Inny tytuł:

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej R. 69 Nr 2

Wydawca:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Miejsce wydania:

Warszawa

Opis:

il. ; 23 cm

Typ obiektu:

Czasopismo/Artykuł

Abstrakt:

W artykule starano się wykazać, że zastosowanie metody cosine quantogram może wspomóc oparte na analizie modularnej studia nad układami przestrzennymi osad. Metoda cosine quantogram była dotychczas używana do określania podstawowych jednostek miar w architekturze. W badaniach struktur osadniczych może służyć jako statystyczne potwierdzenie wykorzystania modułu w rozmierzeniu i być pomocna w wyznaczeniu pierwotnej szerokości parcel. Weryfikację przeprowadzono na przykładzie regularnych wsi lokacyjnych o średniowiecznej metryce (typu Angerdorf), obecnie istniejących: Mnichowice, Templewo, Czeska Wieś oraz dwóch wsi zanikłych w średniowieczu: Goschwitz na Śląsku i Hol koło Pragi. Zaproponowana metodologia może mieć szersze zastosowanie w badaniach historyczno-urbanistycznych

Bibliografia:

Adamska Dagmara. 2019. Wieś-miasteczko-miasto. Średniowieczne osadnictwo w dorzeczu górnej i środkowej Oławy, Łomianki
Banik Joanna. 2009. Działalność fundacyjna Panów z Pogorzeli na Śląsku w XIII i XIV w. Fundacje kościelne, Warszawa
Bartlett Robert. 2003. Tworzenie Europy. Podbój, kolonizacja i przemiany kulturowe 950–1350, Poznań
Beránek Michal. 2011. Zaniklá vesnice v poloze „V Žáku” v Klánovickém lese (Praha): k problematyce plánovitých sídelních forem, „Studia Mediaevalia Pragensia”, t. 10/1, s. 91–204
Bernard Walter. 1931. Das Waldhufendorf in Schlesien: ein Beitrag zur Siedlungsgeographie Schlesiens, Breslau
Biermann Felix. 2005. Das geplante Dorf — Dorfbefestigungen und Parzellierungen in Dörfern der Ostsiedlungszeit, [w:] Die bäuerliche Ostsiedlung des Mittelalters in Nordostdeutschland: Untersuchungen zum Landesausbau des 12. bis 14. Jahrhunderts im ländlichen Raum, red. F. Biermann, G. Mangelsdorf, Frankfurt, s. 91–120
Biermann Felix. 2007. Dörfer des hoch- und spätmittelalterlichen Landesausbaus aus Brandenburg und Thüringen — ein Vergleich, [w:] Der Orlagau im frühen und hohen Mittelalter, red. P. Sachenbacher, H.-J. Beier, Langenweißbach, s. 141–150
Blair John. 2013. Grid planning in Anglo-Saxon settlements: the short perch and the four-perch module, [w:] Anglo-Saxon Studies in Archaeology and History, red. H. Hamerow, t. 18, Oxford, s. 18–61
Born Martin. 1977. Geographie der ländlichen Siedlungen: Die Genese der Siedlungsformen in Mitteleuropa, Stuttgart
Bönisch Fritz. 1959/1960. Die Zusammenführung einiger alter Fußmaße nach der geographischmaßanalytischen Methode, „Berichte zur deutschen Landeskunde”, t. 24, 197–206
Burszta Józef. 1954. Zagadnienie „nawsia” w osadnictwie wiejskim, „Lud”, t. 41, s. 439–498
CDS. 1870. Codex Diplomaticus Silesiae, t. 9: Urkunden der Stadt Brieg, urkundliche und chronikalische Nachrichten über die Stadt Brieg, die dortigen Klöster, die Stadt- und Stiftsgüter bis zum Jahre 1550, wyd. C. Grünhagen, Breslau
CDS. 1881. Codex Diplomaticus Silesiae, t. 10: Urkunden des Klosters Kamenz, wyd. P. Pfotenhauer, Breslau
Chorowska Małgorzata. 2017. Próba rekonstrukcji pierwotnego układu przestrzennego miasta Wleń, [w:] Wleński mikroregion osadniczy w X–XVIII wieku: przemiany krajobrazu kulturowego, red. J. Piekalski, Wrocław, s. 85–90
Cox Susan. 2009. Determining Greek Architectural Design Units in the Sanctuary of the Great Gods, Samothrace: Application of and Extensions to the cosine quantogram method, maszynopis rozprawy doktorskiej, https://etd.library.emory.edu/concern/etds/8910jv15j?locale=zh (dostęp20.09.2020)
Denecke Dietrich. 1994. Wüstungsforschung als kulturlandschafts- und siedlungsgenetische Strukturforschung, „Siedlungsforschung. Archäologie-Geschichte-Geographie”, t. 12, s. 9–34
Doskocz Adam. 2015. Zakres możliwych błędów w bazach danych map wielkoskalowych, „Acta Scientiarum Polonorum. Geodesia et Descriptio Terrarum”, t. 14, nr 1–2, s. 19–34
Figlus Tomasz. 2018. The Past and Present of Historical Morphology of Rural and Urban Forms in Poland, „Studia Geohistorica”, t. 6, s. 149–168
Fokt Krzysztof. 2012. Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na Dolnym Śląsku w świetle badań archeologicznych, Kraków
Fokt Krzysztof, Legut-Pintal Maria. 2016. Zanikłe wsie Wzgórz Strzelińskich: stan i perspektywy badań, [w:] Wieś zaginiona. Stan i perspektywy badań, red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dunin, K. Fokt, Chorzów, s. 113–146
Frolec Václav. 1992. Dva světy: ke genezi středověké návsi, „Archaeologia Historica”, t. 17, s. 305–326
Gach Piotr. 1978. Kasata zakonów na Śląsku pruskim w latach 1810–1811, „Roczniki Humanistyczne”, t. 26, z. 2, s. 232–248
Gawlas Sławomir. 2000. O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społeczno-ustrojowej odrębności Polski, Warszawa
Golachowski Stefan, Pudełko Janusz. 1963. O analizie metrologiczno-geometrycznej planów osiedli średniowiecznych, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 8, z. 3–4. s. 287–298
Göransson Sölve. 1961. Regular Open-Field Pattern in England and Scandinavian Solskifte, „Geografiska Annaler”, t. 43, z. 1–2, s. 80–104
Hoffmann Robert. 1989. Land, Liberties and Lordship in a Late Medieval Countryside. Agrarian Structures and Change in the Duchy of Wrocław, Philadelphia
Horák Jan, Janovský Martin, Klír Tomáš, Šmejda Ladislav, Legut-Pintal Maria. 2017. Medieval land use management and geochemistry-spatial analyses on scales from households properties to whole fields systems, EGU General Assembly Conference Abstracts, Vienna
Jurek Tomasz. 2002a. Najdawniejsze dobra śląskich Pogorzelów, „Roczniki Historyczne”, t. 43, s. 27–55
Jurek Tomasz. 2002b. Trzynastowieczne lokacje miejskie w dobrach Pogorzelów, [w:] Civitas et villa. Miasto i wieś w średniowiecznej Europie Środkowej, red. C. Buśko, J. Klápště, L. Leciejewicz, S. Moździoch, Wrocław–Praha, s. 89–98
Jurek Tomasz. 2005. Rodowód Pogorzelów, Kraków
KDW. 1877–1878. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1–2, wyd. I. Zakrzewski, Poznań
Kendall David George. 1974. Hunting quanta. „Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Series A. Mathematical and Physical Science”, t. 276, nr 1257, s. 231–266
Kenzler Hauke. 2002. Hausbau in Breunsdorf bei Leipzig. Von der „Kolonization” bis in die frühe Neuzeit, Ruralia 4, „Památky archeologické — Supplementum”, nr 15, s. 101–110
Klír Tomáš. 2016. Zaniklé středověké vsi ve výzkumném záměru Ústavu pro archeologii Univerzity Karlovy v Praze, [w:] Wieś zaginiona. Stan i perspektywy badań, red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dunin, K. Fokt, Chorzów, s. 17–58
Klír Tomáš, Beránek Michal. 2012. A social-economic interpretation of the layouts of deserted villages. An example of a deserted village at the „V Žáku” site in Klánovice Forest in Prague, [w:] Studies in Post-medieval Archaeology, t. 4, red. J. Žegklitz, Praha, s. 289–364
Klír Tomáš, Janovský Martin, Malina Ondřej, Horák Jan. 2018. Zaniklá středověká ves Hol a její plužina, „Natura Pragensis”, t. 24, s. 19–30
Knie Johann Georg. 1845. Alphabetisch-statistisch-topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. preuss. Provinz Schlesien: nebst beigefügter Nachweisung von der Eintheilung des Landes, Breslau
Körmendy Adrienne. 1995. Melioratio terrae. Vergleichende Untersuchungen über die Siedlungsbewegung im östlichen Mitteleuropa im 13.–14. Jahrhundert, Poznań
Kozaczewski Tadeusz. 1972. Wielkość i program budowy miasta średniowiecznego, Wrocław
Kozaczewski Tadeusz. 1974. O programie, wielkości i układzie przestrzennym małego śląskiego miasta średniowiecznego, [w:] Sztuka i ideologia XIII wieku, red. E. Skubiszewski, Wrocław, s. 353–361
Kozaczewski Tadeusz. 1975. Wielkość, program i układ przestrzenny wsi z nawsiem w XIII w. na Śląsku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 20, z. 2, s. 129–155
Kozaczewski Tadeusz. 1995. Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku, Wrocław
Krasnowolski Bogusław. 2004. Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII–XIV w., Prace Monograficzne — Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, nr 386, Kraków
Kubicka Anna. 2017. The metrological research of the Machu Picchu site: application of a cosine quantogram method for 3D laser data, „Acta IMEKO”, t. 6, nr 3, s. 52–56
Kuhn Walter. 1957. Geschichte der Deutschen Ostsiedlung in der Neuzeit, t. 1–2, Köln
Kuraś Stanisław. 1971. Przywileje prawa niemieckiego miast i wsi małopolskich XIV–XV wieku, Wrocław
Legut-Pintal Maria. 2017. Zamki księstwa nyskiego na tle przemian krajobrazu kulturowego w średniowieczu, Wrocław
Loesch Heinrich. 1927. Die fränkische Hufe, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte (und Alterthum) Schlesiens”, t. 61, s. 81–107
Loesch Heinrich. 1929, Untersuchungen zur Geschichte der fränkischen Hufe, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte (und Alterthum) Schlesiens”, t. 63, s. 33–72
Marciniak-Kajzer Anna. 2016. Późnośredniowieczne wsie w świetle badań archeologicznych, „Zeszyty wiejskie”, t. 22, s. 791–799
Mayhew Alan. 1973. Rural settlement and farming in Germany, Batsford
Mazáčková Jana, Doležalová Kateřina, Těsnohlídek Jakub. 2016. Zaniklé středověké vesnice Moravĕ, dĕjiny bádání a stav výzkumu, [w:] Wieś zaginiona. Stan i perspektywy badań, red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dunin, K. Fokt, Chorzów, s. 59–92
Nitz Hans-Jürgen. 1985. Planmäßige Siedlungsformen zwischen dem österreichischen Waldviertel und dem Passauer Abteiland, „Ostbayerische Grenzmarken”, t. 27, s. 47–62
Nováček Karel, Vařeka Pavel. 1996, Archaeological research of present day villages of a medieval origin in Bohemia, „Ruralia”, t. 1, „Památky archeologické — Supplementum”, nr 5, s. 314–316
Pakkanen Jari. 2004. The Temple of Zeus at Stratos: New observations on the building design, „Arctos - Acta Philologica Fennica”, t. 38, s. 95-121
Pakkanen Jari. 2013. Classical Greek Architectural Design: A Quantitative Approach, Papers and monographs of the Finnish Institute at Athens, t. 18, Helsinki
Pešková Zuzana. 2011. Vybrané kolonizační podniky stejných lokátorů v Čechách. „Dějiny věd a techniky”, t. 4, s. 237–260
Pešková Zuzana. 2016. Ke zpětnému hledání vyměřovacích soustav lokátorů v půdorysech měst a vesnic, [w:] Člověk, stavba a územní plánování, t. 9, red. P. Holubec, Praha, s. 29–40
Pešta Jan. 2000. Nukolik poznámek ke studiu půdorysné struktury venkovských sídel na území Čech, „Průzkumy Památek”, 2, s. 153–168
Piskorski Jan. 1990. Kolonizacja wiejska Pomorza Gdańskiego, Poznań
Piskorski Jan. 2002. The medieval “Colonization of the East” in Polish historiography, [w:] Historiographical Approaches to Medieval Colonization of East Central Europe: A comparative analysis against the background of other European inter-ethnic colonization processes in the middle ages, red. J. Piskorski, New York, s. 97–105
Pobóg-Lenartowicz Anna. 1994. Uposażenie i działalność gospodarcza klasztoru Kanoników Regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu do początku XVI w., Opole
Pudełko Janusz. 1959. Rynki w planach miast śląskich, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 4, z. 1, s. 235–263
Pudełko Janusz. 1964. Próba pomiarowej metody badania planów niektórych miast średniowiecznych w oparciu o zagadnienie działki, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 9, z. 1, s. 3–28
Pudełko Janusz. 1967. Zagadnienie wielkości powierzchni średniowiecznych miast Śląska, Rozprawy Komisji Historii Sztuki Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, t. 5, Wrocław
RBM. 1890. Regesta diplomatica nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae, t. 3: (1311–1333), wyd. J. Emler, Praha
Rutkowski Henryk. 2019. Metoda retrogresji w geografii historycznej Polski (wybrane zagadnienia), „Studia Geohistorica”, t. 17, s. 146–162
Schlenger Herbert. 1930. Formen ländlicher Siedlungen in Schlesien: beiträge zur Morphologie der schlesischen Kulturlandschaft, Veröffentlichungen der Schlesischen Gesellschaft für Erdkunde E. V. und des Geographischen Instituts der Universität Breslau, z. 10, Breslau
SHGP. 2011–2019. Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, red. T. Jurek, Poznań, cz. V, z. 1–3
SGKP. 1880–1914. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 1–15, red. F. Sulimierski, W. Walewski, Warszawa
Sheppard June. 1976. Medieval village planning in northern England: some evidence from Yorkshire, „Journal of Historical Geography”, t. 2, nr 1, s. 3–20
Škabrada Jiří, Pešková Zuzana. 2006. K možnostem identifikace středověkého vyměřování vesnic v českých zemích, „Dějiny věd a techniky”, t. 39, s. 163–177
Smetánka Zdeněk. 1988. Život středověké vesnice: Zaniklá Svídna, Praha
Stamm Edward. 1936. Miary powierzchni w dawnej Polsce, Kraków
Stamm Edward. 1938. Staropolskie Miary, Cz. 1: Miary długości i powierzchni, Warszawa
Stoksik Janina Mirosława. 2013. Geometrzy małopolscy do końca XVIII w. Z dziejów geodezji i kartografii wielkoskalowej w Polsce, Kraków
SUb. 1963–1998. Schlesisches Urkundenbuch 1963–1998, t. 1, oprac. H. Appelt, W. Irgang, t. 2–6, wyd. H. Appelt, J.J. Menzel, Köln (et al.)
Szende Katalin. 2019. Iure Theutonico? German settlers and legal frameworks for immigration to Hungary in an East-Central European perspective, „Journal of Medieval History”, t. 45, nr 3, s. 360–379, https://doi.org/10.1080/03044181.2019.1612195
Szewczyk Janina. 1968. Włóka — pojęcie i termin na tle innych średniowiecznych jednostek pomiaru ziemi, Instytut Geografii PAN. Prace Geograficzne, nr 67, Warszawa
Szulc Halina. 1968. Typy wsi Śląska Opolskiego na początku XIX wieku i ich geneza, Instytut Geografii PAN. Prace Geograficzne, nr 66, Warszawa
Szulc Halina. 1978. Wsie placowe na Pomorzu Zachodnim w świetle planów z przełomu XVIII i XIX w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXVI, nr 3, s. 343–355
Szulc Halina. 1988. Morfogenetyczne typy osiedli wiejskich na Pomorzu Zachodnim, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Prace Geograficzne, nr 149, Wrocław
Szulc Halina. 1995. Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Prace Geograficzne, nr 163, Wrocław
Tkocz Jan. 1998. Organizacja przestrzenna wsi w Polsce, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1734, Katowice
Wasilkiewicz Kamil. 2016. Templariusze i joannici w biskupstwie lubuskim (XIII–XVI w.), Gnieźnieńskie Prace Humanistyczne, t. 10, Gniezno
Vařeka Pavel. 2001. Proměny sídlištní struktury v mikroregionu Libkovic okr. Most — Settlement structure transformation of the Libkovice microregion, [w:] Archeologia przestrzeni, red. J.K. Kozłowski, E. Neustupný, Kraków, s. 85–94
Vařeka Pavel. 2018. Badania archeologiczne zanikłych osad z okresu średniowiecza i nowożytności na terenie kraju pilzneńskiego (Czechy), [w:] Wieś miniona lecz obecna. Ślady dawnych wsi i ich badania, red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dunin, K. Fokt, Chorzów, s. 13–54
Vařeka Pavel, Kostrouch František, Kočár Petr, Sůvov Zdeňka. 2010. Příspěvek ke studiu žijících vsí středověkého původu. Pozůstatky zástavby z pozdního středověku na parcele č.p. 121 v Mikulčicích, „Přehled výzkumů”, t. 51, s. 249–265
Wrocław. 2017. Atlas Historyczny Miast Polski, t. 4, z. 13: Wrocław, red. M. Młynarska-Kaletynowa, R. Eysymontt, M. Goliński, Wrocław
Zaborski Bogdan. 1927. O kształtach wsi w Polsce i ich rozmieszczeniu, Kraków
Zagrodzki Tadeusz. 1962. Regularny plan miasta średniowiecznego a limitacja miernicza, Studia wczesnośredniowieczne, t. 5, z. 1, Wrocław–Warszawa–Kraków
Zarębska Teresa. 1995. Badania historyczno-urbanistyczne metodą analiz przestrzennych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLIII, nr 1, s. 15–32
Zientara Benedykt. 1975. Die deutschen Einwanderer in Polen vom 12. bis zum 14. Jahrhundert, [w:] Die deutsche Ostsiedlung des Mittelalters als Problem der Europäischen Geschichte, red. W. Schlesinger, Sigmaringen, s. 333–348
Digitales Wörterbuch. 2021. Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, https://www.dwds.de/wb/Anger (dostęp 10.02.2021)

Czasopismo/Seria/cykl:

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Tom:

69

Zeszyt:

2

Strona pocz.:

235

Strona końc.:

257

Szczegółowy typ zasobu:

Artykuł

Format:

application/octet-stream

Identyfikator zasobu:

oai:rcin.org.pl:236565 ; 0023-5881 ; e-ISSN 2719-6496 ; doi:10.23858/KHKM69.2021.2.006

Źródło:

IAiE PAN, sygn. P 329 ; IAiE PAN, sygn. P 330 ; IAiE PAN, sygn. P 331 ; kliknij tutaj, żeby przejść

Język:

pol

Język streszczenia:

eng

Prawa:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Zasady wykorzystania:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitalizacja:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Lokalizacja oryginału:

Biblioteka Instytutu Archeologii i Etnologii PAN

Dostęp:

Otwarty