Polsko-belgijska „wojna” o Kongo (1960–1963)

Pasztor, Maria

doi:2450-8357

Pobierz

Tytuł: Polsko-belgijska „wojna” o Kongo (1960–1963)

Abstrakt:

W artykule przedstawiono relacje polsko-belgijskie w latach 1960–1963 wpisujące się w zimnowojenne zmagania między dwoma blokami. Na kontaktach między Warszawą a Brukselą w tym okresie zdecydowanie zaważył największy powojenny konflikt na kontynencie afrykańskim, jakim była „wojna o Kongo”. Rozgorzała ona po zrzuceniu belgijskiego jarzma kolonialnego i ogłoszeniu formalnej niepodległości (30 czerwca 1960 r.) przez ten kraj. Poparcie polityczne udzielane przez ZSRR i inne kraje obozu (w tym PRL) nacjonaliście Patrice’owi Lumumbie, a po jego śmierci jego komunistycznym poplecznikom, zaopatrywanym w przemycaną przez te państwa broń, doprowadziło nie tylko do wzmożenia wojny domowej w Kongu, ale też przyczyniło się do pogorszenia atmosfery na arenie międzynarodowej. Jej efektem był m.in. impas w relacjach polsko-belgijskich i praktyczne zamrożenie kontaktów nie tylko politycznych, ale gospodarczych i kulturalnych, trwające aż do roku 1963.

Bibliografia:

Brecher M., James P., Crisis and Change in World Politics, Boulder 1991
Gaddis J.L., Zimna Wojna. Historia podzielonego świata, Kraków 2007
Gasztold Przemysław, Lost Illusions. The Limits of Communist Poland’s Involvent in Cold War in Africa, w: Warsaw Pact Intervention in the Third World. Aid and Influence in the Cold War, ed. by P. Muehlenbeck, N. Telepneva, London–New York 2018, s. 197–212
Gerrard E., Kuklick B., Death in the Congo. Murdering Patrice Lumumba, Cambridge 2015
Gibbs D., The Political Economy of Third World Intervention. Mines, Money, and US Politics in the Congo Crisis, Chicago 1991
Hochschild A., Duch króla Leopolda. Opowieść o chciwości, terrorze i bohaterstwie w kolonialnej Afryce, Warszawa 2012
Jaremczuk E.J., Konflikt kongijski, Toruń 2006
Kapuściński R., cykl reportaży Kongo z bliska, m.in: List z Afryki, „ Polityka” 11 II 1961, nr 6; Kongo z bliska, „Polityka” 25 III 1961, nr 12; Zielone piekło, „Polityka” 15 IV 1961, nr 15 n
Leśniewski M., Kongo–Katanga 1960–1964, w: Zarys dziejów Afryki i Azji. Historia konfliktów 1869– 2000, red. A. Bartnicki, Warszawa 2000, s. 378–390
Lewandowski B., Sekretarze generalni ONZ, Bogowie i figuranci. „Polityka” 1996, nr 1, s. 69–71
Łaptos Józef, Historia Belgii, Wrocław–Kraków 1995
Mazov S., A Distant Front in the Cold War. The USSR in West Africa and the Congo, 1956–1964, Washington–Stanford 2010
Muehlenbeck Philippe E., Czechoslovakia in Africa, 1948–1968, New York 2016
Namikas Lise, Battleground Africa. Cold War in the Congo, 1960–1965, Stanford 2013
Pasztor M., La question algérienne, „argument inefficace” dans la question de la frontière del’Oder-Neisse, w: La Guerre d’Algérie et le monde communiste, ed. H. Bismuth, F. Taubert, Dijon 2014, s. 89–98
Reybrouck D. van, Kongo. Opowieść o zrujnowanym kraju, Warszawa 2016
Roszkowski W., Półwiecze. Historia polityczna świata po 1945 roku, Warszawa 2005
Sołtysiak J., Sprawa rozmieszczenia wojsk ONZ na terenie Kongo (15 lipca – 12 sierpnia 1960), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2007, nr 81, s. 157–181
Soutou G.-H., La guerre de Cinquante Ans. Les relations Est-Ouest 1943–1990, Paris 2001
Tebinka J., Dyplomacja październikowa (1957–1960), w: Historia dyplomacji polskiej, t. 6: 1944/1945– 1989, red. W. Materski, W. Michowicz, Warszawa 2010, s. 444–580
Tebinka J., Uzależnienie czy suwerenność? Odwilż październikowa w dyplomacji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1956–1961, Warszawa 2010
Telepneva N., Cold War on the Cheap. Soviet and Czechoslovak Intelligence in the Congo, 1960–3, w: Warsaw Pact Intervention in the Third World. Aid and Influence in the Cold War, ed. by P. Muehlenbeck, N. Telepneva, London–New York 2018, s. 125–147
Weissman S., Opening the Secret Files on Lumumba’s Murder, „Washington Post” July 21, 2002, http:// www.sas.upenn.edu/AfricanStudies/Urgent_Action/apic080102.html (August 2002) (dostęp: 20 VII 2019)
Weissman S., What Really Happened in Congo. The CIA, the Murder of Lumumba, and the Rise of Mobutu, „Foreign Affairs” July/August 2104, s. 15–24
Witte Els, Craeybeckx Jan, La Belgique politique de 1830 à nos jours. Les tensions d’une démocratie bourgeoise, Bruxelles 1987
Witte L. de, The Assassination of Lumumba, London 2005 Zapałowski L., Operacje pokojowe ONZ, Kraków 1989 Zumbach J., Ostatnia walka, Warszawa 2019