Podkrakowska plebania schyłku XVII stulecia w świetle rozliczeń po śmierci jej gospodarza

Kowalski, Waldemar

doi:0023-5881

Ta publikacja jest chroniona prawem autorskim. Dostęp do jej cyfrowej wersji jest możliwy na terminalach komputerowych w instytucji, która ją udostępnia.

Tytuł: Podkrakowska plebania schyłku XVII stulecia w świetle rozliczeń po śmierci jej gospodarza

Abstrakt:

W tekście przedstawiono inwentarz powstały przed 24 września 1694 r. w wyniku realizacji rozliczeń, w tym kosztów pogrzebu, po śmierci ks. Kazimierza Wolfowicza, plebana w podkrakowskich Racławicach, zmarłego najpewniej u schyłku 1693 r. lub w pierwszych tygodniach następnego roku. Pochodził on z rodziny majętnych mieszczan krakowskich. Publikowany tu rejestr zobowiązań znany jest wyłącznie z kopii. Wartość źródła wynika z wyjątkowego bogactwa informacji dotyczących środowiska zmarłego, to jest bliskich mu duchownych, służby oraz więzi łączących go z najbliższymi miastami: Krakowem i Miechowem. Rejestr obejmuje m.in. książki składające się na podręczną bibliotekę oraz sprzęty i narzędzia niezbędne na folwarku. W badaniach nad duchowieństwem Małopolski XV–XVIII w. sporadycznie tylko wykorzystywano źródła bliskie publikowanemu zakresem szczegółowego opisu, pozwalające zrekonstruować środowisko społeczne oraz podstawy materialnego bytu księży.

Bibliografia:

Bednarczyk Grzegorz. 2017. Nieistniejące kościoły Krakowa, [Kraków] https://issuu.com/grzegorzbednarczyk/docs/nieistniejace (dostęp 13.04.2022).
Biedrzycka Agnieszka, Tazbir Janusz. 2003–2004. Szymon Starowolski, ok. 1588–1656, [w:] Internetowy polski słownik biograficzny, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/szymon-starowolskiur-ok-1588-zm-1656-pisarz-kanonik-krakowski (dostęp 21.04.2022).
Bieniarzówna Janina. 1989. Ksiądz Jakub Janidło — wybitny przedstawiciel profesury krakowskiej XVII stulecia, „Folia Historica Cracoviensia”, t. 1, s. 7–32.
Biskup Radosław. 2010. Inwentarz pośmiertny oficjała i kanonika sambijskiego Andrzeja Brachwagena z 1517 roku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LVIII, nr 2, s. 231–236.
Bogdziewicz Henryk. 2011. Pijarzy, [w:] Encyklopedia katolicka, t. XV: Pastoralna psychologia – Porphyreon, red. E. Gigilewicz, Lublin, kol. 571–576.
Bogucka Maria. 2008. Człowiek i świat. Studia z dziejów kultury i mentalności XV–XVIII w., Warszawa.
Bogucka Maria. 2016. Kultura Sarmatyzmu w Polsce XVI–XVIII wieku, Warszawa.
Borkowska Urszula. 1975. Hagiografia polska (wiek XVI–XVIII), [w:] Dzieje teologii katolickiej w Polsce, red. M. Rechowicz, t. II, Od Odrodzenia do Oświecenia, cz. I, Teologia humanistyczna, Lublin, s. 471–503.
Borowski Antoni. 1995. Antonin Pierozzi, [w:] Encyklopedia katolicka, t. I: A i Ω – Baptyści, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin, kol. 670–671.
Bystroń Jan Stanisław. 1976. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII, t. 2, Warszawa.
Chronologia polska. 1957. oprac. zespół, red. B. Włodarski, Warszawa.
Chrościcki Juliusz Antoni. 1974. Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa.
Clasen Sophronius. 1969. Helm, Heinrich, [w:] Neue Deutsche Biographie, vol. 8, Berlin, s. 491; https://www.deutsche-biographie.de/pnd100975364.html#ndbcontent (dostęp 18.04.2022).
Drob Janusz. 1998. Drukowane kazania franciszkańskie w XVI i XVII wieku. Próba postawienia problemu, [w:] Franciszkanie w Polsce XVI–XVIII wieku, cz. 1, Zakony franciszkańskie w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. 2, red. H. Gapski, C.S. Napiórkowski, Niepokalanów, s. 320–338.
Dumanowski Jarosław. 2006. Świat rzeczy szlachty wielkopolskiej w XVIII wieku, Toruń.
Dunin-Wąsowicz Anna. 1994. Pomiary gruntu w Koronie w XVI–XVIII wieku. Próba ustalenia wielkości ról chłopskich na ziemiach polskich, Warszawa.
Emődi András. 2008. A Nagyváradi Római Katolikus Egyházmegyei Könyvtár régi állománya: 2., XVII. századi nyomtatványok: katalógus. A Kárpát-medence magyar könyvtárainak régi könyvei 2, Budapest–Nagyvárad.
Estreicher Karol. 1908. Bibliografia polska, t. XXII: M–My, Kraków.
Estreicher Karol. 1910. Bibliografia polska Karola Estreichera, t. XXIII: N–O, wyd. S. Estreicher, Kraków.
Estreicher Karol. 1933. Bibliografia polska Karola Estreichera, t. XXIX: Sok–St, wyd. S. Estreicher, Kraków.
Estreicher Karol. 1939. Bibliografia polska Karola Estreichera, t. XXXIII: Wil–Y, wyd. S. Estreicher, Kraków.
Figiel Józef. 2013. Toledo Francisco de, [w:] Encyklopedia katolicka, t. XIX: Szczepkowski–Użhorodzka Unia, red. E. Gigilewicz, Lublin, kol. 832.
Follprecht Kamila. 2001. Właściciele nieruchomości w Krakowie w 1655 roku, Biblioteka Krakowska, nr 142, Kraków.
Główka Dariusz. 1991. Gospodarka w dobrach plebańskich na Mazowszu w XVI–XVIII wieku, Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, t. LXIII, Warszawa.
Główka Dariusz. 1997. Podstawy prawne testamentów i inwentarzy pośmiertnych duchowieństwa katolickiego w Polsce w epoce potrydenckiej, [w:] Studia z archeologii i historii, Archæologia Historica Polona, t. 5, red. J. Olczak, Toruń, s. 203–210.
Główka Dariusz. 2004. Majątek osobisty duchowieństwa katolickiego w Koronie w XVII i XVIII wieku, Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, t. 70, Warszawa.
Główka Dariusz. 2010. Między prawem i konwencją a osobistą refleksją. Ze studiów nad testamentami duchowieństwa diecezji płockiej w XVII i XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LVIII, nr 2, s. 261–268.
Główka Dariusz. 2012. Dyspozycje pogrzebowe duchowieństwa płockiego w XVII i XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LX, nr 2, s. 249–256.
Hemperek Piotr. 1974. Oficjalat okręgowy w Lublinie XV–XVIII w. Studium z dziejów organizacji i kompetencji sądownictwa kościelnego, Lublin.
Hernas Czesław. 1976. Barok, Warszawa.
Hierarchia Catholica. 1935. Hierarchia Catholica medii et recentioris ævi, vol. iv, [ed.] P. Gauchat, Monasterii.
Instrukcja. 1953. Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych: od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław; http://mikmach.hg.pl/zrodla2/lepszy.html (dostęp 20–30.04.2022).
Kaczor-Scheitler Katarzyna. 2016. O ideach i wartościach chrześcijańskich w świetle Pobudek do zakonnego życia Teresy Petrycówny, [w:] Chrześcijańska kultura, myśl i edukacja, red. B. Bogołębska, M. Worsowicz, Łódź, s. 81–99.
Kamler Marcin. 1971. Areał folwarku szlacheckiego w Wielkopolsce Wschodniej 1580–1655, „Przegląd Historyczny”, t. LXII, z. 2, s. 177–196.
Karpiński Andrzej. 2000. W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne, Warszawa.
Kasjaniuk Elżbieta. 2010. Opatowski Adam, [w:] Encyklopedia katolicka, t. XIV: Nouet – Pastoralis Officii, red. E. Gigilewicz, Lublin, kol. 613–614.
Klonder Andrzej. 2011. Koszty pogrzebu w testamentach oraz inwentarzach pośmiertnych mieszczan w dawnej Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LIX, nr 3–4, s. 415–422.
Kłoczowski Jerzy. 2008. Polska prowincja dominikańska w średniowieczu i Rzeczypospolitej Obojga (Wielu) Narodów, Studia nad historią dominikanów w Polsce, t. 5, Poznań.
Knapek Elżbieta. 2010. Akta oficjalatu i wikariatu generalnego krakowskiego do połowy XVI wieku, Polska Akademia Umiejętności, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego, t. 110, Kraków.
Koczerska Maria. 2001. Testament kanonika tarnowskiego i plebana Wszystkich Świętych w Krakowie, [w:] Ludzie, Kościół, wierzenia. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej (średniowiecze — wczesna epoka nowożytna), red. W. Iwańczak, S.K. Kuczyński, Warszawa, s. 237–254.
Komorowski Waldemar. 2000. Kamienica Pod Murzynami, [w:] Encyklopedia Krakowa, red. A.H. Stachowski i in., Warszawa–Kraków, s. 373.
Kowalski Piotr. 2000. Theatrum świata wszystkiego i poćciwy gospodarz. O wizji świata pewnego siedemnastowiecznego pisarza ziemiańskiego, Kraków.
Kowalski Waldemar. 1998. Uposażenie parafii archidiakonatu sandomierskiego w XV–XVIII wieku, Prace Instytutu Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach, nr 9, Kielce.
Kowalski Waldemar. 2000. Ks. Mateusz Sowicki, pleban — gospodarz w Niekrasowie drugiej połowy XVIII w., „Nasza Przeszłość”, t. XCIII, s. 379–397.
Kowalski Waldemar. 2014. Wielka imigracja. Szkoci w Krakowie i Małopolsce w XVI–pierwszej połowie XVII wieku, Kielce.
Kracik Jan. 1977. Zasoby Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, „Analecta Cracoviensia”, t. 9, 1977, s. 471–493.
Kracik Jan. 1991. Pokonać czarną śmierć. Staropolskie postawy wobec zarazy, Kraków.
Kracik Jan. 2011. Prawie wielebni, Kraków.
Kramarska-Anyszek Krystyna. 1977. Dzieje klasztoru PP. Norbertanek w Krakowie na Zwierzyńcu do roku 1840, „Nasza Przeszłość”, t. XLVII, s. 5–169.
Krasnowolska Maria. 1976. Z dziejów budowy zespołu augustiańskiego, „Rocznik Krakowski”, t. XLVII, s. 23–44.
Krukowski Jan. 1993. Święcenia duchowne kierowników krakowskich szkół parafialnych w XVII wieku, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny”, z. 153, Prace z Historii Oświaty i Wychowania, nr 3, s. 29–55.
Krukowski Jan. 1999. Nie jeden ale dwóch Adamów z Opatowa w Uniwersytecie Krakowskim w pierwszej połowie XVII wieku, „Nasza Przeszłość”, t. XCII, s. 481–484.
Krukowski Józef. 1995. Annus gratiae, [w:] Encyklopedia katolicka, t. I: A i Ω – Baptyści, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin, kol. 634.
Kumor Bolesław Stanisław. 1998. Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, red. J. Urban, t. 1, Kraków.
Litak Stanisław. 1996. Kościół łaciński w Rzeczypospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne, Wspólnoty religijne i narodowe w Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku, t. 1, red. S. Litak, Lublin.
Lustracja. 2005. Lustracja województwa krakowskiego 1659–1664, cz. 1, wyd. A. Falniowska-Gradowska, F. Leśniak, Lustracje dóbr królewskich XVI–XVIII wieku. Małopolska, Warszawa.
Miodunka Piotr. 2016. Krakowskie ceny zbóż a ruch urodzeń w parafiach na południe od Krakowa od XVII do XVIII wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski”, t. 38, nr 4, s. 7–35.
Muszyńska Jadwiga. 1991. Gospodarstwo chłopskie w starostwie sandomierskim 1510–1663, Kielce.
Noga Zdzisław. 2008. Urzędnicy miejscy Krakowa, Cz. 2: 1500–1794, Spisy Urzędników Miejskich z Obszaru Dawnej Rzeczypospolitej, Śląska i Pomorza Zachodniego, t. III: Małopolska, z. 1: Kraków, Kraków.
Osial Wojciech. 2013. Historia katechizmu. Geneza i rozwój katechizmu w Kościele katolickim od I do XVI wieku, Warszawa.
Ozorowski Edward. 1982a. Makowski (Machowski, Makoski) Szymon Stanisław, [w:] Słownik polskich teologów katolickich, red. H.E. Wyczawski, t. 3, Warszawa, s. 42–44.
Ozorowski Edward. 1982b. Mikołaj z Mościsk, [w:] Słownik polskich teologów katolickich, red. H.E. Wyczawski, t. 3, Warszawa, s. 118–120.
Pawluk Tadeusz. 1976. Z zagadnień kanonistyki polskiej, „Prawo Kanoniczne”, t. 19, nr 3/4, s. 153–230.
Pęckowski Zbigniew. 2019. Życie wewnętrzne i działalność bożogrobców miechowskich, Miechów.
Pielas Jacek. 2010. Dworki szlachty powiatu opoczyńskiego w XVII–XVIII wieku w opisie inwentarzy dóbr ziemskich, [w:] Z życia codziennego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI–XX wieku. Studia, red. J. Gapys, M. Nowak, J. Pielas, Kielce, s. 33–52.
Pielas Jacek. 2013. Podziały majątkowe szlachty koronnej w XVII wieku, Kielce.
Pielas Jacek. 2019. Wyposażenie i wystrój wnętrz siedzib szlachty sandomierskiej w XVII i pierwszej połowie XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXVII, nr 1, s. 55–72.
Piwowarczyk Elżbieta. 2000. Dzieje kościoła Mariackiego (XIII–XVI w.), Kraków.
Rejestr poborowy. 1959. Rejestr poborowy województwa krakowskiego z roku 1680 wraz z aneksem miast według rejestru z roku 1655, oprac. E. Trzyna, S. Żyga, red. S. Inglot, Archiwum Historyczne, t. 2, Wrocław.
Schenk Wacław. 1995. Dni kwartalne, [w:] Encyklopedia katolicka, t. III: Cenzor– Dobszewicz, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin, kol. 1363.
Skwara Marek. 2009. Polskie drukowane oracje pogrzebowe XVII wieku. Bibliografia, Gdańsk.
Słowiński Jan. 1992. Rozwój pisma łacińskiego w Polsce XVI–XVIII wieku. Studium paleograficzne, Lublin.
Stabrawa Anna. 2000. Apteki, [w:] Encyklopedia Krakowa, red. A.H. Stachowski i in., Warszawa–Kraków, s. 16–17.
Stabrawa Anna. 2007. Z dziejów dwóch aptek Bryknerów i Soldadinich, serwitorów królewskich w Krakowie, przy ul. Szczepańskiej 5 i przy Rynku Głównym 44 B w XVII i XVIII wieku (do 1773 r.), „Krakowski Rocznik Archiwalny”, t. 13, s. 69–110.
Statuta. 1849. Statuta nec non liber promotionum philosophorum ordinis in Universitate studiorum Jagellonica ab anno 1402 ad annum 1849, ed. J. Muczkowski, Cracoviæ.
Szczepaniak Jan. 2008a. Spis prałatów i kanoników kapituły katedralnej oraz kapituł kolegiackich diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kraków.
Szczepaniak Jan. 2008b. Spis prepozytów i plebanów diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kraków.
Szymański Józef. 1983. Nauki pomocnicze historii, Warszawa.
Szymczak Alicja, Szymczak Jan. 2004. Legaty testamentowe kanonika krakowskiego Adama z Będkowa z 1451 roku dla rodziny, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”, t. 21, Studia Historica, nr III, s. 421–429.
Śmigiel Kazimierz. 2013. Szembek Stanisław, [w:] Encyklopedia katolicka, t. XIX: Szczepkowski–Użhorodzka unia, red. E. Gigilewicz, Lublin, kol. 35–36.
Tazbir Janusz. 1986. Świat panów Pasków. Eseje i studia, Łódź.
Tomaszewski Edward. 1934. Ceny w Krakowie w latach 1601–1795, Lwów.
Turnau Irena. 1999. Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Warszawa.
Tutino Stefania. 2018. Uncertainty in Post-Reformation Catholicism: A History of Probabilism, Oxford.
Urban Wacław. 1992. Wieś a plebania, czyli notatnik plebana z Gdowa z lat 1597–1604, „Przegląd Historyczny”, t. LXXXIII, z. 1, s. 93–104.
Urban Wacław. 1994. Lux in tenebris lucet, czyli proboszczowie zebrzydowiccy w dobie panegiryzmu, „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej”, t. XXIX–XXX (1992–1993), s. 3–13.
Urban Wacław. 2000. Testament renesansowego plebana ks. Jana Podlodowskiego z 1568 roku, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego”, t. XXXV, z. 3–4, s. 100–105.
Wanat Benignus Józef. 1979. Zakon karmelitów bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605–1975, Kraków.
Wiśniewski Jan. 1917. Dekanat miechowski, Radom.
Wiśniewski Jan. 1927. Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w pińczowskiem, skalbmierskiem i wiślickiem, Mariówka Opoczyńska.
Witkowska Aleksandra, Nastalska Joanna. 2007. Staropolskie piśmiennictwo hagiograficzne, t. 2, Bibliografia hagiografii staropolskiej, Lublin.
Województwo. 2008. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, Cz. 2, Komentarz, indeksy, red. H. Rutkowski, oprac. [zespół], Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 1, Warszawa.
Wójcik Walenty. 1956. Organizacja i działalność okręgowego oficjalatu sandomierskiego w latach 1682–1685, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, t. III, z. 1, s. 257–284.
Wójcik Walenty. 1987. Organizacja i działalność oficjalatu okręgowego w Kielcach w latach 1635–1681, „Prawo Kanoniczne”, t. XXX, nr 1–2, s. 121–141.
Wróbel Elżbieta Elena. 2010. Kościołowi mojemu jako ukochanej oblubienicy mojej. Wybór testamentów duchownych małopolskich z XVII wieku, Kraków.
Wróbel Elżbieta Elena. 2015. Istotne pytania związane z edycją testamentów duchownych okresu staropolskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXIII, nr 4, s. 577–584.
Wyczawski Hieronim Eugeniusz. 1957. Biskup Piotr Gembicki 1585–1657, Kraków.
Wyczawski Hieronim Eugeniusz. 1989. Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych, Kalwaria Zebrzydowska.
Wyżga Mateusz. 2019. Homo movens. Mobilność chłopów w mikroregionie krakowskim w XVI–XVIII wieku, Prace Monograficzne, 898, Kraków.
Ziemann Eugeniusz. 2013. Trynitarze, [w:] Encyklopedia katolicka, t. XIX: Szczepkowski–Użhorodzka unia, red. E. Gigilewicz, Lublin, kol. 1093–1094.
Zych Sławomir. 2011. Piasecki Paweł, [w:] Encyklopedia katolicka, t. XV: Pastoralna psychologia – Porphyreon, red. E. Gigilewicz, Lublin, kol. 440.
Żabiński Zbigniew. 1981. Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław.