Wydawca:

Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk

Miejsce wydania:

Warszawa

Typ obiektu:

Czasopismo/Artykuł

Abstrakt:

Celem artykułu jest próba prześledzenia pewnego procesu, który charakteryzuje współczesne rolnictwo, a który w literaturze przedmiotu określony bywa mianem „zawłaszczania ziemi”. Istotą jego jest przejmowanie na własność lub choćby tylko poddawanie kontroli określonych obszarów, które zakwalifikowane zostały jako tereny rolnicze. Wiodący aktorzy na globalnej scenie ponowoczesnego kapitalizmu dostrzegli w kontroli samych procesów produkcji rolnej ważny element kontroli światowego systemu ekonomicznego i ogromne źródło zysków. Jak staraliśmy się wykazać, uruchomiło to na skalę globalną rozmaite negatywne zjawiska i procesy społeczne, takie jak np. marginalizacja i wykluczenie całych społeczności wiejskich i rolniczych. Prowadzi to do zjawisk, które określić można mianem „nowego ubóstwa wiejskiego” i rodzi nową postać niezrównoważonych, opartych na wyzysku i dominacji relacji społecznych i ekonomicznych (klasowych). Proces ten próbujemy analizować w kontekście teorii postmodernizacji, wskazującej na cztery jego aspekty, jakimi są: hiperracjonalizacja, hiperutowarowienie, hiperzróżnicowanie oraz hiperindywidualizacja. Współczesne ponowoczesne rolnictwo to zatem nie tylko przejawy postproduktywistycznej aktywności czy rozwoju zrównoważonego, ale także efekt procesów postmodernizacji prowadzących do dynamicznego rozwoju kapitalizmu o „brzydkiej twarzy”, niezrównoważonej gospodarki zasobami naturalnymi (spośród których ziemia jest tym fundamentalnym zasobem) i gigantycznych zyskach, generowanych dzięki coraz to większej asymetrii wiedzy, władzy, czy własności.

Bibliografia:

Bauman Z., 2000: Globalizacja. PIW, Warszawa.
Bello W., 2011: Wojny żywnościowe. Książka i Prasa, Warszawa.
Bernstein H., 2010: Class Dynamics of Agrarian Change. Kumarian, Fernwood. Halifax.
Boli J., Lechner J.F., 2009: Globalization theory. In: Social Theory. Ed. B.S. Turner. Wiley-Blackwell, Chichester: 321–334.
Borras S.M. Jr., Franco J.C. 2011: Political Dynamics of Land-grabbing in Southeast Asia: Understanding Europe's Role. Transnational Institute. Amsterdam (http://www.tni.org/report/political-dynamics-land-grabbing-southeast-asia-understanding-europes-role).
Borras S.M. Jr., Franco, J.C., 2012: Global Land Grabbing and Trajectories of Agrarian Change: A Preliminary Analysis. ”Journal of Agrarian Studies” 12, 1: 34–59.
Borras S.M. Jr., McMichael P., Scoones I., 2010. The politics of biofuels, land and agrarian change: editors introduction. ”Journal of Peasant Studies” 37, 4: 575–592.
Borras S.M. Jr., Franco J.C., Kay C., Spoor M., 2011a: Land grabbing in Latin America and Caribbean viewed from broader international perspectives. Referat wygłoszony na konferencji FAO. 14 października, Santiago, Chile.
Borras S.M. Jr., Hall R., Scoones I., White B., Wolford W., 2011b: Towards better understanding of global land grabbing: an editorial introduction. ”Journal of Peasant Studies” 38, 2: 209–216.
Cotula L., Vermeulen S., Leonard R., Keeley J., 2009: Land grab or development opportunity? Agricultural investment and international land deals in Africa. FAO, IIED, IFAD, London – Rome.
Deininger K., Byerlee J., Lindsay J., Norton A., Selod H., Sticker M., 2010: Rising global interests in farmland: can it yield sustainable and equitable benefits? The World Bank, Waschington DC.
De Schutter O., 2011: Forum on Global Land Grabbing: How Not to Think Land Grabbing: Three Critiques of Large-Scale Investments in Farmland. ”Journal of Peasant Studies” 38, 2: 249–279.
Desmarais A.A., 2007: La Via Campesina. Globalization and the Power of Peasants. MI: Pluto Press, London and Ann Arbor.
Dynamika zawłaszczania ziemi w Azji Południowo-Wschodniej: zrozumieć rolę Europy, 2011. Instytut Globalnej Odpowiedzialności, Warszawa.
Eastwood R., Lipton M., Newell A., 2010: Farm size. In: Handbook of Agricultural Economics. Ed. P.L. Pingali, R.E. Evenson. Elsevier, North Holland.
Franco J.C. 2011: Na czym polega zawłaszczanie ziemi? Jakie stoją za tym mechanizmy? Kto ponosi odpowiedzialność, a kto konsekwencje? Wykład wygłoszony podczas warsztatów zorganizowanych przez Instytut Globalnej Odpowiedzialności Nie-ziemskie interesy. Zawłaszczanie ziemi w krajach Globalnego Południa. 25 listopada, Kazimierz Dolny.
Gilarek K., 2003: Państwo narodowe a globalizacja – dynamika powstawania nowego ładu. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Gorlach K., 1994: Obronić ducha Ameryki: Kwestia rolna i socjologia wsi we współczesnych Stanach Zjednoczonych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków.
Gorlach K., 2001: Świat na progu domu. Rodzinne gospodarstwa rolne w Polsce w obliczu globalizacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Gorlach K., 2004: Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Gorlach K. 2011: Kierunki badań wsi w społeczeństwie globalnej ponowoczesności, czyli od „nowej” socjologii wsi do studiów nad wsią ponowoczesną. W: Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku. Red. M. Halamska. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa: 139–168.
Gorlach K., Grodny S., Klekotko M., 2012: Gospodarka i kultura: problemy wzajemnych relacji. „Studia Socjologiczne” 205 (2): 169–190.
Herre R. (ed.), 2010: German Investment Funds Involved in Land grabbing. FIAN, Kolonia.
Johnston H., (ed.), 2009: Culture, Social Movements and Protest. VT: Ashgate, Surrey-Burlington.
Lallau B., 2012: Czy grabież może być odpowiedzialna? Bank Światowy organizuje najazd na ziemie uprawne. ”Le Monde diplomatique”, maj: 16–17.
Li T.M., 2011: Centering labour in the land grab debate. ”The Journal of Peasant Studies” 38, 2: 281–298.
Murdoch J., 2006: Networking rurality: emergent complexity in the countryside. In: Handbook of Rural Studies. Ed. P. Cloke, T. Marsden, P. H. Mooney. SAGE Publications, London – Thousand Oaks – New Delhi: 171–184.
Pakulski J., 2009: Postmodern social theory. In: Social Theory. Ed. B.S. Turner. Wiley-Blackwell, Chichester: 251–280.
Ray L., Sayer A. (ed.), 1999: Culture and Economy after the Cultural Turn. SAGE Publications, London – Tousand Oaks – New Delhi.
Reissman L., 1970: The Urban Process. Cities in Industrial Societies. The Free Press, New York.
Robertson B., Pinstrup-Andersen P., 2010: Global land acquisition: neo-colonialism or development opportunity? ”Food Security” 2: 271–283.
The Great Food Robbery. How Corporations Control Food, Grab Land and Destroy Climate, 2012, GRAIN.
The Vultures of Land Grabbing. Merian Research & CRBM 2010 (http://farmlandgrab.org/wpcontent/uploads/2010/11/VULTURES-completo. pdf).
Van der Ploeg J.D., 2003: The Virtual Farmer. Past, Present, and the Future of the Dutch Peasantry. Royal van Gorcum, Assen.
Van der Ploeg J.D., 2007: The New Peasantries. Struggles for Autonomy and Sustainability in an Era of Empire and Globalization. VA: Earthscan, London – Sterling.
Visser O., Spoor M., 2011: Land grabbing in post-Soviet Eurasia: The World's Largest Agricultural Land Reserves at Stake. ”Journal of Peasant Studies” 38, 1: 299–323.
Von Braun J., Meinzen-Dick R., 2009: Land Grabbing by foreign investors in developing countries: risks and opportunities. IFPRI Policy Brief 13, kwiecieñ, Washington DC.
Zawłaszczanie ziemi. Przegląd typów i studia przypadków, 2011. Instytut Globalnej Odpowiedzialności, Warszawa (http: //igo.org.pl/publikacje/nasze-publikacje).
Ziegler J., 2011: Imperium hańby. Książka i Prasa, Warszawa.

Czasopismo/Seria/cykl:

Wieś i Rolnictwo

Zeszyt:

4 (157)

Strona pocz.:

9

Strona końc.:

35

Identyfikator zasobu:

oai:rcin.org.pl:242504 ; doi:10.53098/wir.2012.4.157/01 ; 0137-1673 (print); 2657-5213 (on-line)

Źródło:

kliknij tutaj, żeby przejść

Język:

pl

Język streszczenia:

eng

Prawa:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Zasady wykorzystania:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem:

Digitalizacja:

Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk

Lokalizacja oryginału:

Biblioteka Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

Dofinansowane ze środków:

Program "Rozwój czasopism naukowych"- Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (projekt numer RCN/SP/0473/2021/1)

Dostęp:

Otwarty