Subtitle:

Archeologia Polski T. 65 (2020)

Contributor:

Zych, Iwona. Tł.

Publisher:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Place of publishing:

Warszawa

Description:

il., 24 cm

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

W artykule zasygnalizowane zostały podstawowe zagadnienia związane ze studiami nad gramotami brzozowymi. Szerzej przedstawiono problematykę dotyczącą korespondencji rytej w korze brzozy. Autor omawia wzmianki w Kitāb al-Fihrist i w tzw. Zapytaniach Kiryka. Podkreśla, że gramoty są zabytkami piśmiennictwa, ale też materiałem archeologicznym. Zwraca uwagę na złożony charakter procesów odczytania, analizy, interpretacji i tłumaczenia tekstów zapisanych na korze brzozy. Charakteryzuje gramoty jako produkt działalności człowieka, a wyryte na nich znaki jako informacje przekazywane w ramach aktów komunikacji. Porównuje znaczenie zapisów na gramotach i przekazów źródeł narracyjnych, zauważając, że wartość tych pierwszych trudno przecenić. Dostrzega w gramotach przykład materiału źródłowego mogącego być przedmiotem współpracy międzydyscyplinarnej

References:

Ânin V. L. 1998, A poslal tebe berestu..., 3rd editon, Moskva
Ânin V. L. 2003, Značenie otkrytia berestanyh gramot dla izučenia otečestvennoj istorii, [in:] Berestanye gramoty. 50 let otkrytia i izučenia. Materialy meždunarodnoj konferencii Velikij Novgorod, 24–27 sentabra 2001 g., V.L. Ânin ed., Moskva, pp. 15–23
Ânin V. L. [ 2006] 2007, ≪Sovest’, blagorodstvo i dostoinstvo otličali Lihačeva≫ (besedu vela E. Aleksandrovna), „Očen’UM”, 1, K 100-letiu so dna roždenia D.S. Lihačeva, pp. 30–35
Ânin V. L. e d . 2003, Berestanye gramoty. 50 let otkrytia i izučenia. Materialy meždunarodnoj konferencii Velikij Novgorod, 24–27 sentabra 2001 g., Moskva
Ânin V. L., Zaliznâk А. А. 2004, Novgorodskie berestanye gramoty № 776–915 (iż raskopok 1997–2000 gg.), [in:] Ânin V.L., Zaliznâk А.А., Gippius A.A., Novgorodskie gramoty na bereste (Iz raskopok 1997–2000 gg.), XI, Moskva, pp. 10–107
Arcihovskij A. V. 1952, Raskopki 1952 goda v Novgorode, „Vestnik Akademii Nauk SSSR”, 22/12, pp. 45–57
Arcihovskij A. V. 1953, Raskopki 1951 g. v Novgorode, „Sovetskaâ arheologiâ”, 18, pp. 342–371
Arcihovskij A. V., Ânin V. L. 1978, Novgorodskie gramoty na bereste (Iz raskopok 1962–1976 gg.), Moskva
Bogdanov P. V. 2015, Pervaa tverskaa berestanaa gramota. Ocenka datiruuŝih dannyh, Sum.: The Tver birchbark manuscripts № 1. Evaluation of data for dating, „Vestnik Tverskogo Gosudarstvennogo Universiteta”, Seriâ: Istoriâ, 4, pp. 4–21
Bulanin D. 1997, Der literarische Status der Novgoroder Birkenrinden-Urkunden, „Zeitschrift für Slawistik”, 42/2, pp. 146–167
Bulanin D. M. 2010, Tradicii i novacii v interpretacii russkoj pis’mennoj kul’tury pervyh vekov. Zametki k perevodu knigi S. Franklina ≪Pis’mennost’, obŝestvo i kul’tura v Drevnej Rusi (okolo 950–1300 gg.)≫, Sankt-Peterburg
Burov V. A. 1979, Zametki o novgorodskih berestanyh gramotah, Sum.: Notes on Novgorod birch-bark charters, „Sovetskaâ arheologiâ”, 1, pp. 218–227
Burov V. A. 1997, O stratigrafičeskoj datirovke novgorodskih berestanyh gramot Nerevskogo raskopa, [in:] Slavanskij srednevekovyj gorod, Trudy VI Meždunarodnogo Kongressa slavânskoj arheologii, 2, V.V. Sedov ed., Moskva, pp. 31–34
Cetwiński M. 2017, Drogi i bezdroża dziejopisarstwa, Olsztyn
Cronin M. 2016, Przekład w epoce cyfrowej, Kraków
Čerepnin L. V. 1969, Novgorodskie berestanye gramoty kak istoričeskij istočnik, Moskva
Dekker S . 2014, Communicative heterogeneity in Novgorod birchbark letters. A case study into the use of imperative subjects, [in:] Dutch Contributions to the Fifteenth International Congress of Slavists, Minsk, August 20–27, 2013, Linguistics, E. Fortuin, P. Houtzagers, J. Kalsbeek, P. Dekker eds., Studies in Slavic and General Linguistics, 40, Amsterdam–New York, pp. 1–23
Dekker P. 2018, Old Russian birchbark letters. A pragmatic approach, Studies in Slavic and General Linguistics, 42, E. Fortuin, P. Houtzagers, J. Kalsbeek eds., Leiden–Boston
Dubrovin G. E., Malygin P. D., Sarafanova N. A. 2002, Arheologičeskie issledovania v Toržke, „Arheologičeskie otkrytiâ 2001 goda”, pp. 144–145
Dzendzeluk L. S., L’oda L. M. 2009, Rozkritta berestanih suvoiv Х i ХІІ stolit’, znajdenih na L’vivŝini, Sum.: Birch-bark scrolls X and XII centuries, founded in Lviv, „Visnik Institutu arheologii L’vivs’kogo universitetu”, 4, pp. 46–53
Esipova V. A., Kuklina T. E. 2014, ≪Zaimočnaa≫ kollekcia. Rukopisi XX vv. na bereste, Tomsk
Faradževa N. N. 2018, Novgorodskie berestanye gramoty kak istočnik dla izučenia srednevekovogo domostroitel’stva, [in:] ≪Neskončaemoe leto≫. Sbornik statej v čest’ Eleny Aleksandrovny Rybinoj, V.K. Singh ed., Moskva–Velikij Novgorod, pp. 232–237
Franklin S. 2010, Pis’mennost’, obŝestvo i kul’tura v Drevnej Rusi: (okolo 950–1300 gg.), Sankt-Peterburg
Gippius A. A. 2004, K pragmatike i kommunikativnoj organizacii berestanyh gramot, [in:] Ânin V.L., Zaliznâk A.A., Gippius A.A., Novgorodskie gramoty na bereste (Iz raskopok 1997–2000 gg.), XI, Moskva, pp. 183–232
Gippius A. A. 2009, Nabludenia nad etiketnymi formulami berestanyh pisem, [in:] Stereotipy v azyke, kommunikacii i kul’ture. Sbornik statej, L.L. Fedorova ed., Moskva, pp. 279–300
Gippius A. A. 2015, Eŝe raz o novgorodskoj berestanoj gramote № 724, „Slověne”, 1, pp. 111–127
Gippius A. A. 2017, Berestanaa gramota № 1072 i denežno-vesovye sistemy srednevekogo Novgoroda, [in:] Rossijskij rubl’. 700 let istorii. Materialy Meždunarodnoj naučnoj konferencii, Velikij Novgorod, 25–27 aprela 2016 g., P.G. Gajdukov ed., Velikij Novgorod, pp. 25–36
Gippius A. A. 2019, Berestanye gramoty iz raskopok 2018 g. v Velikom Novgorode i Staroj Russe, „Voprosy âzykoznaniâ”, 4, pp. 47–71
Gippius A. A., Zaliznâk A. A. 2018, Berestanye gramoty iz raskopok 2017 g. v Velikom Novgorode i Staroj Russe, „Voprosy âzykoznaniâ”, 4, pp. 7–24
Gippius A. A., Zaliznâk A. A., Koval’ V. U. 2011, Berestanaa gramota iż raskopok v Moskovskom Kremle, [in:] Moskovskij Kreml’ XV stoletia, 1: Drevnie svatyni i istoričeskie pamatniki, S.A. Belâev, I.A. Vorotnikova eds., Moskva, pp. 452–455
Horošev A. S. 1976, K 25-letiu otkrytia berestanyh gramot, „Vestnik Moskovskogo Universiteta”. Seriâ IX: Istoriâ, 31/4, pp. 93–96
Horoškevič A. L. 2003, Otkrytie novgorodskih berestanyh gramot v istoriografičeskom kontekste načala 50-h godov XX v., [in:] Berestanye gramoty. 50 let otkrytia i izučenia. Materialy meždunarodnoj konferencii Velikij Novgorod, 24–27 sentabra 2001 g., V.L. Ânin ed., Moskva, pp. 24–38
Kalinina T.M. [2017–2018] 2019, ≪Fihrist≫ Ibn an-Nadima (Х v.) o pis’me i pis’mennosti nekotoryh vostočno- i zapadnoevropejskih narodov, Sum.: Ibn al-Nadim’s Fihrist (the 10th century) in writing and script of some peoples of eastern and western Europe, [in:] Drevnejšie gosudarstva Vostočnoj Evropy. Rannie formy i funkcii pis’ma, T.V. Gimon ed., Moskva, pp. 383–405
Kir’ânov A. V. 1954, Obrabotka berestanyh gramot (Opyt raboty polevoj laboratorii Novgorodskoj arheologičeskoj ekspedicii), „Kratkie soobŝeniâ o dokladah i polevyh issledovaniâh Instituta istorii material’noj kul’tury AN SSSR”, 53, pp. 127–130
Kislov M. N. 1954, Sposob prorisovki berestanyh gramot i derevannyh reznyh veŝej, „Kratkie soobŝeniâ o dokladah i polevyh issledovaniâh Instituta istorii material’noj kul’tury AN SSSR”, 53, pp. 131–133
Kolčin B.A., Ânin V. L. 1982, Arheologii Novgoroda 50 let, [in:] Novgorodskij sbornik. 50 let raskopok Novgoroda, B.A. Kolčin, V.L. Ânin eds., Moskva, pp. 3–137
Kollinger K. 2019, (rec.) M. Cetwiński, Drogi i bezdroża dziejopisarstwa, Studio AB, Olsztyn 2017, ss. 456, [in:] „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 64/1, pp. 167–171
Labunec N. V., Šmitt O. V. F. 2016, Novgorodskie berestanye gramoty v lingvodidaktičeskoj problematike russkogo azyka kak inostrannogo, Sum.: Novgorod birchbark documents in linguodidactic issues of teaching Russian as a foreign language, „Vestnik Tumenskogo gosudarstvennogo universiteta”. Gumanitarnye issledovaniâ. Humanitates, 2/4, pp. 35–44
Liestol A . 1964, Runer fra Bryggen, „Viking. Tidsskrift for norron arkeologi”, 27, pp. 5–52
Lihačëv D. S. 1954, (rec.) A. V. Arcihovskij i M. N. Tihomirov. Novgorodskie gramoty na bereste (iz raskopok 1951 g.). Izdatel’stvo Akademii Nauk SSSR, M., 1953, str. 68, [in:] „Sovetskaâ arheologiâ”, 19, pp. 318–327
Lihačëv D. S. 1966, Novaa nauka – berestologia, „Novyj mir”, 42/2, pp. 271–274
Majewski M . 2019, Jak przekłady zmieniają Biblię. O przekładach i przekładaniu Pisma Świętego raz jeszcze, 2nd edition, Kraków, https://www.academia.edu/5331176/Jak_przekłady_zmieniają_Biblię._O_tłumaczeniu_Pisma_Świętego_raz_jeszcze (accessed: 23.12.2019)
Malov N. M ., Pilipenko P. A ., Sergeeva O. V. 2013, Pogrebenie zolotoordynskogo pisca s berestanoj knižečkoj okolo sel Podgornoe – Ternovka, [in:] Arheologia Vostočno-Evropejskoj stepi. Mežvuzovskij sbornik naučnyh trudov, 10: Materialy IV Nižnevolžskoj meždunarodnoj arheologičeskoj konferencii (18–21 oktabra 2013 goda), V.A. Lopatin ed., Saratov, pp. 382–396
Malygin P. D. 2011, Berestanye gramoty drevnego Toržka (iz raskopok 1985 i 1999–2001 gg.), P.G. Gajdukov ed., Trudy Novotoržskoj Arheologičeskoj Ekspedicii, I, Tver’
Malyšev A. B. 2015, K voprosu ob interpretacii zolotoordynskoj ≪poemy≫ na bereste, najdennoj u sela Podgornoe, [in:] Arheologia Vostočno-Evropejskoj stepi. Mežvuzovskij sbornik naučnyh trudov, 11, V.A. Lopatin ed., Saratov, pp. 41–63
Meŝerskij N. A. 1995, Novgorodskie gramoty na bereste kak pamatniki drevnerusskogo literaturnogo azyka, [in:] N.A. Meŝerskij, Izbrannye stat’i, Sankt-Peterburg, pp. 88–107
Mil’kov V. V., Simonov R. A. 2011, Kirik Novgorodec. Učenyj i myslitel’, Moskva
Mitâgina V. A. ed. 2017, Homo loquens. Voprosy lingvistiki i translatologii. Sbornik statej, 10, Volgograd
Musin A. E. 2003, Social’nye aspekty istorii drevnerusskoj Cerkvi po dannym novgorodskih berestanyh gramot, [in:] Berestanye gramoty. 50 let otkrytia i izučenia. Materialy meždunarodnoj konferencii Velikij Novgorod, 24–27 sentabra 2001 g., V.L. Ânin ed., Moskva, pp. 102–124
Musin A. E. 2019, Golovažna i voz. K utočnieniu metrologii v srednevekovoj Vostočnoj Evrope, Sum.: Golovazhnya and voz. On the metrology of medieval eastern Europe, „Peterburgskij istoričeskij žurnal”, 3, pp. 58–70
Noonan T. S ., Kovalev R. K. 1998, Čto govorat berestanye gramoty ob ekonomikę Kievskoj Rusi, „Russian History”, 25/1–2, pp. 27–49
Olejnikov O. M. 2016, Novyj tip pis’mennyh prinadležnostej iz Velikogo Novgoroda, Sum.: A new type of writing implements from Novgorod the Great, „Kratkie soobŝeniâ Instituta Arheologii”, 242, pp. 191–198
Ovčinnikova B. B. 2000, Pisala – stilosy drevnego Novgoroda X–XV vv. Svod arheologičeskogo istočnika, [in:] Novgorodskaa Rus’. Istoričeskoe prostranstvo i kul’turnoe nasledie. Sbornik naučnyh trudov, „Problemy istorii Rossii”, 3, pp. 45–105
Parfenenkov V. O. 2012, Traktat XII veka ≪Voprošanie Kirika≫. Spiski, redakcii, istočniki, [in:] Kirik Novgorodec i drevnerusskaa kul’tura, part 2, V.V. Mil’kov ed., Velikij Novgorod, pp. 223–272
Pašuto V. T. 1971, Problemy istorii Drevnej Rusi, „Srednie veka”, 34, pp. 72–76
Pereswetoff-Morath P. 2017, Finns det runor pa naverremsan fran Smolensk?, Sum.: Are there runes on the birch bark strip from Smolensk?, „Skandinavskaâ filologiâ”, 15/2, pp. 181–192
Petrova M. I. 2020, Žabij Nos v novgorodskoj berestanoj gramote № 249, Sum.: Cape Zhabij Nos in Novgorod birchbark letter № 249, „Drevnââ Rus’. Voprosy medievistiki”, 1 (79), pp. 7–16
Petruhin P. V. 2017, K pročteniu novgorodskoj berestanoj gramoty № 490, „Slavânovedenie”, 4, pp. 89–92
Poppe A. 1954, Zabytki staroruskiej kultury piśmienniczej na korze brzozowej w Nowogrodzie Wielkim, „Kwartalnik Historyczny”, 61/2, pp. 365–374
Poppe A. V. 2003, O bračnom kontrakte na Rusi (nа osnovanii gramoty na bereste № 9), [in:] Berestanye gramoty. 50 let otkrytia i izučenia. Materialy meždunarodnoj konferencii Velikij Novgorod, 24–27 sentabra 2001 g., V.L. Ânin ed., Moskva, pp. 39–44
Povetkin V. I. 1996, Opyt vosstanovlenia novgorodskih berestanyh gramot, Sum.: Reconstruction of birch-bark documents from Novgorod, „Rossijskaâ arheologiâ”, 3, pp. 52–57
Povetkin V. I. 2003, Vosstanovlenie drevnih tekstov. Ot berestanyh gramot k voskovoj Novgorodskoj Psaltyri, [in:] Na perekrestkah epoh i tradicij. Sbornik naučnyh trudov, „Problemy istorii Rossii”, 5, pp. 87–95
Rybina E. A. 1994, Cery iz raskopok v Novgorode, [in:] Novgorod i Novgorodskaa zemla. Istoria i arheologia, 8, V.L. Ânin ed., Novgorod, pp. 129–133
Rybina E. A. 2018, Berestanaa gramota № 206 mal’čika Onfima. Istoria interpretacii, Sum.: Interpreting the birch bark manuscript no. 205 written by the Novgorod boy Onfim, „Sibirskie istoričeskie issledovaniâ”, 4, pp. 130–145
Rybina E. A. 2019, Ob identifikacii nekotoryh personažej berestanyh gramot №№ 1076 i 1079, Sum.: Identification of some characters of birch bark writings no. 1076 and 1079, „Čelovečeskij kapital”, 2 (122), pp. 30–34
Schaeken J. 2010, Don’t shoot the messenger. A pragmaphilological approach to birchbark letter no. 497 from Novgorod, „Russian Linguistics”, 35/1, pp. 1–11
Schaeken J. 2014, Don’t shoot the messenger: part two. Pragmaphilological notes on birchbark letters nos. 497 and 771 from Novgorod and no. 2 from Zvenyhorod, [in:] Dutch Contributions to the Fifteenth International Congress of Slavists, Minsk, August 20–27, 2013, Linguistics, E. Fortuin, P. Houtzagers, J. Kalsbeek, S. Dekker eds., Studies in Slavic and General Linguistics, 40, Amsterdam–New York, pp. 155–166
Schaeken J. 2018, Voices on Birchbark. Everyday Communication in Medieval Russia, Leiden–Boston
Shaken J., Fortejn E., Dekker P. 2014, Epistolarnyj dejksis v novgorodskih berestanyh gramotah, „Voprosy âzykoznaniâ”, 1, pp. 21–38
Sičinava D. V. 2017, Pismo k čertu. Odin maloizvestnyj primer drevnerusskogo pluskvamperfekta, Sum.: The letter to the devil. A little-known instance of the Old Russian pluperfect, „Russkij âzyk v naučnom osveŝenii”, 2 (34), pp. 219–228
Simonov R. A. 2015, Izučenie tvorčestva Kirika Novgorodca za rubežom, Sum.: The study of creativity Kirik the Novgorodian abroad, „Matematika v vysšem obrazovanii”, 13, pp. 125–142
Słupecki L. P. 2013, Runic inscriptions from Bergen and birch bark inscriptions from Novgorod. Comparing two ways of writing the vernacular, „Studia Historyczne”, 56/2, pp. 379–385
Stamenova A., Danilevskij I. 2018, Narisoval na bereste i podpisal v ugolke…, Sum.: Painted on the birch bark and signed in the corner, „Kazus. Individual’noe i unikal’noe v istorii” 13, pp. 247–256, 346
Šelepova L. I. 2010, Istoričeskaa rusistika. Antropologičeskij aspekt, „Sibirskij istoričeskij žurnal”, 3, pp. 114–121
Štern D . 2016, Pragmafilologia, berestanye gramoty i eŝe odno tolkovanie gramoty NGB 19, „Russica romana”, 23, pp. 41–58
Temušev P. N. 2017, Funkcionirovanie nalogovo-danničeskoj sistemy domongolskoj Rusi po dannym berestanyh gramot, „Drevnââ Rus’. Voprosy medievistiki”, 2 (68), pp. 5–17
Tihomirov M. N. 1953, Gramoty i nadpisi, [in:] Arcihovskij A.A., Tihomirov M.N., Novgorodskie gramoty na bereste (iz raskopok 1951 g.), Moskva, pp. 12–51
Zajcev I. V., Morozov D. A. 2007, Neizvestnyj i bolee rannij variant drevnerusskoj dokirilličeskoj nadpisi Ibn an-Nadima, „Drevnââ Rus’. Voprosy medievistiki”, 2 (28), pp. 112–115
Zaliznâk A. A. 1998a, Posleslovie lingvista, [in:] Ânin V.L., A poslal tebe berestu..., 3rd edition, Moskva, pp. 425–449
Zaliznâk A. A. 1998b, Problemy izučenia berestanyh gramot, [in:] Slavanskoe azykoznanie. XII Meždunarodnyj s”ezd slavistov. Doklady rossijskoj delegacii, O.N. Trubačev ed., Moskva, pp. 248–266
Zaliznâk A. A. 2000a, Paleografia berestanyh gramot i ih vnestratigrafičeskoe datirovanie, [in:] Ânin V.L., Zaliznâk A.A., Novgorodskie gramoty na bereste (iz raskopok 1990–1996 gg.), 10, Moskva, pp. 133–429
Zaliznâk A. A. 2000b, Popravki i zamečania k čteniu ranee opublikovannyh berestanyh gramot, [in:] Ânin V.L., Zaliznâk A.A., Novgorodskie gramoty na bereste (iz raskopok 1990–1996 gg.), 10, Moskva, pp. 82–122
Zaliznâk A. A. 2004, Drevnenovgorodskij dialekt, 2nd edition, Moskva
Zaliznâk A. A. 2006, Berestanye gramoty – bescennyj istočnik svedenij о Drevnej Rusi i ee azyke, [in:] Lekcii laureatov Demidovskoj premii (1993–2004), Ekaterinburg, pp. 214–237
Žolobov O. F. 2018, Slovo-pritča o premudrosti v spiskah XII–XVI vv., [in:] Naučnoe nasledie V. A. Bogorodickogo i sovremennyj vektor issledovanij Kazanskoj lingvističeskoj školy. Trudy i materialy meždunarodnoj konferencii (Kazanskij federal’nyj universitet, 14–17 oktabra 2018 goda, 1, K.R. Galiullin, E.A. Gorobec, E.A. Islamova eds., Kazan’, pp. 85–90
Žukovskaâ L. P. 1959, Novgorodskie berestanye gramoty, Moskva
Žukovskaâ L. P. 1963, Razvitie slavano-russkoj paleografii (v dorevolucionnoj Rossii i v SSSR), Moskva

Relation:

Archeologia Polski

Volume:

65

Start page:

189

End page:

214

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:193049 ; 0003-8180 ; doi:10.23858/APol65.2020.005

Source:

IAiE PAN, sygn. P 320 ; IAiE PAN, sygn. P 321 ; IAiE PAN, sygn. P 319 ; click here to follow the link

Language:

pol ; eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Instytutu Archeologii i Etnologii PAN

Projects co-financed by:

Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Access:

Otwarty