stiftung and Sustainable Development Solutions Network, http://www.sdgindex.org/assets/files/2017/2017-SDG-Index-and-Dashboards-Report-regions.pdf [dostęp: 02.02.2018].
Smith A. (1954). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. T. 1. Warszawa: PWN.
Stephenson G. (2015). Direct marketing channels & strategy for organic products. Kansas City: eXtension. http://articles.extension.org/pages/18381/direct-marketing-channels-strategy-for-organic-products [dostęp: 22.05.2017].
Sztompka P. (2007). Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Kraków: Znak.
Talaska L. (2016). Sprzedaż bezpośrednia: Rolnicy boją się nowych przepisów. Strefa AGRO.
http://www.strefaagro.pomorska.pl/artykul/sprzedaz-bezposrednia-rolnicy-boja-sie-nowych-przepisow [dostęp: 30.05.2017].
Warszawska Kooperatywa Spożywcza. http://www.wks.waw.pl/ [dostęp: 15.02.2018].
Znaczenie sprzedaży bezpośredniej (marketingu bezpośredniego), przykładów dobrych i złych działań w zakresie marketingu, sprzedaży bezpośredniej i obsługi klienta w opinii uczestników szkoleń dla rolników i przedsiębiorców. Raport z przeprowadzonego sondażu w ramach projektu pod tytułem „Rozwój systemu marketingu bezpośredniego” (2014). Kraków: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Krakowie.