Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie jest wyspecjalizowaną placówką naukową działającą na rzecz ochrony przyrody, jedną z nielicznych tego typu w Europie. Podstawowym zadaniem Instytutu jest tworzenie naukowych podstaw współczesnej ochrony przyrody żywej i nieożywionej oraz środowiska przyrodniczego poprzez: prowadzenie wysokiej jakości badań naukowych, dokumentowanie stanu i zagrożeń dla różnorodności biologicznej oraz praktyczne zastosowanie wyników badań naukowych. Działania Instytutu skupiają się na 3 głównych kierunkach: badawczym, aplikacyjnym i edukacyjnym.
Krótka historia:
grudzień 1919 r. - Tymczasowa Państwowa Komisja Ochrony Przyrody, od lutego 1920 r. przewodniczy - prof. W. Szafer;
1925 r. – przekształcenie Komisji w Państwową Radę Ochrony Przyrody, a zarazem Biuro Delegata Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego do Spraw Ochrony Przyrody, które działa do września 1939 r. i w latach 1946-1949;
1949 r. – przekształcenie Biura w Komitet Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Umiejętności;
grudzień 1952 r. – przekształcenie Komitetu w placówkę naukową, o nazwie Zakład Ochrony Przyrody (ZOP);
styczeń 1953 r. – ZOP zostaje jednostką badawczą Polskiej Akademii Nauk. Organizator i pierwszy kierownik (1952-1960) - prof. W. Szafer.
1978 r. - przekształcenie ZOP w Zakład Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych PAN (ZOPiZN PAN);
od 1993 r. – przekształcenie ZOPiZN PAN w Instytut Ochrony Przyrody PAN.