O problematyce przysięgi w dawnym prawie polskim

Moniuszko, Adam

doi:0023-5903

Download

Title: O problematyce przysięgi w dawnym prawie polskim

Abstract:

Paweł Rogowski had undertaken a difficult and important task to comprehensively analyse the question of the use of oath in the medieval Polish laws. He discusses the forms and functions of the old oath against its historical and cultural background. His approach, however, is not free of errors and oversimplifications. This review article presents some polemic remarks upon the functioning of the oath in the old Polish laws.

References:

Balzer Oswald, Geneza Trybunału Koronnego. Studium z dziejów sądownictwa polskiego w XVI wieku, Muzeum Historii Polski, Warszawa 2009.
Bartlett Robert, Trial by Fire and Water. The Medieval Judicial Ordeal, Oxford University Press, Oxford 1986.
Bednaruk Waldemar, Trybunał Koronny. Szlachecki sąd najwyższy w latach 1578–1794, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2008.
Borowski Stanisław, Przysięga dowodowa w procesie polskim późniejszego średniowiecza, Warszawa 1926.
Brown Peter, Society and Supernatural. A Medieval Change, „Daedalus” 104, 1975, 2, s. 131–151.
Colman Rebecca V., Reason and Unreason in Early Medieval Law, „Journal of Interdisciplinary History” 4, 1974, 4, s. 571–591.
Dąbkowski Przemysław, Litkup. W dodatku: o przysiędze i klątwie. Studium z prawa polskiego, Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej, Lwów 1906.
Dąbkowski Przemysław, Prawo prywatne polskie, t. 2, Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej, Lwów 1911.
Dmochowski Franciszek Salezy, Dawne zwyczaje i obyczaje szlachty i ludu wiejskiego w Polsce i krajach ościennych, Warszawa 1860.
Dubas-Urwanowicz Ewa, Henryk Walezy wobec akceptacji praw Rzeczypospolitej, w: Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, t. 1, red. Stanisław Grodziski et al., Wydawnictwo UJ, Kraków 2010, s. 157–172.
Dubas-Urwanowicz Ewa, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 1998.
Duda Michalina, Jóźwiak Sławomir, Ze świata średniowiecznej symboliki. Gest i forma przysięgi w średniowiecznej Europie (X–XV w.), Universitas, Kraków 2014.
Gąsiorowski Antoni, Urzędnicy zarządu lokalnego w późnośredniowiecznej Wielkopolsce, PWN, Poznań 1970.
Gołaszewski Łukasz, Przepisy prawa miejskiego a wybory władz w Knyszynie (XVI — pocz. XVIII w.), „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 6, 2013, 2, s. 109–131.
Heirbaut Dirk, Comparative Law and Zimmermann’s New Ius Commune. A Life Line or a Death Sentence for Legal History? Some Reflections on the Use of Legal History for Comparative Law and Vice Versa, w: Ex Iusta Causa Traditum. Essays in Honour of Eric H. Pool, red. Rena van den Bergh et al., Pretoria 2005, s. 136–153, http:// uir.unisa.ac.za/bitstream/handle/10500/3492/Feesbundel%20Heirbaut%20D.pdf?sequence=1 (dostęp: 19 X 2018).
Herburt Jan, Statuta Regni Poloniae in ordinem alphabeti digesta, Cracoviae 1563.
Historia państwa i prawa polskiego, red. Juliusz Bardach, t. 2: Od połowy XV wieku do 1795 r., PWN, wyd. 2 popr., Warszawa 1966.
Ho Hock L., The Legitimacy of Medieval Proof, „Journal of Law and Religion” 19, 2003– 2004, 2, s. 259–298.
Iura Masoviae Terrestria, t. 1–3, wyd. Jakub Sawicki, PWN, Warszawa 1972–1974.
Janicka Danuta, Prawo karne w trzech rewizjach prawa chełmińskiego z XVI w., Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń 1992 (Studia Iuridica / Towarzystwo Naukowe w Toruniu 19/1).
Januszowski Jan, Statuta, prawa i constitucie koronne łacińskie i polskie [– –], Kraków 1600.
Kitowski Piotr, Sukcesja spadkowa w mniejszych miastach województwa pomorskiego w II połowie XVII i XVIII wieku. Studium prawno-historyczne, Neriton, Warszawa 2015.
Kowalski Grzegorz Maria, Zwyczaj i prawo zwyczajowe w doktrynie sądów miejskich karnych w Polsce (XVI–XVIII w.), Wydawnictwo UJ, Kraków 2013.
Lesiński Bogdan, Przysięga na duszę jako dowód w średniowiecznym prawie polskim, CPH 24, 1972, 2, s. 19–36.
Lisiecki Andrzej, Trybunał Główny Koronny siedmią splendorów oświecony, Kraków 1638.
Łopatecki Karol, Disciplina militaris w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok 2012.
Łosowski Janusz, Kancelaria grodzka chełmska od XV do XVIII wieku. Studium o urzędzie, dokumentacji, jej formach i roli w życiu społeczeństwa staropolskiego, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004.
Maisel Witold, Poznańskie prawo karne do końca XVI wieku, UAM, Poznań 1963.
Makiłła Dariusz, Artykuły henrykowskie (1573–1576). Geneza, obowiązywanie, stosowanie. Studium historyczno-prawne, Vizja Press & IT, Warszawa 2012.
Mazur Karol, W stronę integracji z Koroną. Sejmiki Wołynia i Ukrainy w latach 1569–1648, Neriton, Warszawa 2006.
Mikołajczyk Marian, Przestępstwo i kara w prawie miast Polski południowej XVI–XVIII wieku, Wydawnictwo UŚ, Katowice 1998.
Mikuła Maciej, Prawodawstwo króla i sejmu dla małopolskich miast królewskich (1386– 1572). Studium z dziejów rządów prawa w Polsce, Wydawnictwo UJ, Kraków 2014.
Moniuszko Adam, Iuramentum corporale praestitit. Przyczynek do badań nad przysięgą dowodową w koronnym procesie ziemskim u schyłku XVI stulecia, „Сoціум. Альманах сoціальнoï історіï” 9, 2010, s. 361–372.
Moniuszko Adam, Mazowieckie sądy ziemskie (1588–1648). Organizacja — funkcjonowanie — postępowanie, Wydawnictwo Campidoglio, Warszawa 2013.
Olszewski Henryk, Uwagi o stanie nauk historycznoprawnych, „Państwo i Prawo” 65, 2010, 4, s. 3–14.
Opaliński Edward, Zjazd rokoszowy w Jędrzejowie w roku 1607, w: Król a prawo stanów do oporu, red. Mariusz Markiewicz, Edward Opaliński, Ryszard Skowron, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 2010, s. 221–248.
Ostrowski-Daneykowicz Jan, Swada polska y łacińska [– –], t. 1, Lublin 1745.
Ovid. Translated by Dryden, Pope, Congreve, Addison and others in two volumes, Harper & Brothetrs, New York 1844, https://catalog.hathitrust.org/Record/008620829 (dostęp: 17 XII 2018).
Owidiusz, Fasti. Kalendarz polityczny, tłum. i oprac. Elżbieta Wesołowska, Ossolineum, Wrocław 2008.
Papée Fryderyk, Aleksander Jagiellończyk, Universitas, Kraków 2006.
Pennington Kenneth, Władca i prawo (1200–1600). Suwerenność monarchy a prawa poddanych w zachodnioeuropejskiej tradycji prawnej, red. Jerzy Pysiak, Wydawnictwa UW, Warszawa 2012.
Pervyj Litovskij Statut (1529 g.), wyd. Stanislovas Lazutka, Irena Valikonytė, Edvardas Gudavičius, Iz-vo Margi Raštaj, Vilnius 2004.
Pirmasis Lietuvos Statutas. Tekstai senąja baltarusių, lotynų ir senąja lenkų kalbomis, wyd. Stanislovas Lazutka, Irena Valikonytė, Edvardas Gudavičius, Mintis, Vilnius 1991.
Pirmasis Lietuvos Statutas (1529 m.), wyd. Irena Valikonytė, Stanislovas Lazutka, Edvardas Gudavičius, Vaga, Vilnius 2001.
Płaza Stanisław, Próby reform ustrojowych w czasie pierwszego bezkrólewia (1572–1574), UJ, Kraków 1969 (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 216, Prace Prawnicze, z. 42).
Prawo starochełmińskie 1584 (1394), red. Witold Maisel, Zbigniew Zdrójkowski, przekł. Andrzej Bzdęga, Alicja Gaca, UMK, Toruń 1985 (Teksty Pomników Prawa Chełmińskiego w Przekładach Polskich, 2).
Przyłuski Jakub, Leges seu Statuta ac privilegia Regni Poloniae omnia [– –], Cracoviae 1553.
Radding Charles M., Superstition to Science. Nature, Fortune and the Passing of Medieval Ordeal, „American Historical Review” 84, 1979, 4, s. 945–965.
Rafacz Józef, Dawne prawo sądowe polskie w zarysie, [s.n.] Warszawa 1936.
Rafacz Józef, Nagana sędziego w dawnym procesie polskim, nakł. Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1921.
Rafacz Józef, Zastępcy stron w dawnym procesie polskim, Kraków 1923 (RWHF PAU, seria 2, 38 [ogólny: 64]).
Rewizja nowomiejska prawa chełmińskiego 1580 (1814) zwana także Ius Culmense emendatum lub Ius Culmense Polonicum, red. Zbigniew Zdrójkowski, przekł. Irena Malinowska-Kwiatkowska, Janusz Sondel, Zygfryd Rymaszewski, UMK, Toruń 1993 (Teksty Pomników Prawa Chełmińskiego w Przekładach Polskich, 6).
Rogowski Paweł, Przysięga na Słońce jako przykład środka dowodowego w średniowieczu, w: Prawo w Europie średniowiecznej i nowożytnej, t. 2, red. Artur Lis, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012, s. 191–202.
Rogowski Paweł, Przysięga w średniowiecznym prawie polskim, Wydawnictwo KUL, Lublin 2016.
Rogowski Paweł, Status prawny stanu rycerskiego w Polsce średniowiecznej. Ius militare, Kodeks Rycerski, w: Prawo w Europie średniowiecznej i nowożytnej, t. 1, red. Artur Lis, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011, s. 33–46.
Rymaszewski Zygfryd, Nieznany spis prawa chełmińskiego z przełomu XIV–XV wieku, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1993 (Prace Wydziału II Nauk Historycznych Społecznych/Łódzkie Towarzystw Naukowe, 95).
Rymaszewski Zygfryd, Woźny sądowy. Z badań nad organizacją sądów prawa polskiego w średniowieczu, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
Sarnicki Stanisław, Statuta y metrika przywileiow koronnych [– –], Kraków 1594.
Semkowicz Władysław, Przysięga na słońce. Studium porównawcze prawno-etnologiczne, Lwów 1916, w: Księga pamiątkowa ku czci Bolesława Orzechowicza, Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej, t. 2, Lwów 1916, s. 305–377.
Semkowicz Władysław, Wywody szlachectwa w Polsce XIV do XVII w., „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie” 3, 1911–1912.
Senkowski Jerzy, Skarbowość Mazowsza od końca XIV wieku do 1526 roku, PWN, Warszawa 1965.
Silving Helen, The Oath: I, „The Yale Law Journal” 68, 1959, 7, s. 1329–1390.
Sobotka Roman, Powoływanie władcy w Rocznikach Jana Długosza, Liber, Warszawa 2005.
Statuta inclyti Regni Poloniae recens recognita et emendata, Cracoviae 1532.
Statuty Kazimierza Wielkiego, cz. 2: Statuty wielkopolskie, wyd. Ludwik Łysiak, PWN, Warszawa–Poznań 1982 (Studia nad Historią Prawa Polskiego, 22).
Studia Culmensia historico-juridica czyli Księga pamiątkowa 750-lecia prawa chełmińskiego, t. 1–2, red. Zbigniew Zdrójkowski, UMK, Toruń 1988–1990.
Sucheni-Grabowska Anna, Zygmunt August — król polski i wielki książę litewski (1520– 1572), Universitas, Warszawa 2010.
Szcząska Zbigniew, Sąd sejmowy w Polsce od końca XVI do końca XVIII wieku, CPH 20, 1968, 1, s. 93–124.
Szczotka Stanisław, Stosowanie przysięgi na słońce w polskim sądownictwie wiejskim XVIII wieku, CPH 2, 1949, s. 452–458.
Uruszczak Wacław, À propos „Uwag o stanie nauk historycznoprawnych”, „Państwo i Prawo” 65, 2010, 9, s. 106–111.
Uruszczak Wacław, Korektura praw z 1532 roku. Studium historyczno-prawne, t. 1, PWN, Warszawa–Kraków 1990 (Zeszyty Naukowe UJ 966 / Prace Prawnicze 135).
Uruszczak Wacław, Sejm w Radomiu z 1505 roku i konstytucja nihil novi, CPH 57, 2005, 1, s. 11–25.
van Caenegem Raoul C., Methods of Proof in Western Medieval Law, w: Legal History. A European Perspective, red. Raoul C. van Caenegem, The Hambledon Press, London 1991, s. 71–113.
Willen Richard S., Rationalization of Anglo-Legal Culture. The Testimonial Oath, „The British Journal of Sociology” 34, 1983, s. 109–128.
Wolff Adam, Studia nad urzędnikami mazowieckimi (1370–1526), Ossolineum, Wrocław 1962.
Zakrzewski Andrzej B., Czemu ma obecnie służyć historia prawa, co jej grozi?, „Miscellanea Historico-Iuridica” 10, 2011, s. 35–46.
Zaremska Hanna, Iuramentum Iudeorum — żydowska przysięga w średniowiecznej Polsce, w: E scientia et amicitia. Studia poświęcone Profesorowi Edwardowi Potkowskiemu w sześćdziesięciopięciolecie urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, kom. red. Marcin Drzewiecki, IINiSB UW — WSH, Warszawa–Pułtusk 1999, s. 229–243.
Zbiór aktów do historii ustroju sądów prawa polskiego i kancelaryi sądowych województwa krakowskiego z wieku XVI–XVIII, wyd. Stanisław Kutrzeba, AU, Kraków 1909 (Archiwum Komisji Prawniczej, 8/2).
Zdrójkowski Zbigniew, Korektura pruska — jej powstanie, dzieje oraz jej rola w historii polskiej jurysdykcji i myśli prawniczej (1598–1830), CPH 13, 1961, 2, s. 109–157.
Żydowski Adam, Potioritas et nonnullae dispunctionis iuris, Varsaviae 1631.