Early medieval burial from the culmination of the Old Town Hill in Sandomierz

Florek, Marek; Szczepanek, Anita

doi:0081-3834

Przejdź do menu głównego
Przejdź do wyszukiwarki
Przejdź do treści
Przejdź do stopki

Pobierz

Tytuł: Early medieval burial from the culmination of the Old Town Hill in Sandomierz

Abstrakt:

The subject of this article is a grave dated to the end of the 10th century AD discovered in 2016 at the culmination of the so-called Old Town Hill in Sandomierz (Sandomierz Site no 45). The grave, just like a burial found in 2006 – located a dozen or so metres from the discussed feature – was unusually oriented – approximately along the N-S axis. Specialist analyses and examination of the burial goods found in the grave – a knife, a firesteel, a flint strike-a-light and a vessel fragment – indicate that the buried man probably lived in Sandomierz or its surroundings. The graves discovered in 2006 and 2016 are not part of a vast cemetery that occupied the middle and upper part of the Old Town Hill in the 11th century, but they are separate burials. It is possible that they attest to an abandoned attempt to establish a cemetery by an unspecified group inhabiting Sandomierz at the end of the 11th century, desiring to stress their distinctiveness from the rest of the population not only by having their own necropolis, but also by digging graves that were oriented in a different direction.

Bibliografia:

Ambrose S. H. 1993. Isotopic analysis of paleodiets: methodological and interpretative considerations. In M. K. Sandford (ed.), Investigations of Ancient Human Tissue Chemical Analyses in Anthropology. Langhorne: Gordon and Breach Science Publishers, 59-130.
Bajka M. 2011. Odkrycie grobów przy ul. Staromiejskiej w Sandomierzu. Zeszyty Sandomierskie 31, 60-61.
Bajka M. 2016. Ślady osady i kolejne groby odkryte na zachód od kościoła św. Pawła w Sandomierzu w 2016 roku. Zeszyty Sandomierskie 42, 61-65.
Bajka M. and Florek M. 2011. Nowe dane do badań nad cmentarzyskami wczesnośredniowiecznego Sandomierza. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 33, 169-180.
Bajka M. and Florek M. 2015. Najstarszy cmentarz wczesnośredniowiecznego Sandomierza. Zeszyty Sandomierskie 39, 70-74.
Bartys J. 1936. Wczesnohistoryczne cmentarzysko szkieletowe we wsi Samborzec, pow. Sandomierz. Przegląd Archeologiczny 5, 171-178.
Belka Z., Dopieralska J., Szczepanek A. and Jarosz P. 2018. Human mobility in the Final Eneolithic population of Święte, Jarosław District, south-eastern Poland: evidence from strontium isotope data. Baltic-Pontic Studies 23, 246-258. DOI: https://doi.org/10.2478/bps-2018-0009
Belka Z., Szczepanek A., Jarosz P., Dopieralska J. and Walczak A. 2022. Mobilność ludności kultury ceramiki sznurowej w południowo-wschodniej Polsce w świetle badań izotopów strontu (87Sr/86Sr) biogenicznych fosforanów. In A. Szczepanek, P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Społeczności schyłkowego eneolitu w południowo-wschodniej Polsce w świetle badań archeologicznych i analiz interdyscyplinarnych. Pękowice, Kraków: Wydawnictwo Profil-Archeo, 283-301.
Błaszczyk D., Bajka M., Bełka Z. and Florek M. 2018. Pochodzenie osób pochowanych na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Sandomierzu, stan. 1 na podstawie badań izotopów strontu. In T. Nowakiewicz, M. Trzeciecki and D. Błaszczyk (eds), Animos labor nutrit. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Buko w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 271-278.
Bronicka-Rauhut J. 1998. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Czersku. Warszawa: Wydawnictwo „Semper”.
Buko A. 1981. Wczesnośredniowieczna ceramika sandomierska. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Polska Akademia Nauk – Instytut Historii Kultury Materialnej.
Buko A. 1993. Warunki naturalne Sandomierza i elementy jego pierwotnej rzeźby. In S. Tabaczyński (ed.), Sandomierz. Badania 1969-1973. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii, Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN, 19-48.
Chudziak W., Bojarski J., Stawska V. 2010. Wyposażenie pochówków. In: W. Chudziak (ed.), Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4) (= Mons Sancti Laurentii 5). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 79-103.
DeNiro M. J. 1985. Postmortem preservation and alteration of in vivo bone collagen isotope ratios in relation to paleodietary reconstruction. Nature 317(640), 806-809. DOI: https://doi.org/10.1038/317806a0
Florek M. 1995. Problem wydzielania i ewidencji stanowisk archeologicznych na terenie miast zabytkowych (na przykładzie Sandomierza). Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 16, 165-172.
Florek M. 2006a. Kolejny cmentarz wczesnośredniowieczny w Sandomierzu. Zeszyty Sandomierskie 23, 65-66.
Florek M. 2006b. Wczesnośredniowieczny pochówek szkieletowy z Sandomierza. Wiadomości Archeologiczne 58, 410-412.
Florek M. 2011. Najstarsze cmentarze średniowiecznego Sandomierza. Zeszyty Sandomierskie 32, 24-32.
Florek M. 2012. Średniowieczne i nowożytne cmentarze Sandomierza (od początku XI do końca XVIII wieku). Pamiętnik Sandomierski 4, 39-71.
Florek M. 2015. Kilka uwag o zmianie słowiańskiej obrzędowości pogrzebowej na ziemiach polskich (przejściu od ciałopalenia do inhumacji) i jej związkach z recepcją chrześcijaństwa. In W. Dzieduszycki and J. Wrzesiński (eds), Funeralia Lednickie. Spotkanie 17. Cmentarzyska – relacje społeczne i międzykulturowe. Poznań: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział w Poznaniu, 143-149.
Florek M. 2018. Problem wydzielania i ewidencji stanowisk archeologicznych na terenie miast zabytkowych.Kurier Konserwatorski 15, 72-82.
Florek M. 2019. Wzgórze Staromiejskie w Sandomierzu w świetle badań archeologicznych. In A. Gołembnik and M. Lisak (eds), Dominikański klasztor św. Jakuba w Sandomierzu. Archeologia i architektura, historia i współczesność. Warszawa, Kraków: Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC w Warszawie, 37-58.
Florek M. 2021a. Zamożność mieszkańców Sandomierza i sąsiadujących z nim osad w wiekach XI-XII w świetle materiałów z cmentarzysk. Zeszyty Sandomierskie 50, 22-27.
Florek M. 2021b. Wealth of Inhabitants of Sandomierz and Neighbouring Settlements in the 11th-12th Centuries in the Light of Cemetery Materials. Światowit 60, 77-86. DOI: https://doi.org/10.31338/0082-044X.swiatowit.60.4
Florek M. 2023. Faza inicjalna najstarszego cmentarza wczesnośredniowiecznego Sandomierza. In D. Błaszczyk and A. Buko (eds), Początki obrządku szkieletowego na ziemiach polskich w okresie średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 40-59. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323560432.pp.40-59
Florek M. and Zakościelna A. 2005. Badania ratownicze stanowisk pradziejowych i wczesnośredniowiecznych na terenie Sandomierza w latach 2002-2004. Archeologia Polski Środkowowschodniej 7, 123-137.
Formicolla V. and Franceschi M. 1996. Regression equations for estimating stature from long bones Early Holocene European samples. American Journal of Physical Anthropology 100, 83-88. DOI: https://doi.org/10.1002/(SICI)1096-8644(199605)100:1<83::AID-AJPA8>3.0.CO;2-E
Gardawski A. 1955. Z badań powierzchniowych na terenie miasta Sandomierza. Wiadomości Archeologiczne 4, 92-96.
Gąssowski J. 1952. Cmentarzysko w Końskich na tle zagadnienia południowej granicy Mazowsza we wczesnym średniowieczu. Materiały Wczesnośredniowieczne 2, 71-175.
Gąssowski J. 1953. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Złotej pod Sandomierzem. Wiadomości Archeologiczne 19, 80-91.
Gąssowski J. 1969. Materiały do osadnictwa wczesnośredniowiecznego Sandomierszczyzny. Materiały Wczesnośredniowieczne 6, 303-473.
Grabowska K., Grabowski M. 2017. Zapomniany cmentarz na Wzgórzu Staromiejskim na nowo odkryty. Zeszyty Sandomierskie 43, 50-53.
Kara M. 2015. Description of the Cemetery, Organization of the Burial Space, the Burial Rites in the Light of the Cultural and Historical Determinats. In A. Buko (ed.), Bodzia. A late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland. Leiden-Boston: Brill, 242-411. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004281325_019
Kiryk F. 1994. Urbanizacja Małopolski. Województwo Sandomierskie XIII-XVI wiek. Kielce: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego.
Kubica-Grygiel A. 2014. An Early Medieval cemetery at Grodowice, in the Kazimierza Wielka district. Sprawozdania Archeologiczne 66, 359-374.
Kufel-Dzierzgowska A. 1975. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe w Polsce Środkowej. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego. Seria Archeologiczna 22, 373-389.
Lelewel J. 1855. Cześć bałwanochwalcza Sławian i Polski. Poznań: Księgarnia J. K. Żupańskiego.
Libera J. and Florek M. 2018. Czy we wczesnym średniowieczu użytkowano skały krzemionkowe? In T. Nowakiewicz, M. Trzeciecki and D. Błaszczyk (eds), Animos labor nutrit. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Buko w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 233-246.
Loftus, E., Roberts, P. and Lee-Thorp, J. A. 2016. An isotopic generation: four decades of stable isotope analysis in African archaeology, Azania. Archaeological Research in Africa 51, 88-114. DOI: https://doi.org/10.1080/0067270X.2016.1150083
Longin R. 1971. New Method of Collagen Extraction for Radiocarbon Dating. Nature 230, 241-242. DOI: https://doi.org/10.1038/230241a0
Maj U. 1990. Stradów, stanowisko 1. Część I. Ceramika wczesnośredniowieczna. Kraków: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Kultury Materialnej.
Marciniak J. 1960. Cmentarzysko szkieletowe z okresu wczesnośredniowiecznego w Strzemieszycach Wielkich pow. Będzin. Materiały Wczesnośredniowieczne 5, 141-186.
Miśkiewicz M. 1967. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Złotej pińczowskiej, pow. Pińczów. In W. Antoniewicz and P. Biegański (eds), Metodyka naukowo- techniczna badań archeologicznych i antropologicznych. Rozprawy Zespołu Badań nad Polskim Średniowieczem Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej 4. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 95-139.
Miśkiewicz M. 1969. Wczesnośredniowieczny obrządek pogrzebowy na płaskich cmentarzyskach szkieletowych w Polsce. Materiały Wczesnośredniowieczne 6, 241-301.
Montgomery J. 2010. Passports from the past: Investigating human dispersals using strontium isotope analysis of tooth enamel. Annals of Human Biology 37, 325-346. DOI: https://doi.org/10.3109/03014461003649297
Morawski W. and Zaitz E. 1977. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Krakowie-Zakrzówku. Materiały Archeologiczne 17, 53-152.
Moszyński K. 1967. Kultura ludowa Słowian 1. Kultura materialna. Warszawa: Książka i Wiedza.
Myszka M. and Myszka R. 2000. Wczesnośredniowieczny grób wojownika odkryty w Krakowie. Sprawozdania Archeologiczne 52, 357-371.
Nadolski A., Abramowicz A and Poklewski T. 1959. Cmentarzysko z XI wieku w Lutomiersku pod Łodzią. Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis 7, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Phenice T. W. 1969. A newly developed visual method of sexing the os pubis. American Journal of Physical Anthropology 30, 297-301. DOI: https://doi.org/10.1002/ajpa.1330300214
Piotrowska N. and Goslar T. 2002. Preparation of Bone Samples in the Gliwice Radiocarbon Laboratory for AMS Radiocarbon Dating. Isotopes in Environmental and Health Studies 38, 267-275. DOI: https://doi.org/10.1080/10256010208033272
Piotrowski M. and Dąbrowski G. 2007. Krzesiwa i krzesaki – przyczynek do badań and krzesaniem ognia w starożytności i wczesnym średniowieczu (na marginesie badań archeologicznych na stan. 22 w Łukawicy, pow. lubaczowski. Archeologia Polski Środkowowschodniej 9, 231-242.
Price T. D., Burton J. H. and Bentley R. A. 2002. The characterization of biologically available strontium isotope ratios for the study of prehistoric migration. Archaeometry 44, 117-135. DOI: https://doi.org/10.1111/1475-4754.00047
Radi N., Mariotti V., Riga A., Zampetti S., Villa C. and Belcastro M. G. 2013. Variation of the anterior aspect of the femoral head-neck junction in a modern human identified skeletal collection. American Journal of Physical Anthropology 152/2, 261-272. DOI: https://doi.org/10.1002/ajpa.22354
Rauhut L. 1971. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 1, 435-656.
Reimer P. J, Bard E., Bayliss A., Beck J. W., Blackwell P. B., Bronk Ramsey Ch., Buck C. E., Cheng H., Edwards R., L., Friedrich M., Grootes P. M., Guilderson T. P., Haflidason H., Hajdas I., Hatté Ch., Heaton T. J., Hoffmann D. L., Hogg A. G., Hughen K. A., Kaiser K. F., Kromer B., Manning S. W., Niu M., Reimer R. W., Richards D. A., Scott E. M., Southon J. R., Staff R. A., Turney C. S. M. and van der Plicht J. 2013. IntCal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0-50,000 Years cal BP. Radiocarbon 55, 1869-1887. DOI: https://doi.org/10.2458/azu_js_rc.55.16947
Reitsema L. J. 2012. Stable carbon and nitrogen isotope analysis of human diet change in prehistoric and historic Poland. Columbus, Ohio: The Ohio State University.
Rysiewscy T. and H. 1991. Zespół sepulkralno-osadniczy na Wzgórzu Świętojakubskim w Sandomierzu: próba reinterpretacji. Archeologia Polski 36, 193-231.
Rogosz R. 1983. Obróbka i zastosowanie żelaza. In E. Cnotliwy, L. Leciejewicz and W. Łosiński (eds), Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 262-266.
Sarama L. 1957. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko z Sandomierza przy kościele św. Jakuba. Collectanea Theologica 28, 444-457.
Sikora J. 2015. Początki inhumacji w Polsce pierwszych Piastów. Jak wczesne? In W. Dzieduszycki and J. Wrzesiński (eds), Funeralia Lednickie. Spotkanie 17. Cmentarzyska – relacje społeczne i międzykulturowe. Poznań: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział w Poznaniu, 151-164.
Sztyber A. 2015. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Modlnicy. In K. Dzięgielewski, M. Dzięgielewskaand A. Sztyber (eds), Modlnica, stan. 5. Od późnej epoki brązu po czasy średniowiecza. Via Archeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce. Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 309-455.
Ubelaker D. H. 1989. Human skeletal remains. Excavation, analysis, interpretation. Washington: Taraxacum.
van Klinken G. J. 1999. Bone collagen quality indicators for paleodietary and radiocarbon measurements. Journal of Archaeological Science 26, 687-695. DOI: https://doi.org/10.1006/jasc.1998.0385
Wang T., Wei D., Chang X., Yu Z., Zhang X., Wang C., Hu Y. and Fuller B. T. 2019. Tianshanbeilu and the Isotopic Millet Road: reviewing the late Neolithic/Bronze Age radiation of human millet consumption from north China to Europe. National Science Review 6/5, 1024-1039. DOI: https://doi.org/10.1093/nsr/nwx015
White T. and Folkens P. 2005. The Human Bone Manual. Burlington, San Diego, London.
Zoll-Adamikowa H. 1966. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe Małopolski 1. Źródła. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Zoll-Adamikowa H. 1971. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe Małopolski 2. Analiza. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Zurmühle C. A., Milella M., Steppacher S. D., Hanke M. S., Albers C. E. and Tannast M. 2017. Arti-Facts: Femoroacetabular impingement – A new pathology? Clinical Orthopaedics and Related Research 475/4, 973-980. DOI: https://doi.org/10.1007/s11999-017-5270-4
Żurowski J. 1929. Nowe odkrycia w Sandomierzu. Z Otchłani Wieków 4, 36-38.
Żurowski J. 1930. Dalsze wyniki badań archeologicznych prowadzonych koło kościoła św. Jakuba w Sandomierzu. Sprawozdania PAU 35, 15-17.