Affek, Andrzej : Autor ; Kowalska, Anna : Autor ; Regulska, Edyta : Autor ; Solon, Jerzy (1954– ) : Autor ; Degórska, Bożena (1956– ) : Autor ; Wolski, Jacek (1971– ) : Autor ; Degórski, Marek : Autor
Przegląd Geograficzny T. 95 z. 2 (2023)
The concept of ecosystem services can contribute to improving the quality of life in cities, but it has to be operationalized before being implemented in spatial planning. The study aim is to present methodological solutions to assess and map urban ecosystem services on a nationwide scale, including methods for constructing and characterizing indicators. The selected examples cover all three CICES sections: provisioning, regulating and cultural, as well as the three most frequently assessed aspects of services: potential, use and unmet demand. Sample indicators were calculated for all 20 functional urban areas with the metropolitan status in Poland: as a whole and broken down into city core and commuting zone. The results show, among others, that the metropolitan area of Lublin has the highest potential for food production. In turn, the use of trees for air purification is the lowest in Rzeszów. Furthermore, the unmet demand for nature-based recreation is seven times higher in Częstochowa than in Olsztyn. Significant differences in the values of indicators show that nationwide mapping and assessing urban ecosystem services can be of great value when comparing urban centers and the quality of life of their inhabitants, as well as when drawing up urban development strategies.
Affek, A., Degórski, M., Wolski, J., Solon, J., Kowalska, A., Roo-Zielińska, E., Grabińska, B., & Kruczkowska, B. (2020). Ecosystem service potentials and their indicators in postglacial landscapes: Assessment and mapping. Amsterdam, Oxford, Cambridge: Elsevier. https://doi.org/10.1016/C2017-0-04088-0
Alam, M., Dupras, J., & Messier, C. (2016). A framework towards a composite indicator for urban ecosystem services. Ecological Indicators, 60, 38‑44. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2015.05.035
Arslan, E.S., Nordström, P., Ijäs, A., Hietala, R., & Fagerholm, N. (2021). Perceptions of Cultural Ecosystem Services: spatial differences in urban and rural areas of Kokemäenjoki, Finla
Barthel, S., Folke, C., & Colding, J. (2010). Social-ecological memory in urban gardens: Retaining the capacity for management of ecosystem services. Global Environmental Change, 20(2), 255‑265. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2010.01.001
Borck, R., & Schrauth, P. (2021). Population density and urban air quality. Regional Science and Urban Economics, 86, 103596. https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2020.103596
Buchmann, C. (2009). Cuban home gardens and their role in social-ecological resilience. Human Ecology, 37, 705‑721. https://doi.org/10.1007/s10745-009-9283-9
Daams, M.N., & Veneri, P. (2017). Living Near to Attractive Nature? A Well-Being Indicator for Ranking Dutch, Danish, and German Functional Urban Areas. Social Indicators Research, 133, 501‑526. https://doi.org/10.1007/s11205-016-1375-5
Degórska, B. (2017). Urbanizacja przestrzenna terenów wiejskich na obszarze metropolitalnym Warszawy. Kontekst ekologiczno-krajobrazowy. Prace Geograficzne, 262, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Degórski, M., Affek, A., Degórska, B., Kowalska, A., Regulska, E., Wolski, J., & Solon, J. (2022). Identyfikacja znaczących interakcji między usługami ekosystemowymi oraz istotnych zestawów usług na przykładzie podtypów ekosystemów miejskich Warszawy. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Pobrane z: https://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGiK/projekty/ecoserv/Raport_5.pdf (18.01.2023).
Degórski, M., Affek, A., Degórska, B., Kowalska, A., Wolski, J., Solon, J., & Regulska, E. (2021). Opracowanie wektorowych map wielkości wybranych i istotnych usług ekosystemów zurbanizowanych w skali krajowej. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Pobrane z: https://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGiK/projekty/ecoserv/Raport_2.pdf (18.01.2023).
Degórski, M., Wolski, J., Affek, A., Degórska, B., Kowalska, A., Regulska, E., & Solon, J. (2021). Opracowanie studium przypadku istotnych usług ekosystemów zurbanizowanych w skali regionalnej oraz lokalnej. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Pobrane z: https://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGiK/projekty/ecoserv/Raport_3.pdf (28.07.2022).
Dell'Ovo, M., & Oppio, A. (2021). The role of the evaluation in designing ecosystem services: a literature review. W: C. Bevilacqua, F. Calabrò, L.D. Spina (red.), New Metropolitan Perspectives. Knowledge Dynamics and Innovation-driven Policies Towards. Urban and Regional Transition 2 (s. 1359‑1368). Smart Innovation, Systems and Technologies, 178. Cham: Springer.
Dijkstra, L., Poelman, H., & Veneri, P. (2019). The EU-OECD definition of a functional urban area. OECD Regional Development Working Papers, 11. Pobrano z: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/d58cb34d-en.pdf? expires=1683540750&id=id&accname=guest&checksum=6779368C42B93F008B9FD1E26F32B100 (07.12.2022)
EEA. (2022). Percentage of total green infrastructure, urban green space, and urban tree cover in the area of EEA-38 capital cities (excluding Liechtenstein). Pobrane z: https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/daviz/percentage-of-total-green-infrastructure#tab-googlechartid_chart_11 (11.01.2023).
Elmqvist, T., Fragkias, M., Goodness, J., Güneralp, B., Marcotullio, P.J., McDonald, R.I., Parnell, S., Schewenius, M., Sendstad, M., Seto, K.C., & Wilkinson, C. (red.) (2013). Urbanization, Biodiversity and Ecosystem Services: Challenges and Opportunities. Dordrecht-Heidelberg-New York-London: Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-7088-1
Geary, R.S., Wheeler, B., Lovell, R., Jepson, R., Hunter, R., & Rodgers, S. (2021). A call to action: Improving urban green spaces to reduce health inequalities exacerbated by COVID-19. Preventive Medicine, 145, 106425. https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2021.106425
Goldenberg, R., Kalantari, Z., & Destouni, G. (2021). Comparative quantification of local climate regulation by green and blue urban areas in cities across Europe. Scientific Reports, 11, 23872. https://doi.org/10.1038/s41598-021-03140-y
Gómez-Baggethun, E., Gren, Å., Barton, D., Langemeyer, J., McPhearson, T., O'Farrell, P., Andersson, E., Hamstead, Z., & Kremer, P. (2013). Urban Ecosystem Services. W: T. Elmqvist et al. (red.), Urbanization, Biodiversity and Ecosystem Services: Challenges and Opportunities (s. 175‑252). Dordrecht-Heidelberg-New York-London: Springer.
Grahn, P., & Stigsdotter, U.A. (2003). Landscape planning and stress. Urban Forestry and Urban Greening, 2(1), 1‑18. https://doi.org/10.1078/1618-8667-00019
GUS. (2001). Instrukcja metodologiczna do Powszechnego Spisu Rolnego w 2002 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Haase, D., Larondelle, N., Andersson, E., Artmann, M., Borgström, S., Breuste, J., Gomez-Baggethun, E., Gren, Å., Hamstead, Z., Hansen, R., Kabisch, N., Kremer, P., Langemeyer, J., Rall, E.L., McPhearson, T., Pauleit, S., Qureshi, S., Schwarz, N., Voigt, A., Wurster, D., & Elmqvist, T. (2014). A Quantitative Review of Urban Ecosystem Service Assessments: Concepts, Models, and Implementation. AMBIO, 43, 413‑433. https://doi.org/10.1007/s13280-014-0504-0
Jenkins, M., & Schaap, B. (2018). Forest Ecosystem Services. Background Analytical Study 1. United Nations Forum on Forests, Global Forest Goals. Pobrane z: https://www.un.org/esa/forests/wp-content/uploads/2018/05/UNFF13_BkgdStudy_ForestsEcoServices.pdf (11.09.2022).
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Zielona infrastruktura - zwiększanie kapitału naturalnego Europy. Bruksela, 6.05.2013, COM(2013)0249 final.
Konijnendijk, C.C. (2023). Evidence-based guidelines for greener, healthier, more resilient neighbourhoods: Introducing the 3‑30‑300 rule. Journal of Forestry Research, 34, 821‑830. https://doi.org/10.1007/s11676-022-01523-z
Kothencz, G., Kolcsár, R., Cabrera-Barona, P., & Szilassi, P. (2017). Urban Green Space Perception and Its Contribution to Well-being. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(7), 766. https://doi.org/10.3390/ijerph14070766
Kourdounouli, C., & Jönsson, A.M. (2020). Urban ecosystem conditions and ecosystem services - a comparison between large urban zones and city cores in the EU. Journal of Environmental Planning and Management, 63(5), 798‑817. https://doi.org/10.1080/09640568.2019.1613966
Kowalska, A., Affek, A., Regulska, E., Wolski, J., Kruczkowska, B., Kołaczkowska, E., Zawiska, I., & Baranowski, J. (2019). Łęgi jesionowo-wiązowe w dolinie środkowej Wisły - stan ekosystemów pozbawionych zalewów i wytyczne do działań ochronnych. Przegląd Geograficzny, 91(3), 295‑323. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.1
Kronenberg, J. (2012). Usługi ekosystemów w miastach. Zrównoważony Rozwój - Zastosowania, 3, 14‑28. Łódź: Fundacja Sendzimira.
La Rosa, D., Spyra, M., & Inostroza, L. (2016). Indicators of Cultural Ecosystem Services for urban planning: A review. Ecological Indicators, 61(1), 74‑89. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2015.04.028
Larondelle, N., Haase, D., & Kabisch, N. (2014). Mapping the diversity of regulating ecosystem services in European cities. Global Environmental Change, 26, 119‑129. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2014.04.008
Livesley, S.J., McPherson, E.G., & Calfapietra, C. (2016). The Urban Forest and Ecosystem Services: Impacts on Urban Water, Heat, and Pollution Cycles at the Tree, Street, and City Scale. Journal of Environmental Quality, 45(1), 119‑124. https://doi.org/10.2134/jeq2015.11.0567
Lundh, J. (2017). Indicators for ecosystem services in urban green space management. Uppsala: Swedish University of Agriculture Sciences.
Maes, J., Teller, A., & Erhard, M. (red.). (2013). Mapping and Assessment of Ecosystems and their Services. An Analytical Framework for Ecosystem Assessments under Action 5 of the EU Biodiversity Strategy to 2020. Discussion paper. Luxembourg: Publications office of the European Union. https://doi.org/10.2779/12398
Maes, M.J.A. (2021). Connecting science with policy for sustainable development of urban ecosystems. Ph.D. Thesis. London: University College London. Pobrane z: https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/10138575/1/Maes_10138575_thesis_redacted.pdf (1.05.2022).
Marando, F., Heris, M.P., Zulian, G., Udías, A., Mentaschi, L., Chrysoulakis, N., Parastatidis, D., & Maes, J. (2022). Urban heat island mitigation by green infrastructure in European Functional Urban Areas. Sustainable Cities and Society, 77,103564. https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.103564
McDonald, R., Kroeger, T., Boucher, T., Longzhu, W., & Salem, R. (2016). Planting healthy air: a global analysis of the role of urban trees in addressing particulate matter pollution and extreme heat. Arlington: The Nature Conservancy. Pobrane z: https://www.nature.org/content/dam/tnc/nature/en/documents/20160825_PHA_Report_Final.pdf (1.02.2023)
MIiR. (2015). Krajowa Polityka Miejska 2023. Warszawa: Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju.
Nielsen, T.S., & Hansen, K.B. (2007). Do green areas affect health? Results from a Danish survey on the use of green areas and health indicators. Health & Place, 13(4), 839‑850. https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2007.02.001
Nowak, D.J., Hirabayashi, S., Doyle, M., McGovern, M., & Pasher, J. (2018). Air pollution removal by urban forests in Canada and its effect on air quality and human health. Urban Forestry and Urban Greening, 29, 40‑48. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2017.10.019
OECD. (2021). Functional urban areas by country. Pobrane z: https://www.oecd.org/regional/regional-statistics/functional-urban-areas.htm (11.01.2023).
ONZ. (2021). System of Environmental-Economic Accounting - Ecosystem Accounting (SEEA EA). White cover (pre-edited) version. Pobrane z: https://seea.un.org/sites/seea.un.org/files/documents/EA/seea_ea_white_cover_final.pdf (13.12.2022).
Považan, R., Kadlečík, J. (red.), Affek, A., Arany, I., Černecký, J., Ďuricová, V., Favilli, F., Lehejček, J., Mederly, P., & Švajda, J. (2021). Pakiet narzędzi Carpathian Ecosystem Services Toolkit (CEST). Interdyscyplinarny pakiet narzędzi do oceny usług ekosystemowych dla zarządzających i analityków. Banská Bystrica: Państwowa Służba Ochrony Przyrody Republiki Słowackiej.
Pukowiec-Kurda, K. (2022). The urban ecosystem services index as a new indicator for sustainable urban planning and human well-being in cities. Ecological Indicators, 144, 109532. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2022.109532
Roo-Zielińska, E., Solon, J., & Degórski, M. (2007). Ocena stanu i przekształceń środowiska przyrodniczego na podstawie wskaźników geobotanicznych, krajobrazowych i glebowych. Monografie, 9, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Ruggeri, K., Garcia-Garzon, E., Maguire, Á., Matz, S., & Huppert, F.A. (2020). Well-being is more than happiness and life satisfaction: a multidimensional analysis of 21 countries. Health and Quality of Life Outcomes, 18, 192. https://doi.org/10.1186/s12955-020-01423-y
Russo, A., & Cirella, G. (2021). Urban Ecosystem Services: Current knowledge, gaps, and future research. Land, 10(8), 811. https://doi.org/10.3390/land10080811
Solon, J., Roo-Zielińska, E., Affek, A., Kowalska, A., Kruczkowska, B., Wolski, J., Degórski, M., Grabińska, B., Kołaczkowska, E., Regulska, E., & Zawiska, I. (2017). Świadczenia ekosystemowe w krajobrazie młodoglacjalnym. Ocena potencjału i wykorzystania. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
Sroka, W. (2017). Potencjał produkcyjny rolnictwa w miastach i obszarach podmiejskich. Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Roczniki Naukowe, 18(2), 249‑255.
Szkop, Z. (2020). Wartość ekonomiczna usług ekosystemowych świadczonych przez drzewa miejskie. Problem optymalnego zarządzania zielenią miejską. Doktoraty Wydziału Nauk Ekonomicznych (Archiwum). Pobrane z: https://depotuw.ceon.pl/handle/item/3631 (8.05.2023).
TEEB. (2010). The economics of ecosystems and biodiversity. Ecological and Economic Foundation. London and Washington: Earthscan.
Turner-Skoff, J.B., & Cavender, N. (2019). The benefits of trees for livable and sustainable communities. Plants People Planet, 1(4), 323‑335. https://doi.org/10.1002/ppp3.39
Weinbrenner, H., Breithut, J., Hebermehl, W., Kaufmann, A., Klinger, T., Palm, T., & Wirth, K. (2021). "The Forest Has Become Our New Living Room" - The Critical Importance of Urban Forests During the COVID-19 Pandemic. Frontiers in Forests and Global Change, 4, 672909. https://doi.org/10.3389/ffgc.2021.672909
WHO. (2017). Urban green spaces: A brief for action. World Health Organization, Regional Office for Europe. Pobrane z: https://apps.who.int/iris/handle/10665/344116 (17.01.2022).
Zajączkowski, D. (2021). Powiązania między odbiorem wód opadowych a funkcją estetyczną zieleni miejskiej w świetle koncepcji świadczeń ekosystemowych na przykładzie Poznania. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza. Pobrane z: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/26316/1/D.Zaj%C4%85czkowski_rozprawa_doktorska.pdf (8.10.2022).
Zatoński, J. (2014). Ecosystem services of abandoned land in a city. An example from Poznań. Economics and Environment, 51(4), 198‑204.
Zgliński, W. (2002). Historyczne i współczesne uwarunkowania rozwoju strefy żywicielskiej Warszawy. W: G. Węcławowicz (red.), Warszawa jako przedmiot badań w geografii społeczno-ekonomicznej (s. 161‑180), Prace Geograficzne, 184, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Ziętara, W. (2017). Polskie gospodarstwa rolnicze na tle tendencji w Unii Europejskiej. W: Działania dostosowawcze gospodarstw rolniczych w województwie kujawsko-pomorskim na tle Polski i Unii Europejskiej. Materiały konferencyjne, Przysiek 12 grudnia 2017 (s. 2‑13). Pobrane z: https://www.kpodr.pl/wp-content/uploads/2017/12/materialy_konferencyjne.pdf (8.05.2023).
Zwierzchowska, I., Hof, A., Iojă, I., Mueller, C., Poniży, L., Breuste, J., & Mizgajski, A. (2018). Multi-scale assessment of cultural ecosystem services of parks in Central European cities. Urban Forestry & Urban Greening, 30, 84‑97. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2017.12.017
Zwierzchowska, I., & Mizgajski, A. (2019). Potencjał zielonej infrastruktury w dużych polskich miastach do świadczenia usług ekosystemowych. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 47, 21‑37. https://doi.org/10.14746/rrpr.2019.47.03
oai:rcin.org.pl:239218 ; doi:10.7163/PrzG.2023.2.3 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2023.2.3
CBGiOS. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link
Creative Commons Attribution BY 4.0 license
Copyright-protected material. [CC BY 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 4.0 license, full text available at: ; -
Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences
Programme Innovative Economy, 2010-2014, Priority Axis 2. R&D infrastructure ; European Union. European Regional Development Fund
Nov 7, 2023
Aug 7, 2023
264
https://rcin.org.pl./publication/275626
Affek, Andrzej Kołaczkowska, Ewa Kowalska, Anna Regulska, Edyta Wolski, Jacek (1971– ) Solon, Jerzy (1954– )
Solon, Jerzy (1954– ) Roo-Zielińska, Ewa (1948– ) Affek, Andrzej Kowalska, Anna (1977– ) Kruczkowska, Bogusława Wolski, Jacek (1971– ) Degórski, Marek Grabińska, Bożenna (1952– ) Kołaczkowska, Ewa Regulska, Edyta Zawiska, Izabela
Degórski, Marek
Regulska, Edyta
Kruczkowska, Bogusława Solon, Jerzy Wolski, Jacek
Degórska, Bożena (1956– )
Matuszkiewicz, Jan Marek (1946– ) Wolski, Jacek (1971– ) Kowalska, Anna (1977– )