Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN
Nowicka, Anna (1957- ) : Promotor
Nencki Institute of Experimental Biology PAS
39 stron, nadbitki (wiele liczbowań) : ilustracje ; 30 cm ; Treść załączonych do dysertacji kopii artykułów dostępna wyłącznie w wersji drukowanej w zbiorach biblioteki ; Bibliografia ; Streszczenie w języku polskim
Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN
Ilość informacji napływających ze świata jest ogromna i przytłaczająca. Jednakże, ludzie nie doświadczają stale konsekwencji ich ogromnego napływu. Jest to przede wszystkim wynik zachodzenia selekcji informacji, która nie zawsze jest zależna od świadomych decyzji. Jednym z możliwych kryteriów w selekcji informacji jest odniesienie jej do własnej osoby i wydajniejsze jej przetwarzanie. Efekt ten nazywany jest efektem priorytetyzacji informacji związanych z JA (ang. self-prioritisation effect, SPE). Chociaż SPE obserwuje się w wielu różnych kontekstach, czynniki odpowiedzialne za to zjawisko są wciąż dyskutowane. W dotychczasowej literaturze postulowane były dwa czynniki, znaność i emocjonalność, lecz większość badań skupiała się głównie na pierwszym z nich. W pracy doktorskiej, wykorzystując metody elektrofizjologiczne, zamierzałam niezależnie zbadać rolę każdego z czynników. Pierwsze dwa badania poświęcone były czynnikowi emocjonalności. Ponieważ emocje mogą być postrzegane obiektywnie lub subiektywnie, rozróżnienie to przeniosłam czynnik emocjonalności. W pierwszym doświadczeniu skupiłam się na wpływie obiektywnej emocjonalności, porównując przetwarzanie własnej twarzy i nieznanych twarzy emocjonalnych. Analiza ERP (skupiona na P3 i LPP) oraz testy permutacyjne oparte na klastrach aktywności mózgowej wykazały, że przetwarzanie twarzy własnej jest unikatowe i nie przypomina przetwarzania obiektywnie emocjonalnych twarzy. W kolejnym badaniu w centrum uwagi znalazła się subiektywna emocjonalność. Aby ocenić jej wpływ na SPE, do badania dodano twarz bliskiej osoby. Taka osoba prezentuje podobną kombinację czynników znaności i emocjonalności, jaką posiada JA, dlatego twarz bliskiej osoby wydaje się najlepszym porównaniem do własnej twarzy. Co więcej, ponieważ pandemia COVID-19 znacząco wpłynęła na życie ludzi w ciągu ostatnich lat, cele tego badania zostały rozszerzone i przetestowano, czy SPE wystąpi również w przypadku, gdy jest niepełny dostęp do informacji o twarzach. Analiza źródeł pokazała, że przetwarzanie twarzy częściowo zakrytych angażuje typowy dla twarzy region mózgu, zakręt wrzecionowaty. Amplitudy wczesnych (P1) i późnych (P3, LPP) komponentów ERP spójnie wskazywały, że wszystkie zakryte twarze wymagały większej uwagi, a maski chirurgiczne nie osłabiły SPE, gdyż twarz własna w obu warunkach (tzn. twarze z maseczkami lub bez) wywołała znacznie wyższe amplitudy P3 i LPP. Ponadto wystąpiła istotna różnica pomiędzy przetwarzaniem twarzy własnej i twarzy bliskiej osoby. Ten układ wyników podważa potencjalną rolę subiektywnej emocjonalności, a w połączeniu z ustaleniami z pierwszego badania, ogólnie minimalizuje rolę emocjonalności. Ostatnie badanie poświęcone było czynnikowi znaności. Aby rozdzielić wzajemne oddziaływanie obu czynników, wyrównano poziom znaności bodźców. Oprócz wysoce znanych bodźców, jakimi są twarz własna i osoby bliskiej, wykorzystałam nieznane kształty, które zostały arbitralnie przypisane uczestnikowi oraz osobie bliskiej. Analiza zgromadzonych danych nie wykazała różnic w przetwarzaniu nowo nabytej informacji pomiędzy warunkami JA i osoba bliska (amplitudy P3 i LPP nie różniły się istotnie). Ponieważ wzorzec wyników dla przetwarzania twarzy okazał się typowy (większe amplitudy P3 i LPP w warunku JA), brak różnic w przetwarzaniu pomiędzy kształtem przypisanym do JA a kształtem przypisanym bliskiej osobie może być interpretowany jako kolejny istotny argument na rzecz znaności jako czynnika warunkującego wystąpienie SPE. Wyniki przedstawione w tej rozprawie wskazują, że znaność jest kluczowym czynnikiem w występowaniu zjawiska priorytetyzacji informacji związanych z JA. Wykorzystując różne paradygmaty i techniki analiz wykazałam, że wysoka znaność informacji dotyczących JA jest kluczowa dla SPE. Badając wzajemne oddziaływanie między znanością a emocjonalnością, moja praca przyczynia się do głębszego zrozumienia, w jaki sposób ludzie przetwarzają informacje i podejmują decyzje w oparciu o SPE.
IBD PAN, sygn. 20300 ; kliknij tutaj, żeby przejść
Copyright-protected material. May be used within the limits of statutory user freedoms
Publication made available with the written permission of the author
Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego Polskiej Akademii Nauk
Biblioteka Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN
24 cze 2024
29 lut 2024
91
https://rcin.org.pl./publication/276927
Kosiba, Antoni
Jasielska, Aleksandra
Darwin, Charles, (1809–1882)