Osada Siennica w kontekście wczesnośredniowiecznej rubieży południowo-wschodniego Mazowsza

Skrzyńska, Katarzyna

doi:0003-8180

Skip to main menu
Skip to search engine
Skip to content
Skip to footer

Download

Title: Osada Siennica w kontekście wczesnośredniowiecznej rubieży południowo-wschodniego Mazowsza

Abstract:

The article contains a preliminary reconstruction of early medieval settlement in the Sienniczka river basin and presents the settlement of Siennica, the name of which was one of the first from this part of Mazovia to appear in written sources. It is contextualized in the south-eastern and eastern borderland of Mazovia, encompassing the catchment areas of the Świder, Kostrzyń and Liwiec rivers, where more than a dozen recorded strongholds formed a well-defined cordon. The interpretation covers the issue of medieval communication routes connecting Czersk with the border castellanies of Liw and Łuków, as well as the location of several settlements located on the periphery of south-eastern Mazovia, the names of which, together with the toponym Zenniza, were recorded in a document from 1220.

References:

CDM — Codex diplomaticus et commemoratorium Masoviae generalis, 1, J.K. Kochanowski wyd., Warszawa 1919. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [wbc.poznan.pl – dostęp: czerwiec 2022].
Czer — Księga ziemi czerskiej. Liber terrae Cernensis 1404–1425. Najdawniejsze księgi sądowe, J.T. Lubomirski wyd., Warszawa 1879.
DKM — Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII w., B. Ulanowski wyd., Archiwum Komisji Historycznej, IV (osobna odbitka: Kraków 1887, 6, s. 12 [120]). Kujawsko--Pomorska Biblioteka Cyfrowa [umk.pl – dostęp: czerwiec 2022].
Heldensfeld 1801–1804 — A.M. von Heldensfeld, Die Karte von Westgallizien, skala 1: 28.800. Wien [maps.arcanum.com/en/map/europe-18century-firstsurvey – dostęp: luty 2023].
Lumaz — Lustracja województwa mazowieckiego 1565, I–II, I. Gieysztorowa, A. Żaboklicka wyd., Warszawa 1967–1968.
Mapa 1939 — Mapa szczegółowa Polski 1: 25 000 (1929–1939). P40-S33-D, GLINIANKA, Warszawa 1939. Mapster [http://maps.mapywig.org – dostęp: 4 maja 2023].
Mazowsze AHP I— Atlas Historyczny Polski. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku. Część I: mapa, plany, W. Pałucki red., Warszawa 1973.
Mazowsze AHP II — Atlas Historyczny Polski. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku. Część II: Komentarz i indeksy, W. Pałucki red., Warszawa 1973.
MPH III — Monumenta Poloniae Historica. Pomniki Dziejowe Polski, III, Lwów 1878. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa [umk.pl – dostęp: luty 2023].
MTP — Mapa Taktyczna Polski 1: 100000. P40, S33, arkusz J33: Mińsk Mazowiecki, Wojskowy Instytut Geograficzny 1925. mapywig.org [dostęp: 4 maja 2023].
PHP — Podział hydrograficzny Polski, II: Mapa 1:200.000, H. Czarnecka red., Warszawa 1980.
PSM I — Zbiór ogólny przywilejów i spominków mazowieckich, I: obejmujący materyał do zgonu Konrada I, J.K. Kochanowski oprac. i wyd., Warszawa 1919. Internet Archive [dostęp: luty 2023].
Benko M. 1956, Dawne ośrodki miejskie południowego Mazowsza prawobrzeżnego, „Ochrona Zabytków”, 4 (35), s. 205–234.
Bijak U. 2001, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków.
Błoński M. 2003, Ostroga z Radachówki nad Świdrem, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, M. Dulinicz red., Warszawa–Lublin, s. 109–114.
Bronicka-Rauhut J., Rauhut L. 1977, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Starogrodzie, woj. Siedlce, „Wiadomości Archeologiczne”, 42/1, s. 58–86.
Bryńczak B. 2016, Sprawozdanie z badań AZP na obszarze 61-74, Warszawa. Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Bryńczak B., Martyniuk A. 1999, Sezon archeologiczny 1996 i 1997 w województwie siedleckim, „Szkice Podlaskie”, 7, s. 221–229.
Bryńczak B., Martyniuk A. 2005, Zwola, st. 1, gm. Miastków Kościelny, woj. siedleckie, AZP 64-74/1, Informator Archeologiczny. Badania 1996, Warszawa, s. 246–247.
Bryńczak B., Martyniuk A. 2006, Zwola, st. 1, gm. Miastków Kościelny, woj. siedleckie, AZP 64-74/1, Informator Archeologiczny. Badania 1997, Warszawa, s. 230–231.
Chudzik D. [2015–2016] 2018, Wybrane aspekty wczesnośredniowiecznego osadnictwa Równiny Łukowskiej i Wysoczyzny Siedleckiej, „Światowit”, 13–14 (54–55), fasc. A/B, s. 107–132.
Czopek-Kopciuch B. red. b.r.w., Elektroniczny słownik hydronimów Polski [https://eshp.ijp.pan.pl – dostęp: luty 2023].
Dalewski Z. red. 2014, Granica wschodnia cywilizacji zachodniej w średniowieczu, Warszawa.
Demidowicz T. 2010, Dokudów – zarys dziejów, Biała Podlaska.
Dulinicz M. 1992, Stan i potrzeby badań nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym na Mazowszu (VI–XI w.), [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, Z. Kurnatowska red., Poznań, s. 243–261.
Dulinicz M. 2003, Mazowsze we wczesnym średniowieczu: jego związki z „państwem gnieźnieńskim”, [w:] Civitas Schinesghe cum pertinentiis, W. Chudziak red., Toruń, s. 89–119.
Dulinicz M. 2005, Mazowsze w IX–XIII w., [w:] Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, M. Dulinicz red., Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały, 3, Warszawa, s. 187–201.
Dunin-Wąsowicz T. [1957] 2011, Wczesnośredniowieczne przeprawy przez środkową Wisłę, [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 25–60.
Dunin-Wąsowicz T. [1969] 2011, Uwagi w sprawie osadnictwa wczesnośredniowiecznego na obszarze dzisiejszej Warszawy, [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 201–222.
Dunin-Wąsowicz T. [1975] 2011, Węzeł drogowy pułtuski na tle sieci komunikacyjnej wczesnośredniowiecznego Mazowsza (X–XIII w.), [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 253–268.
Dunin-Wąsowicz [1982] 2011, Wczesnośredniowieczna sieć drożna na Podlasiu, [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 269–282.
Gajowniczek Z. T. 2015, Dzieje Latowicza. Rozwój etnosu polskiego na południowo-wschodnim Mazowszu na przykładzie Latowicza i okolic. Studium przypadku, Latowicz.
Gałecki Z. 2023, Nazwa miejscowa i wodna Siennica w świetle danych onomastycznych, „Archeologia Polski”, 68, s. 243–249.
Gałecki Z., w druku a, Nazwa miejscowa i wodna Siennica w świetle danych onomastycznych, „Rocznik Mińskomazowiecki”.
Gałecki Z., w druku b, Średniowieczna nazwa kulturowa SIECZCZA < SIEKCZA, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”.
Gałecki Z., Skrzyńska K. 2021, Wiejskie struktury osadnicze i ich przemiany w czasie. Przykład Nowosielca na dawnym pograniczu polsko-rusko-litewskim, „Przegląd Archeologiczny”, 69, s. 171–190.
Gawlas S. 1975, Osadnictwo ziemi czerskiej w średniowieczu: XII–XIV wiek, [w:] Dzieje Warki 1321–1971. Studia i materiały, B. Dymek red., Warszawa, s. 20–47.
Gieysztor A. [1994] 2006, Trzy stulecia najdawniejszego Mazowsza (połowa X – połowa XIII w), [w:] Dzieje Mazowsza do 1526 roku, H. Samsonowicz red., Warszawa, s. 109–160.
Gieysztor A., Herbst S., Dziewanowski K. 1962, Mazowsze – nazwa i treść pojęcia w ciągu dziejów, [w:] Rok ziemi mazowieckiej, Płock, s. 61–62.
Gołembnik A. 1978, Z problematyki badań rezydencji książęcej w Jazdowie, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 26/3, s. 281–300.
Górska I., Paderewska L., Pyrgała J., Szymański W., Gajewski L., Okulicz Ł. 1976, Grodziska Mazowsza i Podlasia (w granicach dawnego województwa warszawskiego), Wrocław–Warszawa–Kraków.
Kalaga J., Wróblewski W. 1992, Stan i potrzeby badań nad młodszym podokresem wczesnego średniowiecza (XI/XII–XIII w.) na Mazowszu południowo-wschodnim, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, Z. Kurnatowska red., Poznań, s. 265–273.
Karczewski D. 2000, Studia nad trzynastowiecznymi dokumentami klasztoru Norbertanek w Strzelnie, „Studia Źródłoznawcze”, 37, s. 109–130.
Karczewski D. 2001, Dzieje klasztoru Norbertanek w Strzelnie do początku XVI w., Inowrocław.
Kasperowicz A. 1985, Najdawniejsza przynależność terytorialna Mazowsza południowego. „Przegląd Historyczny”, 76/1, s. 15–41.
Kiersnowska T. 1986, Czersk w XIII i XIV wieku. Ośrodek władzy książęcej na południowym Mazowszu, Warszawa.
Kowalczyk E. 1996, Osadnictwo ziemi liwskiej do połowy XIV w. w świetle źródeł pisanych, [w:] Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, II, Miasta i rzemiosła, Z. Kurnatowska red., Wrocław, s. 193–199.
Kowalczyk E. 2003a, Liw. Z dziejów kolejnego mitu archeologicznego (w związku z artykułem Wojciecha Wróblewskiego), „Kwartalnik Historyczny”, 94/3, s. 335–346.
Kowalczyk E. 2003b, Wschodnie Mazowsze – „tabula rasa” (przyczynek do pracy Dariusza Karczewskiego, Dzieje klasztoru Norbertanek w Strzelnie do początku XVI w., Inowrocław), „Przegląd Historyczny”, 94/2, s. 195–198.
Kowalczyk E. 2004a, Toponimia Mazowsza w oczach historyka i archeologa. Na marginesie ostatnich publikacji toponomastycznych, „Rocznik Mazowiecki”, 16, s. 283–296.
Kowalczyk E. 2004b, Włość kałuska w średniowieczu. Z dziejów osadnictwa na wschodnim Mazowszu, „Rocznik Kałuszyński”, 4, s. 9–25.
Kowalczyk E. 2005, Granice Mazowsza we wczesnym średniowieczu: ocena stanu badań, [w:] Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, M. Dulinicz red., Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały, 3, Warszawa, s. 167–172.
Kowalczyk-Heyman E. 2014, Najstarsze nazwy miejscowe ziemi liwskiej, „Rocznik Liwski”, 7, s. 9–16.
Kowalczyk-Heyman E. 2015, Świadectwa archeologiczne o początkach Warszawy, [w:] Początki Warszawy. Spojrzenie po 700 latach, H. Rutkowski red., Warszawa, s. 79–88.
Kowalczyk-Heyman E. 2016, Węgrów. W sprawie genezy nazwy, „Onomastica”, 60, s. 233–248.
Kowalczyk-Heyman E. 2019, O meandrach identyfikacji średniowiecznych nazw wodnych na północno-wschodnim i wschodnim Mazowszu, „Onomastica”, 63, s. 127–144.
Krasnodębski D., Skrzyńska K., Olczak H. 2019, Badania nieinwazyjne wybranych mikroregionów osadniczych, [w:] Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim, A. Buko red., Warszawa, s. 33–53.
Kuraś S. 1983, Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, III, Warszawa.
Lipińska O. 2001, Gród i osada podgrodowa na Bródnie Starym w świetle badań prowadzonych w latach 1949–1966, „Z otchłani wieków”, 56/1–2, s. 82–90.
Litak S. 1964, Formowanie sieci parafialnej w Łukowskiem do końca XVI wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 12/2, s. 5–136.
Litak S. 2000, Powstanie organizacji parafialnej a rozwój osadnictwa w ziemi łukowskiej XII–XVI w., „Roczniki Humanistyczne”, 48/2, s. 283–307.
Miśkiewiczowa M. 1996, Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Niewiadomej w województwie siedleckim, Warszawa.
Nowik A. M. 2014, Dzieje Mrozów w okresie przedrozbiorowym, [w:] Mrozy. Wieś–Miasto–Gmina, K. Juśkiewicz red., Mrozy, s. 40–50.
Nowik A. M. 2018, Dzieje parafii Kuflew do 1795 r., [w:] Dzieje ziemi kuflewskiej, K. Juśkiewicz, A.M. Nowik, J. Sekular red., Kuflew.
Nowik A. M. 2019, Dzieje Jędrzejowa w powiecie mińskim do 1914 r., [w:] Jędrzejów Nowy i Stary. Historia, szkoła, OSP, Jędrzejów Nowy, s. 10–35.
Nowik A. M. 2021, Dzieje Cegłowa do 1795 roku, [w:] Na cegle pisane. Historia miasteczka Cegłów, A.M. Nowik, A. Rogalski, A. Chojnacki, M. Śluzek red., Cegłów.
Nowik A. M., Salina A. 2022, Pod rządami Piastów i Jagiellonów, VI wieków Mińska Mazowieckiego, II, Mińsk Mazowiecki.
Ościłowski J. 2016, Uwarunkowania geograficzne lokalizacji grodów na południowym Mazowszu (X – połowa XIII w.). Problematyka badań interdyscyplinarnych, „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 20, s. 72–118.
Pacuski K. 2019, Wschodnia granica Mazowsza w średniowieczu w świetle danych historycznych (X–XV w.), [w:] Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle badań wybranych cmentarzysk, A. Buko red., Warszawa, s. 15–32.
Pawiński A. 1895, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego, V: Mazowsze, Warszawa (=Źródła dziejowe, XVI).
Piber-Zbieranowska M. 2017, Uwagi nad początkami powiatu garwolińskiego w ziemi czerskiej, [w:] Fines testios temporum. Studia ofiarowane profesor Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, M. Dzik, G. Śnieżko red., Rzeszów, s. 97–106.
Piber-Zbieranowska M. 2021, Księstwo Mazowieckie u progu inkorporacji. Charakterystyka obszaru około 1526 r., (część południowa), „Studia Geohistorica”, 9, s. 95–113.
Rauhut L. 1971, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne, 1, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 435–655.
Rauhutowa J. 1976, Czersk we wczesnym średniowieczu od VII do XII w., Wrocław.
Rymut K., Czopek-Kopciuch B., Bijak U. red. 1996–2017, Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, I–XIV, Kraków.
Salina A. 2015, Struktury administracji kościelnej w ziemi liwskiej, „Rocznik Liwski”, 8, s. 149–170.
Salina A. 2017, Wstęp, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu, T. Jurek red., oprac. M. Piber-Zbieranowska, A. Salina przy współpracy E. Kowalczyk-Heyman, Warszawa, s. V–XII.
Salina A. 2021, Wstęp, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziemi czerskiej w średniowieczu, 1, oprac. M. Piber-Zbieranowska, A. Salina z udziałem M. Bis i W. Bisa, Warszawa, s. V–XVI.
Samsonowicz H. 1984, Ziemia liwska w średniowieczu, „Prace archiwalno-konserwatorskie na terenie województwa siedleckiego”, 4, s. 68–80.
Samsonowicz H. 2015, Początki Warszawy, [w:] Początki Warszawy. Spojrzenie po 700 latach, H. Rutkowski red., Warszawa, s. 11–18.
Samsonowicz H. 2021, Aleksandra Gieysztora badania nad Mazowszem, „Historia Slavorum Occidentalis”, 3 (30), s. 263–274.
Skrzyńska K. 2021, Metryka pogranicza. Sieć grodowa dorzecza środkowego Bugu w 2 połowie IX i w X w., Warszawa.
Skrzyńska K., w przygotowaniu, Nowe dane o wczesnośredniowiecznych grodziskach w dorzeczu Świdra na południowo-wschodnim Mazowszu.
Skrzyńska K., Bryńczak B., w przygotowaniu, Wczesnośredniowieczne grodziska na rubieżach południowo-wschodniego Mazowsza, maszynopis w archiwum autorek.
Słownik geograficzny…1880–1902, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, F. Sulimierski, B. Chlebowski i W. Walewski red., I–XV, Warszawa.
Słownik historyczno-geograficzny… 2017, Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu, M. Piber-Zbieranowska, A. Salina, E. Kowalczyk-Heyman oprac., Warszawa.
Słownik historyczno-geograficzny… 2021, Słownik historyczno-geograficzny ziemi czerskiej w średniowieczu, 1, A – CYCHRY, M. Piber-Zbieranowska i A. Salina, M. Bis, W. Bis oprac., Warszawa.
Słupecki L. P. 2006, Dzieje Czerska w XI–XIV wieku, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 3, s. 9–36.
Słupecki L. P. 2016, Czersk w świetle źródeł pisanych. Wieki XII–XIV, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 29–43.
Sokołowski D. 2016, Miasta zdegradowane we wschodniej części województwa mazowieckiego, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 30, s. 72–94.
Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W. 2018, Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, „Geographia Polonica”, 91/2, s. 143–170 [https://doi.org/10.7163/GPol.0115].
Szubiński E. 2020, Dzieje osadnictwa gminy Siennica w powiecie mińskim od pradziejów po zabory, cz. 1: opisowa, Siennica [https://polona.pl].
Tabella . . . 1827, Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, I-II, Warszawa. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa [dostęp: luty 2023].
Trzeciecki M. 2015, Mazowsze w XIII wieku – spojrzenie archeologa, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 51, s. 149–166.
Trzeciecki M. 2016, Organizacja przestrzeni i zabudowa Wzgórza Zamkowego: XI–XIV w., [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 131–163.
Trzeciecki M. 2018, Grody „plemienne” i „wczesnopaństwowe” na Mazowszu (IX–XI w.). Stan badań, problematyka i możliwości interpretacji, „Historia Slavorum Occidentis”, 2/17, s. 42–67.
Tyszkiewicz J . 2003, Geografia historyczna Polski w średniowieczu. Zbiór studiów, Warszawa, s. 63–74.
Urbańczyk P. 2016a, Fazy użytkowania wzgórza zamkowego w Czersku ustalone na podstawie badań z lat 1974–1983, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 69–129.
Urbańczyk P. 2016b, Zakończenie – „historia stratygraficzna”, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 333–335.
Weymann S. 1938, Cła i drogi handlowe w Polsce Piastowskiej, Poznań.
Wolff A. 1962, Studia nad urzędnikami mazowieckimi 1370–1526, Wrocław.
Wolff A., Borkiewicz-Celińska A. oprac., b.r.w., Kartoteka Słownika historyczno-geograficznego Mazowsza w średniowieczu, Warszawa, przechowywana w Instytucie Historii PAN. Publikacja internetowa: Kartoteka Słownika historyczno-geograficznego Mazowsza w średniowieczu; Kartoteka powiatu czerskiego w średniowieczu, Warszawa. Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych [rcin.org.pl – dostęp: maj 2023].
Wójcik A. 2016, Wczesne średniowiecze, [w:] VI wieków Mińska Mazowieckiego, I, Archeologia – najdawniejsze dzieje, Mińsk Mazowiecki, s. 141–165.
Wróblewski W. 1990, Wstępne wyniki badań wykopaliskowych w Grodzisku, woj. Siedlce, stan. 1, w latach 1983–1986, „Sprawozdania Archeologiczne”, 41, s. 295–315.
Wróblewski W. 1991, Wczesnośredniowieczna sieć osadnicza dorzecza środkowego Liwca. Stan i potrzeby badań, „Prace archiwalno konserwatorskie na terenie województwa siedleckiego”, 7/2, s. 53–63.
Wróblewski W. 1995, Rubież zachodnia czy wschodnia? Z badań nad początkami wczesnośredniowiecznego osadnictwa w dorzeczu Liwca, [w:] Nunc de Svebis dicendum est... Studia archaeologica et historica Georgii Kolendo ab amicis et discipulis dicata, A. Bursche, W. Mielczarek, W. Nowakowski red., Warszawa, s. 271–287.
Wróblewski W. [1995–1998] 2001, Chronologia względna wczesnośredniowiecznych grodzisk środkowego i dolnego biegu Liwca. Próba analizy w świetle badań geologiczno-geomorfologicznych, „Wiadomości Archeologiczne”, 54, s. 3–21.
Wróblewski W. 2001, U źródeł kasztelanii liwskiej. Wczesnośredniowieczne struktury osadnicze w dorzeczu Liwca, [w:] Najstarsze dzieje Podlasia w świetle źródeł archeologicznych, B. Bryńczak, P. Urbańczyk red., Siedlce, s. 205–228.
Wróblewski W. 2003, „Mityczny” Liw raz jeszcze, czyli o krótkich nogach niecnych praktyk badawczych (uwagi na marginesie polemiki Elżbiety Kowalczyk), „Światowit”, 5 (43), fasc. B, s. 287–299.
Zawadzka-Antosik B . 1969, Jarnice, pow. Węgrów. Stanowisko 1, Informator Archeologiczny. Badania 1968, Warszawa, s. 143–144.