Recepcja twórczości Mikołaja Bierdiajewa w myśli politycznej polskiego nacjonalizmu w latach trzydziestych XX wieku

Dawidowicz, Aneta

doi:1230-5057

Pobierz

Tytuł: Recepcja twórczości Mikołaja Bierdiajewa w myśli politycznej polskiego nacjonalizmu w latach trzydziestych XX wieku

Abstrakt:

W latach trzydziestych XX w. ważną inspiracją ideową polskiego nacjonalizmu okazały się poglądy jednego z wybitnych filozofów pierwszej połowy XX w., Mikołaja Bierdiajewa (1874–1948). Podstawą jego refleksji było dostrzeżenie kryzysu kultury europejskiej, a w tym również kryzysu współczesnego człowieka. Według Bierdiajewa przyszłość oznaczała powrót do sakralnego modelu kultury, czyli urzeczywistnienia idei „nowego średniowiecza”. Poglądy Bierdiajewa inspirowały ideologów Narodowej Demokracji do różnorodnych przemyśleń. Jego filozofia miała wpływ zarówno na myślicieli Stronnictwa Narodowego, jak i działaczy obozu narodowo-radykalnego.

Bibliografia:

Bałtruszajtys G., Roman Rybarski 1887–1942, w: Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808–2008, red. G. Bałtruszajtys, Warszawa 2008, s. 143–145
Biliński P., Feliks Koneczny (1862–1949). Życie i działalność, Warszawa 2001
Dawidowicz A., Dorobek historiografii ruchu narodowego w Polsce. Stan badań, w: Myśl polityczna w społeczeństwie informacyjnym, red. nauk. E. Maj, E. Kirwiel, E. Podgajna, Lublin 2015, s. 425–446
Dawidowicz A., Idea kryzysu kultury w myśli politycznej Narodowej Demokracji do 1939 roku, w: Nauka, edukacja. Kultura w polskiej myśli politycznej XX–XXI wieku, red. nauk. M. Wichmanowski, Lublin 2013, s. 165–190
Dawidowicz A., Inspiracje i recepcje zewnętrzne w myśli politycznej Stronnictwa Narodowego (1928–1939), w: Europejskie inspiracje myśli politycznej w Polsce od XIX do XXI wieku, red. nauk. E. Maj, A. Dawidowicz, Lublin 2013, s. 241–260
Dawidowicz A., Jędrzej Giertych jako nacjonalista chrześcijański, w: Kościół, religia, myśl katolicka. Studia i szkice, red. nauk. E. Maj, J. Sanecka-Tyczyńska, M. Wichmanowski, A. Wójcik, Lublin 2012, s. 10–121
Dawidowicz A., Myśl polityczna Stronnictwa Narodowego 1928–1939. Wspólnota ideału czy alternacja koncepcji, Lublin 2017
Dawidowicz A., Stan badań nad dziejami i myślą polityczną Narodowej Demokracji, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 33 (2012), s. 235–251
Dawidowicz A., System etyczny w myśli politycznej Zygmunta Balickiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K. Politologia” 11 (2004), s. 177–191
Dawidowicz A., Zygmunt Wasilewski (1865–1948). Publicysta, dziennikarz, organizator systemu prasowego Narodowej Demokracji, w: Prasa Narodowej Demokracji. Publicyści, t. 3, red. nauk. E. Maj, A. Dawidowicz, Lublin 2012, s. 71–90
Dwojnych A., Romantyczne, mesjanistyczne i pozytywistyczne wątki w myśli prowincjonalnych środowisk endeckich na przykładzie północnego Mazowsza, w: Nacjonalizm czy nacjonalizmy? Funkcja wartości chrześcijańskich, świeckich i neopogańskich w kształtowaniu idei nacjonalistycznych, red. B. Grott, Kraków 2006, s. 47–78
Gawor L., Zdybel L., Idea kryzysu kultury europejskiej w polskiej filozofii społecznej. Analiza wybranych koncepcji pierwszej połowy XX wieku, Lublin 1995
Grott B., Dylematy polskiego nacjonalizmu. Powrót do tradycji czy przebudowa narodowego ducha, Warszawa 2014
Grott B., Elementy tomizmu jako czynnik normujący podstawy ideowe ruchu narodowego w Polsce, w: Filozofia i polityka, red. M. Szulakiewicz, Kraków 2001, s. 129–138
Grott B., Myśl Romana Dmowskiego i Zygmunta Balickiego jako inspiracja młodych polskich nacjonalistów – aspekty światopoglądowe, w: Roman Dmowski i jego współpracownicy, red. M. Białokur, M. Patelski, A. Szczepaniak, Toruń 2008, s. 383–394
Grott B., Nacjonalizm i religia. Proces zespalania się nacjonalizmu z katolicyzmem w jedną całość ideową w myśli Narodowej Demokracji 1926–1939, Kraków 1984
Grott B., Religia, cywilizacja, rozwój. Wokół idei Jana Stachniuka, Kraków 2003
Jakubowska U., Udział Zygmunta Wasilewskiego w tworzeniu systemu prasowego Narodowej Demokracji, w: Polska i Polacy. Studia z dziejów polskiej myśli i kultury politycznej XIX i XX wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Romanowi Wapińskiemu, red. M. Mroczko, Gdańsk 2001, s. 135–145
Kaczmarski K., Tomasik P., Adam Doboszyński 1904–1949, Rzeszów 2010
Kawalec K., Elementy liberalne w myśli politycznej Narodowej Demokracji przed rokiem 1939, w: Tradycje liberalne w Polsce. Materiały i rozprawy do teorii dziejów i współczesności liberalizmu, oprac. R. Benedykciuk, R. Kołodziejczyk, Warszawa 2004
Kiejzik L., Sergiusz Bułgakow i Lew Szestow, czyli o przyjaźni spóźnionej, „Przegląd Filozoficzny” (2011), nr 1 (77), s. 37–45
Kijas Z., Szkic eschatologii o. S. Bułgakowa, w: Nadzieja – możliwość czy pewność powszechnego zbawienia?, red. S.C. Napiórkowski, K. Klauza, Lublin 1992, s. 103–122
Lisiecki M., Wizja polityki w religijnej filozofii Mikołaja Bierdiajewa, w: Religioznawstwo polskie w XXI wieku, red. nauk. Z. Stachowski, Tyczyn 2005, s. 665–675
Łosski M., Historia filozofii rosyjskiej, tłum. H. Paprocki, Kęty 2000
Macała J., Polska katolicka w myśli politycznej II RP, Zielona Góra 2004
Maj E., Narodowa Demokracja, w: Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna, red. nauk. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001, s. 129–181
Maj E., Polska mitologia historyczna w myśli politycznej Narodowej Demokracji: model realizacji idei, w: Wizje i realia. Studia nad realizacją polskiej myśli politycznej XX wieku, red. nauk. W. Paruch, K. Trembicka, Lublin 2002, s. 199–217
Mazurek S., Wątki katastroficzne w myśli rosyjskiej i polskiej 1917–1950, Wrocław 1997
Mich W., Między integryzmem a liberalizmem. Polscy konserwatyści wobec kapitalizmu, Lublin 1996
Nacjonalizm czy nacjonalizmy? Funkcja wartości chrześcijańskich, świeckich i neopogańskich w kształtowaniu idei nacjonalistycznych, red. B. Grott, Kraków 2006
Nitschke B., Adam Doboszyński publicysta i polityk, Kraków 1993
Paszko A., O Katolickie Państwo Narodu Polskiego. Inspiracje katolickie w ideach politycznych Grupy „Szańca” i Konfederacji Narodu, Kraków 2002
Pawlak J., Wstęp, w: M. Bierdiajew, Świat poznania filozoficznego, tłum. J. Pawlak, Toruń 1994, s. 6–18
Prokop-Janiec E., Literatura i nacjonalizm. Twórczość krytyczna Zygmunta Wasilewskiego, Kraków 2004
Radomski G., Recepcja idei „Nowego Średniowiecza” w polskiej myśli nacjonalistycznej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica” (2017), nr 18
Skoczyński J., Idee historiozoficzne Feliksa Konecznego, Kraków 1991
Styczyński M., Amor futuri albo eschatologia zrealizowana. Studia nad myślą Mikołaja Bierdiajewa, Łódź 1992
Styczyński M., Między uznaniem a filozofią: Bierdiajew w Paryżu, „Roczniki Humanistyczne” 37–38 (1989–1990), z. 7, s. 73–82
Styczyński M., Umiłowanie przyszłości albo filozofia spraw ostatecznych. Studia nad filozofią Mikołaja Bierdiajewa, Łódź 2001
Truchlińska B., Filozofia polska. Twórcy, idee, wartości. Wybrane zagadnienia z dziejów myśli polskiej, Kielce 2001
Urbanowski M., Prawą stroną literatury polskiej. Szkice i portrety, Kraków 2007
Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej. Od Oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków 2005
Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980
Włudyka T., „Trzecia droga” w myśli gospodarczej II Rzeczypospolitej. Koncepcje Adama Doboszyńskiego a program obozu narodowego, Kraków 1994